(ភ្នំពេញ)៖ កាលពីសប្តាហ៍មុនកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់ បានលើកយកប្រធានបទស្តីពីការរំលាយកិច្ចសន្យា មកធ្វើការបង្ហាញជូន ប៉ុន្តែសម្រាប់សប្តាហ៍នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី មោឃភាពនៃកិច្ចសន្យា មកធ្វើការបង្ហាញជូនវិញម្តង។ ដូចយើងបានដឹងហើយថា ច្បាប់បានផ្តល់សេរីភាពដល់គូភាគីក្នុងការព្រមព្រៀងបង្កើតកិច្ចសន្យា ប៉ុន្តែកិច្ចសន្យាទាំងទ្បាយណាដែលធ្វើទ្បើងផ្ទុយនឹងច្បាប់ នោះកិច្ចសន្យានឹងទទួលរងនូវមោឃភាព។ តើមានមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលនាំឱ្យកិច្ចសន្យាទទួលរងនូវមោឃភាព? ដូច្នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាព FRESH NEWS ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «មោឃភាពនៃកិច្ចសន្យា» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូន ប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ យោងតាមបញ្ញត្តិនៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី មូលហេតុដែលនាំឱ្យកិច្ចសន្យាទទួលរងនូវមោឃភាពមានដូចជា៖ ការបង្ហាញឆន្ទៈមិនពិត; ភាពផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំ; ភាពផ្ទុយនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ និងភាពផ្ទុយនឹងទម្រង់នៃច្បាប់។ *ការបង្ហាញឆន្ទៈមិនពិត៖ សំដៅដល់កិច្ចសន្យាដែលបង្កើតឡើងដោយផ្អែកលើការបង្ហាញឆន្ទៈមិនពិត ដោយមានការឃុបឃិតជាមួយភាគីម្ខាងទៀត។ ដើម្បីងាយយល់យើងសូមលើកឧទាហរណ៍ដូចតទៅ៖ ភាគី «ក» បានស្នើសុំចុះកិច្ចសន្យាទិញលក់អចលនវត្ថុជាមួយភាគី «ខ» ដើម្បីឱ្យខ្លួនរួចផុតពីការអនុវត្តដោយបង្ខំរបស់ម្ចាស់បំណុល «គ»។ កិច្ចសន្យានេះ បានធ្វើឡើងដោយមានការឃុបឃិតរវាងភាគី «ក» និងភាគី «ខ» លក់ដីក្លែងក្លាយដើម្បីគេចផុតពីការរឹបអូសពីតុលាការ ដើម្បីលក់ទ្បៃទ្បុង សងប្រាក់ដែលជំពាក់ម្ចាស់បំណុល «គ» ។ ដូច្នេះកិច្ចសន្យានេះ ត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ។ *ភាពផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំ៖ សំដៅដល់អត្ថន័យនៃកិច្ចសន្យាដែលបង្កើតទ្បើងផ្ទុយបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំណាមួយ។ បញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំ សំដៅដល់បញ្ញត្តិទាំងទ្បាយណាដែលច្បាប់តម្រូវឱ្យអនុវត្តដាច់ខាត បើពុំដូច្នេះទេច្បាប់មិនទទួលស្គាល់នូវអនុភាពគតិយុត្តនៃសកម្មភាពនោះទ្បើយ។ ឧទាហរណ៍ ច្បាប់បានហាមជាដាច់ខាតនូវការបង្កើតកិច្ចសន្យាបញ្ចាំផ្តាច់។ *ភាពផ្ទុយនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ៖ សំដៅដល់អត្ថន័យកិច្ចសន្យាមានភាពផ្ទុយនឹងរបៀបរៀបរយសាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ ។ អត្ថន័យ ឬខ្លឹមសារដែលគូភាគីបានព្រមព្រៀងគ្នា អាចជាកិច្ចសន្យាជួញដូរគ្រឿងញៀន និងកិច្ចសន្យារួមភេទ ឬកិច្ចសន្យាជួលស្រ្តីពរពោះ ជាដើម។ *ភាពផ្ទុយនឹងទម្រង់នៃច្បាប់៖ សំដៅដល់ករណីដែលសកម្មភាពចាត់ទុកជាមោឃៈ ដោយសារសកម្មភាពនោះផ្ទុយនឹងទម្រង់ដែលត្រូវបានទាមទារឱ្យមានដោយក្រមរដ្ឋប្បវណី ឬច្បាប់ផេ្សងទៀត។ ភាពផ្ទុយនឹងទម្រង់នៃច្បាប់ អាចជាករណីសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ ដោយក្រមរដ្ឋប្បវេណីមាត្រា២៤៥ កថាខណ្ឌ១ បានបញ្ញត្តិថា ពុំមានអានុភាពឡើយ បើពុំបានធ្វើជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរ ដូច្នេះក្នុងករណីដែលគូភាគីចង់បង្កើតសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ គឺត្រូវធ្វើឡើងជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរ ដូចដែលមានចែងក្នុងបញ្ញត្តិច្បាប់។ ចំពោះមោឃភាពនៃកិច្ចសន្យាត្រូវបានបែងចែកជា ០២ (ពីរ) ប្រភេទ គឺមោឃភាពដាច់ខាត និងមោឃភាពមិនដាច់ខាត។ មោឃភាពដាច់ខាតប្រៀបបាននឹងកិច្ចសន្យាដែលមានអត្ថន័យផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំ ឬផ្ទុយនឹងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ ទាំងស្រុងតែម្តង ដូចជាករណីគូភាគីចុះកិច្ចសន្យាសម្លាប់មនុស្សជាដើម មានន័យថាផ្នែកទាំងអស់នៃកិច្ចសន្យាត្រូវបានមោឃភាព។ រីឯមោឃភាពមិនដាច់ខាត គឺសំដៅដល់អត្ថន័យនៃកិច្ចសន្យាមានផ្នែកណាមួយផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំ ឬផ្ទុយនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ ដែលជាហេតុនាំឱ្យកិច្ចសន្យានោះត្រូវមោឃៈត្រឹមតែចំណុចដែលផ្ទុយនោះប៉ុណ្ណោះ។ ឧទាហរណ៍ «ក» បានចុះកិច្ចសន្យាខ្ចីបរិភាគជាមួយ «ខ» ដោយភ្ជាប់ជាមួយនូវអត្រាការប្រាក់ចំនួន៣០% (សាមសិបភាគរយ) ក្នុងមួយឆ្នាំ បើអនុលោមតាមប្រកាសលេខៈ ១២៨កយ.ប្រក/១១ ស្តីពីអត្រាការប្រាក់ដែលត្រូវកម្រិត របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ ចុះថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១១ ដែលបានកំណត់ថាអត្រាការប្រាក់នៅក្នុងកិច្ចសន្យាខ្ចីបរិភោគមិនតម្រូវឱ្យយកលើសពីចំនួន១៨% (ដប់ប្រាំបីភាគរយ) ក្នុងមួយឆ្នាំ ដូច្នេះកិច្ចសន្យានេះ គឺត្រូវមោឃភាពចោលត្រឹមផ្នែកដែលលើសគឺចំនួន ១២% (ដប់ពីរភាគរយ) តែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែភាគីអ្នកខ្ចីប្រាក់ នៅតែមានកាតព្វកិច្ចសងប្រាក់ទៅអ្នកឱ្យខ្ចីដដែល។ អ្នកដែលមានសិទ្ធិអះអាងនូវមោឃភាពនៃកិច្ចសន្យា បើយោងតាមមាត្រា៣៥៧ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីបានបញ្ញត្តិថា ប្រសិនបើអត្ថន័យនៃសកម្មភាពផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំ ឬផ្ទុយនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ ជនណាក៏អាចអះអាងនូវមោឃភាពនៃកិច្ចសន្យានោះបាន។ ក្នុងករណីដែលសកម្មភាពត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ ដោយសារសកម្មភាពនោះផ្ទុយនឹងទម្រង់ដែលត្រូវបានទាមទារឱ្យមានដោយក្រមនេះ ឬច្បាប់ផ្សេង ជនណាក៏អាចអះអាងនូវមោឃភាពនៃកិច្ចសន្យានោះបាន។ ប្រសិនបើកិច្ចសន្យាត្រូវបានមោឃភាពចោលដោយមូលហេតុណាមួយ កិច្ចសន្យានោះត្រូវបានចាត់ទុកថាគ្មានអានុភាពតាំងពីដំបូងមកម៉្លេះ (សុពលភាពមិនត្រូវបានទួលស្គាល់តាំងពីដំបូង)។ ក្នុងករណីកិច្ចសន្យាត្រូវបានមោឃភាព ភាគីដែលបានផ្តល់តាវកាលិក អាចទាមទារត្រឡប់មកវិញបាន តាមរយៈសេចក្តីចម្រើនដោយឥតហេតុ ឬប្រើប្រាស់សិទ្ធិទាមទារឱ្យប្រគល់មកវិញដោយផ្អែកលើសិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិ។ ប៉ុន្តែចំពោះកិច្ចសន្យាដែលត្រូវបានមោឃភាពដោយមូលហេតុផ្ទុយនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ និងច្បាប់ដែលទាក់ទងនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ភាគីមិនអាចធ្វើការទាមទារឱ្យប្រគល់តាវកាលិកនោះត្រឡប់មកវិញនោះទេ ដោយហេតុថា តាវកាលិកនៃកិច្ចសន្យានោះ អាចជាតាវកាលិកខុសច្បាប់ ដូចជា កិច្ចសន្យាគ្រឿងញៀន កិច្ចសន្យាជួញដូរផ្លូវភេទជាដើម។ សរុបសេចក្តីមក មោឃភាពនៃកិច្ចសន្យា ត្រូវបានបញ្ញត្តិនៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណី ឆ្នាំ២០០៧ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលជាយន្តការមួយប្រើប្រាស់ដើម្បីបញ្ជាក់ថា កិច្ចសន្យាដែលធ្វើឡើងមានអត្ថន័យផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំ ឬផ្ទុយនឹងទម្រង់នៃច្បាប់ ឬផ្ទុយនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ ឬការបង្ហាញឆន្ទៈមិនពិត គឺត្រូវបានចាត់ទុកជាកិច្ចសន្យាគ្មានអានុភាពតាំងពីដំបូងមកម៉្លេះ ពោលគឺគ្មានកិច្ចសន្យាកើតទ្បើង។ ដូច្នេះដើម្បីឱ្យកិច្ចសន្យាមួយអាចមានអានុភាព ឬមានសុពលភាពតាមផ្លូវច្បាប់ គូភាគីគួរគប្បីសិក្សាពីទិដ្ឋភាពផ្លូវច្បាប់ មុនឈានចូលដល់ការបង្កើតកិច្ចសន្យា ដើម្បីចៀសវាងកិច្ចសន្យាដែលបានបង្កើតហើយត្រូវទទួលរងនូវមោឃភាព។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ម៉េង វណ្ណី និងលោក ប៉ូល គីមសេង ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅ អគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ នៅពេលដែលគោលបំណង នៃកិច្ចសន្យាមិនអាចសម្រេចទៅដល់គោលដៅ ឬមានការរំលោភបំពានកិច្ចសន្យា ពីភាគីណាមួយនៃកិច្ចសន្យា នោះភាគីម្ខាងដែលទទួលរងគ្រោះ ដោយការមិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់ ភាគីម្ខាងទៀតនៃកិច្ចសន្យា អាចទាមទារឱ្យភាគីដែលរំលោភបំពានកិច្ចសន្យា អនុវត្តដោយបង្ខំ សងសំណងការខូចខាត ឬរំលាយកិច្ចសន្យា នេះបើយោងតាមមាត្រា ៣៩០ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី ។ តើការរំលាយកិច្ចសន្យា អាចធ្វើទៅបានក្នុងករណីណាខ្លះ? តើសកម្មភាពបែបណា ជាការបំពានកិច្ចសន្យាធ្ងន់ធ្ងរ ? តើភាគីអាចអនុវត្តសិទ្ធិរំលាយកិច្ចសន្យាតាមវិធីណា ? ដើម្បីឲ្យកាន់តែច្បាស់ ស្ថាប័នសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីអំពី “ការរំលាយកិច្ចសន្យា” មកធ្វើការបកស្រាយជូនសាធារណៈជន។ ការរំលាយកិច្ចសន្យា គឺជាការរំលត់កាតព្វកិច្ចរវាងភាគី នៃកិច្ចសន្យាទៅវិញទៅមក ហើយការរំលាយកិច្ចសន្យានេះទៀតសោត អាចធ្វើបានតែចំពោះកិច្ចសន្យាអញ្ញមញ្ញ (ជាកិច្ចសន្យាដែលភាគី មានកាតព្វកិច្ចបំពេញចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក ដូចជា ភតិសន្យា កិច្ចសន្យាលក់ទិញ កិច្ចសន្យាជួល ជាអាទិ៍) តែប៉ុណ្ណោះ។ ការរំលាយកិច្ចសន្យាអាចធ្វើឡើង តាម៣រូបភាពដូចជា៖ ទី១ ការរំលាយកិច្ចស្យាតាមច្បាប់ ទី២ ការរំលាយកិច្ចសន្យាតាម ការកំណត់ក្នុងកិច្ចសន្យា និងទី៣ ការរំលាយកិច្ចសន្យាតាមការព្រមព្រៀងរបស់ភាគី។ ១៖ ការរំលាយកិច្ចសន្យាតាមច្បាប់ សិទ្ធិរំលាយកិច្ចសន្យាតាមច្បាប់ អាចធ្វើទៅបានលុះត្រាតែកិច្ចសន្យានោះជាកិច្ចសន្យាអញ្ញមញ្ញ ហើយភាគីណាម្ខាងនៃកិច្ចសន្យានោះ មិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ច ឬមិនអាចអនុវត្តកាតព្វកិច្ចបាន ឬបានរំលោភបំពានកិច្ចសន្យាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដូចនេះ ភាគីម្ខាងទៀតនៃកិច្ចសន្យាអាចយោងតាមមូលហេតុនេះ ដើម្បីធ្វើការរំលាយកិច្ចសន្យាបានភ្លាមៗ ។ ការបំពានកិច្ចសន្យាធ្ងន់ធ្ងរ សំដៅលើករណីដែលភាគីម្ខាងមិនអាចសម្រេចនូវគោលបំណង នៃកិច្ចសន្យាបាន ដោយសារការបំពានកិច្ចសន្យារបស់ភាគីម្ខាងទៀត ។ ត្រូវចាត់ទុកថាមានការបំពានកិច្ចសន្យាធ្ងន់ធ្ងរ ក្នុងករណីដូចខាងក្រោមនេះ៖ ក៖ ភាគីម្ខាងបានដាស់តឿនភាគីម្ខាងទៀតដែលមិនបានអនុវត្តកាតព្វកិច្ចតាមពេលកំណត់ ដោយអំឡុងពេលសមរម្យដើម្បីឲ្យអនុវត្តកាតព្វកិច្ច ហើយកាតព្វកិច្ចមិនត្រូវបានអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេលនោះ។ ខ៖ ភាគីមិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ចតាមពេលកំណត់ក្នុងកិច្ចសន្យា ក្នុងករណីដែលគោលបំណងនៃកិច្ចសន្យាមិនបានសម្រេចសោះ បើភាគីមិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ចតាមពេលកំណត់នោះ។ គ៖ ភាគីមិនអាចអនុវត្តតាវកាលិកចម្បងរបស់ខ្លួនបានទេ ។ ឃ៖ ការបំពានកិច្ចសន្យាមានភាពហួសហេតុ ដែលធ្វើឲ្យបាត់បង់នូវទំនុកចិត្តរវាងគូភាគី ហើយមិនជឿជាក់ថា នឹងអនុវត្តកាតព្វកិច្ចនាអនាគតបាន។ យ៉ាងណាមិញ ភាគីដែលបំពានកិច្ចសន្យា មិនអាចរារាំងការរំលាយកិច្ចសន្យាដោយផ្អែកលើបញ្ញត្តិនៃកថាខណ្ឌទី១ ខាងលើនេះ ដោយយកមូលហេតុថាខ្លួនគ្មានកំហុសចំពោះការមិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនបានឡើយ (មាត្រា៤០៧ ៤០៨ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ភាគីដែលរងការខូចខាត ពីភាគីដែលបានបំពានកិច្ចសន្យាធ្ងន់ធ្ងរ អាចរំលាយកិច្ចសន្យា ដោយបង្ហាញឆន្ទៈរំលាយ ចំពោះភាគីម្ខាងទៀតបាន ស្របតាមគោលការណ៍ទូទៅនៃការបង្ហាញឆន្ទៈ ការបង្ហាញឆន្ទៈរំលាយនេះ ត្រូវមានអនុភាពនៅពេលដែល ការបង្ហាញឆន្ទៈនោះបានដល់ភាគីម្ខាងទៀត។ ការបង្ហាញឆន្ទៈរំលាយអាចធ្វើឡើងនៅក្រៅតុលាការបាន ពោលគឺភាគីដែលមានសិទ្ធិ រំលាយកិច្ចសន្យាអាចធ្វើការបង្ហាញ ឆន្ទៈរបស់ខ្លួនតាមរយៈការជូនដំណឹងទៅភាគីម្ខាងទៀតនៃកិច្ចសន្យា។ ការបង្ហាញឆន្ទៈក្នុងការរំលាយមិនអាចដកវិញបានទេ ប៉ុន្តែអាចដាក់លក្ខខណ្ឌបង្អង់បាន។ អាជ្ញាយុកាល(អំឡុងពេលដែលកំណត់ដោយច្បាប់) នៃការរំលត់សិទ្ធិរំលាយកិច្ចសន្យា ដោយមូលហេតុនៃការមិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ច និងសិទ្ធិទាមទារឱ្យស្តារឡើងវិញនូវស្ថានភាពដើម ឬការប្រគល់ត្រឡប់ មានអំឡុងពេល ៥ ឆ្នាំ ក្រោយពីពេលដែលមានការមិនបានអនុវត្តកាតព្វកិច្ច នេះមានន័យថាបើផុតអំឡុងពេល ៥ ឆ្នាំនេះហើយ ភាគីដែលមានសិទ្ធិរំលាយលែងមានសិទ្ធិអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួនទៀតឡើយ។ ២៖ ការរំលាយតាមការកំណត់ក្នុងកិច្ចសន្យា សិទ្ធិរំលាយដែលកំណត់ក្នុងកិច្ចសន្យា ក្នុងករណីនេះជាសិទ្ធិរបស់ភាគី ប្រសិនបើកិច្ចសន្យាបានចែងពី «លក្ខខណ្ឌក្នុងការរំលាយកិច្ចសន្យា» នោះភាគីនៃកិច្ចសន្យា ត្រូវគោរព និងអនុវត្តតាមកិច្ចសន្យា ។ ប្រសិនបើភាគីណាមួយមានបំណងចង់រំលាយកិច្ចសន្យា ភាគីនោះត្រូវធ្វើការបង្ហាញឆន្ទៈក្នុងការរំលាយកិច្ចសន្យានោះ ដោយអានុភាពនៃការរំលាយកិច្ចសន្យានេះនាំឲ្យភាគីរួចផុតពីករណីកិច្ចក្នុងកិច្ចសន្យា លើកលែងតែករណីកិច្ចសំណងការខូចខាត (ប្រសិនបើការរំលាយកិច្ចសន្យានេះ នាំឲ្យខូចខាតផលប្រយោជន៍របស់ភាគីណាម្ខាង នោះភាគីប្រព្រឹត្តកំហុសត្រូវសងសំណងការខូចខាតដល់ភាគីរងគ្រោះនៃកិច្ចសន្យា) ។ មួយវិញទៀត ប្រសិនបើភាគីបានទទួលតាវកាលិកផ្សេងទៀតចំនួន មួយភាគ ឬទាំងអស់ នោះភាគីអ្នកទទួលត្រូវធ្វើបដិទានទៅភាគីម្ខាងទៀតវិញ(ប្រគល់ត្រឡប់) នៅពេលរំលាយកិច្ចសន្យា តែបើភាគីមានករណីកិច្ចសងជាប្រាក់ ភាគីនោះត្រូវសងជាប្រាក់ រួមទាំងការប្រាក់ដោយគិតចាប់ពីថ្ងៃដែលទទួលប្រាក់ដើមផងដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញប្រសិនបើករណីកិច្ចនោះជាវត្ថុ នោះភាគីត្រូវបង្វិលសងទៅភាគីម្ខាងទៀតវិញ ជាវត្ថុ រួមទាំងផលដែលទទួលបានពីវត្ថុនោះ ។ ៣៖ ការរំលាយកិច្ចសន្យាតាមការព្រមព្រៀងរបស់ភាគី សិទ្ធិរំលាយកិច្ចសន្យាតាមការព្រមព្រៀង ករណីនេះមានលក្ខណៈងាយស្រួលជាងគេ ព្រោះថា បើទោះបីជាគ្មានការកំណត់សិទ្ធិក្នុងការរំលាយក៏ដោយ ក៏ភាគីម្ខាងមានសិទ្ធិរំលាយបានដែរ ប្រសិនបើមានការព្រមព្រៀងរបស់ភាគីម្ខាងទៀតនៃកិច្ចសន្យានោះ ។ ប៉ុន្ដែត្រង់ចំណុចនេះ ច្បាប់បានចែងការពារដល់ផលប្រយោជន៍របស់តតិយជន ដោយមិនអនុញ្ញាតឲ្យការរំលាយកិច្ចសន្យានេះ ជាហេតុធ្វើឲ្យមានការខូចខាត ដល់ផលប្រយោជន៍របស់តតិយជនឡើយ ។ សរុបមក ការរំលាយកិច្ចសន្យាអាចធ្វើទៅបាន លុះត្រាតែភាគីម្ខាងមានការបំពានកិច្ចសន្យាធ្ងន់ធ្ងរពីសំណាក់ភាគីម្ខាងទៀតនៃកិច្ចសន្យា ឬអាចធ្វើការរំលាយបានតាមរយៈកិច្ចសន្យារបស់ភាគី ឬអាចធ្វើការរំលាយ បានតាមការព្រមព្រៀងរបស់ភាគីនៃកិច្ចសន្យា ។ ប៉ុន្ដែដើម្បីជាភាពងាយស្រួលក្នុងការដោះស្រាយវិវាទ ក្នុងករណីមានការរំលាយកិច្ចសន្យា យើងគប្បីបង្កើតកិច្ចសន្យាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ពីព្រោះវាមានភាពងាយស្រួលដល់ភាគី ក្នុងការអនុវត្តកាតព្វកិច្ច រួមទាំងមានអំណះអំណាងច្បាស់លាស់ក្នុងការតវ៉ា តាមផ្លូវច្បាប់នៅពេលកើតមានវិវាទ។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ថន យូសៀង និងកញ្ញា ថន រ៉ាវ៉ាឌី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ នៅក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ប្រជាពលរដ្ឋតែងតែមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយពេលខ្លះទំនាក់ទំនងនោះក៏បានបង្កឱ្យមានវិវាទកើតទ្បើង។ វិវាទមួយចំនួនត្រូវបានសម្របសម្រួលតាមរយៈការចរចាក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីបញ្ចប់វិវាទ ប៉ុន្តែពេលខ្លះភាគីវិវាទជ្រើសរើសយកយន្តការតុលាការដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយវិវាទទាំងនោះឱ្យខ្លួន។ ស្ថាប័នតុលាការដែលទទួលពាក្យបណ្តឹងត្រូវចាត់ការបណ្តឹងតាមច្បាប់ ត្រូវផ្តល់ភាពយុត្តិធម៌ជូនភាគីពាក់ព័ន្ធ និងត្រូវរក្សានូវឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួន ហើយបុគ្គលដែលជាចៅក្រមត្រូវធ្វើការសម្រេចសេចក្តីក្នុងនាមប្រជារាស្រ្តខ្មែរ ដោយគោរពច្បាប់ជាធរមាន និងសតិសម្បជញ្ញៈ ត្រូវគោរពឆន្ទានុសិទ្ធិ ត្រូវចៀសវាងអគតិទាំង៤ និងត្រូវរក្សាអនាគតិជាដាច់ខាត (ភាពមិនលំអៀង)។ ក្នុងករណីចៅក្រមដែលទទួលបន្ទុករឿងក្តីអាចនឹងធ្វើការសម្រេចសេចក្តីដោយមានភាពលំអៀង និងមិនអាចផ្តល់យុត្តិធម៌បាន នោះភាគីណាមួយនៃរឿងក្តីអាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងដិតចិត្តចៅក្រម ដើម្បីធ្វើការប្តូរចៅក្រមចេញពីការទទួលបន្ទុករឿងក្តីបាន កាលបើមានមូលហេតុត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់កំណត់។ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ថាតើភាគីដែលមានបំណងធើ្វបណ្តឹងដិតចិត្តត្រូវមានមូលហេតុអ្វីខ្លះ? ដូច្នេះសម្រាប់សប្តាហ៍នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «បណ្ដឹងដិតចិត្តក្នុងរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណី» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូន ប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ យោងតាមក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីមាត្រា ២៨ បណ្តឹងដិតចិត្តចៅក្រមត្រូវផ្អែកលើមូលហេតុដូចខាងក្រោម៖ ១៖ ក្នុងករណីដែលមានកាលៈទេសៈដែលបណ្ដាលឱ្យមានការលំអៀងក្នុងការជម្រះក្ដី ចំពោះចៅក្រមណាម្នាក់ នោះភាគីអាចប្ដឹងដិតចិត្តចៅក្រមនោះបាន។ ២៖ ក្នុងករណីដែលភាគីបានឆ្លើយទាញហេតុផលចំពោះមុខចៅក្រម ឬបានធ្វើសេចក្ដីដោះសានៅក្នុងនីតិវិធីត្រៀមសម្រាប់ការទាញហេតុផលចំពោះមុខចៅក្រមរួចហើយ នោះភាគីមិនអាចប្ដឹងដិតចិត្តចៅក្រមនោះបានឡើយ។ ប៉ុន្តែបញ្ញត្តិនេះមិនត្រូវយកមកអនុវត្តឡើយចំពោះករណីដែលភាគីនោះមិនបានដឹងអំពីមូលហេតុដែលអាចប្ដឹងដិតចិត្ត ឬករណីដែលមូលហេតុនៃបណ្ដឹងដិតចិត្តបានកើតឡើងនៅពេលក្រោយ។ ក្រៅពីមូលហេតុនៃបណ្តឹងដិតចិត្តខាងលើ ប្រសិនបើភាគីមានការសង្ស័យថាចៅក្រមមានភាពលំអៀង មិនអាចផ្តល់យុតិ្តធម៌ដល់ភាគីបាន ត្រូវដកចៅក្រមចេញពីការអនុវត្តមុខការរបស់ខ្លួនដូចដែលមានកំណត់ក្នុងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីមាត្រា ២៧ ដូចខាក្រោម៖ ១* ចៅក្រមត្រូវដកហូតពីការអនុវត្តមុខការរបស់ខ្លួន ក្នុងករណីដែលបានកំណត់ដូចខាងក្រោមនេះ៖ ក/. កាលណាចៅក្រម ឬ សហព័ទ្ធរបស់ចៅក្រម ឬ អតីតសហព័ទ្ធរបស់ចៅក្រមជាភាគីណាមួយក្នុងរឿងក្ដី។ ខ/. កាលណាចៅក្រមជាញាតិលោហិតក្នុងថ្នាក់ទី ៦ (ប្រាំមួយ) ឬ ញាតិពន្ធក្នុងថ្នាក់ទី ៣ (បី) ឬ អតីតញាតិពន្ធក្នុងថ្នាក់ទី ៣ (បី) របស់ភាគីណាមួយ។ គ/. កាលណាចៅក្រមជាអ្នកអាណាព្យាបាលរបស់ភាគីណាមួយ។ ឃ/. កាលណាចៅក្រមដែលទទួលបន្ទុករឿងក្ដី ធ្លាប់ ឬ កំពុងមានវិវាទនៅតុលាការជាមួយភាគីណាមួយ។ ង/. កាលណាចៅក្រមបានធ្វើជាសាក្សី ឬ ធ្វើជាអ្នកជំនាញក្នុងរឿងក្ដី។ ច/. កាលណាចៅក្រមជាអ្នកតំណាង ឬ ធ្លាប់ជាអ្នកតំណាង ឬ ជាអ្នកជំនួយឲ្យភាគីចំពោះរឿងក្ដី។ ឆ/. កាលណាចៅក្រមបានចូលរួមក្នុងការសម្រេចសេចក្ដីមជ្ឈត្តករចំពោះរឿងក្ដី ឬ បានចូលរួមក្នុងការសម្រេចសេចក្ដីនៅក្នុងការជំនុំជម្រះលើកទី ១ ដែលបានឧបាស្រ័យ ឬ ការជំនុំជម្រះនៃបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ដែលបានឧបាស្រ័យ ឬ បង្ហាញមតិយោបល់ណែនាំផ្នែកច្បាប់ ចំពោះរឿងក្ដី។ ២* ក្នុងករណីដូចមានមូលហេតុនៃការដកហូត ដែលបានកំណត់ក្នុងកថាខណ្ឌទី១ ខាងលើនេះ តុលាការត្រូវសម្រេចសេចក្ដីអំពីការដកហូតនោះ តាមពាក្យសុំ ឬ ដោយឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ ចំពោះការសម្រចសេចក្ដីអំពីពាក្យសុំដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្ត យោងតាមក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីមាត្រា៣០ បានបញ្ញតិថា៖ ១៖ ចំពោះការដកហូតចៅក្រម ឬបណ្ដឹងដិតចិត្តចំពោះចៅក្រម ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះនៅតុលាការដែលចៅក្រមនោះស្ថិតនៅក្រោម ត្រូវសម្រេចសេចក្ដីដោយដីកាសម្រេច។ ២៖ ចៅក្រមមិនអាចចូលរួមក្នុងការសម្រេចសេចក្ដីអំពីការដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្តចំពោះខ្លួនបានទេ។ ប៉ុន្តែ ចៅក្រមនោះអាចបញ្ចេញមតិយោបល់អំពីពាក្យសុំនូវការដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្តបាន។ ៣៖ ពាក្យសុំនូវការដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្ត ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយធ្វើសេចក្ដីបញ្ជាក់ដំបូងជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរនូវមូលហេតុ។ ៤៖ ពេលដែលមានពាក្យសុំនូវការដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្ត នីតិវិធីនៃបណ្ដឹងត្រូវបានផ្អាករហូតដល់ពេលដែលដីកាសម្រេចអំពីបណ្ដឹងដិតចិត្តនេះ ចូលជាស្ថាពរ ។ ប៉ុន្តែបញ្ញត្តិនេះមិនត្រូវយកមកអនុវត្តឡើយ ចំពោះសកម្មភាពដែលត្រូវការជាបន្ទាន់ ដូចជាការថែរក្សាការពារភស្តុតាង ជាអាទិ៍។ ៥៖ ចំពោះដីកាសម្រេចដែលសម្រេចថា ការដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្តមានមូលហេតុត្រឹមត្រូវនោះ មិនអាចប្ដឹងឧបាស្រ័យបានឡើយ។ ៦៖ ចំពោះដីកាសម្រចដែលសម្រេចថា ការដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្តពុំត្រឹមត្រូវនោះ អាចប្ដឹងជំទាស់បាន។ លើសពីនេះមាត្រា៣១ នៃក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី ការអនុវត្តដូចគ្នាចំពោះក្រឡាបញ្ជី៖ បញ្ញត្តិនៃផ្នែកនេះត្រូវយកមកអនុវត្តដូចគ្នាផងដែរ ចំពោះក្រឡាបញ្ចី។ ក្នុងករណីនេះ ការសម្រេចសេចក្ដីអំពីពាក្យសុំ និងការដកហូត ឬបណ្ដឹងដិតចិត្តត្រូវធ្វើដោយតុលាការដែលក្រឡាបញ្ជីនោះស្ថិតក្រោម។ ពោលគឺបើទោះបីជាក្រឡាបញ្ជីពុំមានសិទ្ធិសម្រេចសេចក្តីក៏ដោយក្នុងករណីដែលក្រឡាបញ្ជីមានភាពស្និតស្នាល ជាមួយភាគីណាមួយ រឺធ្លាប់មានវិវាទជាមួយភាគីណាមួយ ឬមានទំនាក់ទំនងផលប្រយោជន៍នៅក្នុងសំណុំរឿងនោះ ដោយហេតុថាក្រឡាបញ្ជីមានមុខងារទទួលបន្ទុក និងមានតួនាទីសំខាន់សម្រាប់ធានាភាពមិនលំអៀងក្នុងចំណាត់ការសំណុំរឿង។ សរុបមកប្រសិនបើគូភាគីនៃវិវាទយល់ឃើញថាចៅក្រម ឬក្រឡាបញ្ជីជំនុំជម្រះក្ដីរបស់ខ្លួន មានភាពលំអៀង វិនិច្ឆ័យដោយអយុត្តិធម៌ នោះភាគីអាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្ដឹងដិតចិត្តចៅក្រម ឬក្រឡាបញ្ជីដែលទទួលបន្ទុកសំណុំរឿងនោះនៅតុលាការដែលចៅក្រមស្ថិតនៅ។ ពេលនីតិវិធីបណ្តឹងដិតចិត្តត្រូវបានដំណើរការនោះបណ្តឹងអង្គសេចក្តីត្រូវបានផ្អាកសិន រងចាំលទ្ធផលក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះសម្រេចសេចក្តីអំពីបណ្តឹងដិតចិត្តចៅក្រម ឬក្រឡាបញ្ជីថាផ្លាស់ប្តូរ ឬទុកទទួលបន្ទុកសំណុំរឿងបន្តទៀត។ រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី ទ្រី ស្រីល័ក្ខណ និងលោកស្រី យ៉េ នីតា ជាជំនួយការច្បាប់ និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ/Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ នៅក្នុងដំណើរការបំពេញការងារប្រចាំថ្ងៃ និយោជក និងកម្មករនិយោជិតទាំងអស់ដែលបំពេញការងារនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដាច់ខាតត្រូវគោរពតាមបទប្បញ្ញត្តិដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ស្ដីពីការងារឆ្នាំ១៩៩៧ និងប្រកាសនានាដែលពាក់ព័ន្ធ។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាឈប់សម្រាក និយោជិតមានសិទ្ធិក្នុងការឈប់សម្រាកតាមការអនុញ្ញាតដោយច្បាប់ ប៉ុន្តែបែរជាមាននិយោជកមួយចំនួនរំលោភបំពានដោយហាមឃាត់មិនឱ្យកម្មករឈប់សម្រាក តាមរយៈការគម្រាមកាត់ប្រាក់ឈ្នួល ឬយកលេសដើម្បីបញ្ឈប់ពីការងារជាដើម។ កន្លងមក មានកម្មករនិយោជិតជាច្រើនត្រូវទទួលរងការគាបសង្កត់នេះ ដោយហេតុថាពួកគេមិនធ្លាប់បានដឹងអំពីសិទ្ធិក្នុងការឈប់សម្រាករបស់ខ្លួន និងសិទ្ធិទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលសម្រាប់ការសម្រាកមួយចំនួនឡើយ។ ក្នុងសប្ដាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «ការឈប់សម្រាក ដោយមានប្រាក់ឈ្នួល» មកបកស្រាយជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត និងជាពិសេសបងប្អូនកម្មករនិយោជិត ដើម្បីបង្ហាញឱ្យច្បាស់ថា តើការឈប់សម្រាកប្រភេទណាខ្លះ ដែលនិយោជិតនៅតែអាចទទួលបានប្រាក់ឈ្នួល?ហើយសិទ្ធិនេះត្រូវបានកម្រិត និងត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌដូចម្ដេចខ្លះ? ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់កម្មករនិយោជិត ច្បាប់ស្ដីពីការងារនៃព្ររាជាណាចក្រកម្ពុជា បានតម្រូវឱ្យនិយោជកបើកប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករនិយោជិតសម្រាប់ការឈប់សម្រាក ០៦ ប្រភេទ រួមមាន ការសម្រាកប្រចាំសប្ដាហ៍ ការឈប់សម្រាកនៅថ្ងៃបុណ្យ ការឈប់ដោយជម្ងឺ ការសម្រាកមាតុភាព ការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ និងការឈប់សម្រាកពិសេស។ ការឈប់សម្រាកនីមួយៗ សុទ្ធសឹងតែមានការកំណត់ និងភ្ជាប់ជាមួយនូវលក្ខខណ្ឌដូចខាងក្រោម៖ ១៖ ការសម្រាកប្រចាំសប្ដាហ៍ គឺជាការអនុញ្ញាតឱ្យនិយោជិតឈប់សម្រាកយ៉ាងតិច ២៤ ម៉ោងក្នុងមួយសប្ដាហ៍ ហើយជាគោលការណ៍ គឺគេជ្រើសយកថ្ងៃអាទិត្យ។ ក្នុងករណីដែលមើលឃើញថា ការឈប់សម្រាករបស់បុគ្គលិកទាំងអស់ក្នុងថ្ងៃតែមួយអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការរបស់សហគ្រាស គេអាចរៀបចំឱ្យមានការសម្រាកផ្លាស់វេន ឬប្ដូរថ្ងៃគ្នាបាន ប៉ុន្តែត្រូវស្នើសុំការអនុញ្ញាតពីក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈជាមុនសិន។ ២៖ ការឈប់បុណ្យដែលមានប្រាក់ឈ្នួល សំដៅដល់ការអនុញ្ញាតឱ្យនិយោជិតអាចឈប់សម្រាកនៅថ្ងៃបុណ្យ ដោយនៅតែទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលពីនិយោជកដដែល។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ជាអ្នកទទួលបន្ទុកក្នុងការចេញប្រកាស ដែលកំណត់ពីចំនួនថ្ងៃបុណ្យ ឈ្មោះបុណ្យ និងកាលបរិច្ឆេទច្បាស់លាស់ ដើម្បីឱ្យស្ថាប័ន និងគ្រឹះស្ថាននានាយកទៅអនុវត្ត។ ជាក់ស្ដែងសម្រាប់ឆ្នាំ២០២០ ក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈបានចេញប្រកាសលេខ ៣៩៩/១៩ក.ប ស្ដីពីការឈប់បុណ្យដែលមានប្រាក់ឈ្នួល ដែលមានថ្ងៃបុណ្យចំនួនដល់ទៅ ២២ ថ្ងៃ ។ ៣៖ ការឈប់ដោយជម្ងឺ គឺជាការផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យនិយោជិតសុំច្បាប់ឈប់សម្រាកនៅពេលដែលឈឺ ដោយមិនមានការកាត់ប្រាក់ឈ្នួលឡើយ។ ក្នុងករណីដែលឈប់លើសពី ០២ថ្ងៃ និយោជិតត្រូវមានលិខិតបញ្ជាក់ពីគ្រូពេទ្យត្រឹមត្រូវ ភា្ជប់មកជាមួយនឹងពាក្យសុំច្បាប់។ ការឈប់សម្រាកពេលមានជម្ងឺ មិនត្រូវរាប់បញ្ជូលជាថ្ងៃឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំឡើយ (មាត្រា ១៦៦ កថាខណ្ឌ ៥ នៃច្បាប់ស្ដីពីការងារ)។ ៤៖ ការសម្រាកមាតុភាព គឺជាការផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យស្ត្រីឈប់សម្រាកចំនួន កៅសិបថ្ងៃ ដើម្បីសម្រាលកូន ដោយទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលពាក់កណ្ដាល គិតទាំងប្រាក់បន្ទាប់បន្សំផង (មាត្រា ១៨២ កថាខណ្ឌ ១ និងមាត្រា ១៨៣ កថាខណ្ឌ ១ នៃច្បាប់ស្ដីពីការងារ) ។ យ៉ាងណាមិញប្រាក់ឈ្នួលក្នុងអំឡុងពេលសម្រាកមាតុភាពនេះ អាចទទួលបានសម្រាប់តែស្ត្រីដែលបានបំពេញការងារក្នុងសហគ្រាស យ៉ាងតិចមួយឆ្នាំរៀងមកតែប៉ុណ្ណោះ។ ការផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍បែបនេះបានជំរុញឱ្យស្ដ្រីមានទឹកចិត្តចូលរួមក្នុងវិស័យការងារ និងហាមឃាត់មិនឱ្យនិយោជកយកលេសបញ្ឈប់ស្ត្រីពីការងារ នៅពេលឈប់សម្រាកសម្រាលកូនឡើយ។ ៥៖ ការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំដោយមានប្រាក់ឈ្នួល សំដៅដល់ការឈប់សម្រាកនៅថ្ងៃការងារធម្មតា ដែលមិនមែនជាថ្ងៃបុណ្យជាតិផ្សេងៗ ដោយមិនត្រូវបានកាត់ប្រាក់ឈ្នួល។ ជាទូទៅ កម្មករនិយោជិតមានសិទ្ធិឈប់សម្រាកចំនួន ១ថ្ងៃកន្លះ ក្នុងមួយខែ ឬ ១៨ថ្ងៃ ក្នុងមួយឆ្នាំ ដោយផ្អែកតាមមាត្រា ១៦៦ នៃច្បាប់ស្ដីពីការងារ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំដោយមានប្រាក់ឈ្នួលនេះ អាចយកមកអនុវត្តបានលុះត្រាតែនិយោជិតបានបំពេញការងារគ្រប់មួយឆ្នាំរួចមកហើយ។ ថិរវេលានៃថ្ងៃឈប់សម្រាកនេះ ត្រូវបន្ថែមតាមអតីតភាពការងាររបស់និយោជិតក្នុងសហគ្រាស ដោយត្រូវបន្ថែមមួយថ្ងៃ ក្នុងរយៈពេលធ្វើការបានបីឆ្នាំ។ ៦៖ ការឈប់សម្រាកពិសេស អាចអនុញ្ញាតឱ្យនិយោជិតសម្រាកមិនលើសពីប្រាំពីរថ្ងៃដោយមានប្រាក់ឈ្នួល ក្នុងឱកាសមានព្រឹត្តការណ៍ដែលប៉ះពាល់ផ្ទាល់ដល់គ្រួសារនៃនិយោជិត ដូចថាការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ផ្ទាល់ខ្លួន ប្រពន្ធសំរាលកូន រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍កូន ឳពុកម្តាយមានជម្ងឺ ឬទទួលមរណភាពជាដើម។ ការឈប់សម្រាកពិសេសនេះអាចកាត់កងជាមួយ ថ្ងៃឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំបាន ប៉ុន្តែប្រសិនបើនិយោជិតបានអនុវត្តការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួនរួចអស់ហើយ និយោជកអាចតម្រូវឱ្យនិយោជិតធ្វើការសងវិញនៅពលក្រោយ។ សរុបមកវិញ និយោជកដែលជាម្ចាស់គ្រឹះស្ថាន ឬសហគ្រាសទាំងអស់ គប្បីត្រូវអនុវត្តតាមគោលការណ៍នៃការបើកប្រាក់ឈ្នួលសម្រាប់ថ្ងៃឈប់សម្រាកដែលបានរៀបរាប់ខាងលើឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន និងជៀសវាងពីការរំលោភបំពានលើសិទ្ធិកម្មករនិយោជិតដែលជាសកម្មភាពផ្ទុយនឹងច្បាប់។ ទន្ទឹមនឹងនេះផងដែរ បងប្អូនកម្មករនិយោជិតក៏ត្រូវយល់ដឹងពីសិទ្ធិ និងអត្ថប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ហើយប្រើប្រាស់វាឱ្យស្ថិតក្នុងក្របខណ្ឌដែលច្បាប់កំណត់ផងដែរ។ រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី មាស រ៉ាវីន និងកញ្ញា គន្ធ វិជិតា ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវី កម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅនៅក្នុងទំនាក់ទំនងនៃមនុស្សនៅក្នុងសង្គម ការណ៍ដែលបានដឹងអំពីប្រវត្ដិរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ គឺជារឿងមួយចាំបាច់ដែលប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានក្នុងការវាយតម្លៃទៅលើបុគ្គលនោះ មុននឹងសម្រេចបង្កើតនូវទំនាក់ទំនង ការវិនិច្ឆ័យ និងទទួលយក ឬផ្ដល់ឱ្យនូវភារកិច្ចអ្វីមួយ ជាពិសេសអំពីប្រវត្ដិនៃការប្រព្រឹត្ដបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌរបស់បុគ្គលនោះ។ អាស្រ័យដូចនេះ ដើម្បីអាចដឹងថាបុគ្គលម្នាក់ធ្លាប់បានប្រព្រឹត្ដបទល្មើសណាមួយពីមុនមក ឬអត់ចាំបាច់ណាស់ត្រូវតែមានកំណត់ត្រាណាមួយអំពីប្រវត្ដិនៃការផ្ដន្ទាទោសចំពោះបុគ្គលនោះ។ ជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើការកត់ត្រាអំពីប្រវត្ដិនៃការផ្ដន្ទាទោសព្រហ្មទណ្ឌទៅលើបុគ្គលណាម្នាក់នោះ យើងបានបង្កើតឱ្យមានឡើងនូវសៀវភៅកំណត់ត្រាមួយដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយ ក្រសួងយុត្ដិធម៌ ដែលហៅថា បញ្ជីថ្កោលទោស។ តើអ្វីទៅជាបញ្ជីថ្កោលទោស? តើបញ្ជីនោះកត់ត្រាអំពីអ្វីខ្លះ? ហើយត្រូវបានគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់យ៉ាងម្ដេច? នៅក្នុងសប្ដាហ៍នេះ អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «បញ្ជីថ្កោលទោស» មកធ្វើការពន្យល់ និងបកស្រាយជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋដូចតទៅ៖ បញ្ជីថ្កោលទោស គឺជាប្រភេទនៃបញ្ជីមួយដែលមានបញ្ញត្ដិ នៅក្នុងក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយត្រូវបានកាន់កាប់ដោយអង្គភាពមួយ នៃក្រសួងយុត្ដិធម៍ ដែលជាកំណត់ត្រាទិន្នន័យពិសេសអំពីការផ្ដន្ទាទោសព្រហ្មទណ្ឌស្ថាពរ និងវិធានការណ៍ផ្សេងៗទៀតដែលទាក់ទងនឹងទោសព្រហ្មទណ្ឌ ព្រមទាំងវិធានការណ៍មួយចំនួនទៀតដែលមាន លក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលនិងទោស ផ្នែករដ្ឋប្បវេណីរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗដែលជាទណ្ឌិត ឬធ្លាប់បានប្រព្រឹត្ដបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌពីមុនមក ។ យោងតាមក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ បញ្ជីថ្កោលទោសត្រូវទទួលសាលកបត្រកំណត់ត្រាអំពី៖ * ការផ្ដន្ទាទោសដែលត្រូវបានប្រកាសដោយតុលាការបរទេស ហើយដែលអនុវត្ដតាមកិច្ចព្រមព្រៀងអន្ដរជាតិ ត្រូវបានជូនដំណឹងមកអាជ្ញាធរកម្ពុជា * វិធានការលើកលែងទោស និងបន្ធូបន្ថយទោស ដែលប្រទានដោយព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា * សេចក្ដីសម្រេចក្នុងរឿងដោះលែងដោយមានលក្ខខណ្ឌ * សេចក្ដីសម្រេចស្ដីពីការបង្ខំដល់រូបកាយ * សាលក្រម ឬសាលដីកាដែលប្រកាសការក្ស័យធន * សេចក្ដីសម្រេចឱ្យមានការផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ * សេចក្ដីសម្រេចបណ្ដេញជនបរទេស។ និទ្ទេសខាងលើនេះនឹងត្រូវចុះនៅក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោសកាលណា៖ * ទណ្ឌិតបានទទួលទោសពន្ធនាគារ ឬ ការបង្ខំដល់រូបកាយរួចរាល់ហើយ។ * កាលបរិច្ឆេទនៃការអនុវត្ដទោស ឬ ការបង្ខំដល់រូបកាយនេះ កាលណាទណ្ឌិតបានបង់ប្រាក់ពិន័យ និងប្រាក់ពន្ធនៃនីតិវិធី កាលបរិច្ឆេទនៃការបង់ប្រាក់នេះ។ * ការផ្ដន្ទាទោសណាមួយត្រូវបានទទួលនីតិសម្បទាជាថ្មីដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់។ និទ្ទេសខាងលើនេះអាចត្រូវដកចេញពីបញ្ជីថ្កោលទោសនៅក្នុងករណីមួយចំនួន៖ * ការផ្ដន្ទាទោសដែលសម្រេចដោយកំបាំងមុខ កាលណាការផ្ដន្ទាទោសនេះត្រូវទុកជាអាសាបង់នៅពលមានបណ្ដឹងទាស់ * ការផ្ដន្ទាទោសដែលត្រូវបានលុបលាងដោយការលើកលែងទោសជាទូទៅ * ការផ្ដន្ទាទោសដែលកើតមកដោយការភ័ន្ដច្រឡំអត្ដសញ្ញាណ * ការផ្ដន្ទាទោសដែលត្រូវបានចាត់ទុកជាអាសារបង់ដោយនីតិវិធីនៃបណ្ដឹងសើរើ។ បញ្ជីថ្កោលទោសក៏ទទួលផងដែរនូវសាលកបត្រដែលទាក់ទងនឹងបុគ្គលកើតនៅឯបរទេស និងបុគ្គលដែលអត្ដសញ្ញាណមិនអាចផ្ទៀងផ្ទាត់មើលបាន ឬ គួរឱ្យសង្ស័យ ហើយនៅក្នុងករណីនេះ ត្រូវចុះនិទ្ទេសពិសេសនៅក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោសថាអត្ដសញ្ញាណមិនអាចផ្ទៀងផ្ទាត់មើលបាន ឬអត្ដសញ្ញាណគួរឱ្យសង្ស័យ។ ជាទូទៅព័ត៌មាន និងសាលាកបត្រដែលត្រូវចុះនិទ្ទេសក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោស គឺទទួលបានពីនាយដ្ឋានក្រឡាបញ្ជីតុលាការ ប្រធានពន្ធនាគារ និងអង្គភាពរតនាគារដែលពាក់ព័ន្ធនឹង សេចក្ដីសម្រេចផ្ដន្ទាទោស លិខិតជូនដំណឹងអំពីការអនុវត្ដទោស ការបង្ខំដល់រូបកាយ ការបង់ប្រាក់វិន័យ និងព័ត៌មានអំពីវិធានការលើកលែងទោស និងបន្ធូ បន្ថយទោសដែលប្រទានដោយព្រះមហាក្សត្រ និងសេចក្ដីសម្រេចបណ្ដេញជនបរទេសជាអាទិ៍។ ចំពោះព័ត៌មាននៃបញ្ជីថ្កោលទោសទាក់ទងនឹងនីតិបុគ្គល ត្រូវទទួលចុះសាលកបត្រទាំងឡាយដែលបញ្ជាក់ពីការផ្ដន្ទាទោសគ្រប់ប្រភេទដោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌចំពោះនីតិបុគ្គលនោះ។ អង្គភាពបញ្ជីថ្កោលទោសអាចចេញព្រឹត្ដិបទបញ្ជីថ្កោលទោស ដែលព្រឹត្ដិបត្រនេះ គឺជាសម្រង់នៃនិទ្ទេសទាំងអស់ ឬ មួយផ្នែកដែលមានចុះនៅក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោសចំពោះបុគ្គលណាមួយជាកំណត់។ យោងតាមក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ បានកំណត់ព្រឹត្ដិបត្រថ្កោលទោសមាន ៣ លេខគឺ៖ ក៖ ព្រឹត្ដិបត្រលេខ១ នៃបញ្ជីថ្កោលទោស រួមមាននិទ្ទេសទាំងអស់ដែលចុះនៅក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោសបុគ្គលនីមួយៗ ដែលព្រឹត្ដិបត្រលេខ១ នេះ អាចចេញឱ្យដល់អាជ្ញាធរតុលាការតែប៉ុណ្ណោះ។ ខ៖ ព្រឹត្ដិបត្រលេខ២ មាននិទ្ទេសទាំងអស់ដែលចុះនៅក្នុងព្រឹត្ដិបត្រលេខ១ លើកលែងតែ៖ * ការផ្ដន្ទាទោសដែលត្រូវបានលុបបំបាត់ដោយការផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ ឬដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់ * ការផ្ដន្ទាទោសដោយគ្មានការដកហូត * សាលក្រម ឬសាលដីកាដែលប្រកាសការក្ស័យធនក្នុងករណីដែលទទួលបាននីតិសម្បទាឡើងវិញ។ ព្រឹត្ដិបត្រលេខ២ នេះត្រូវចេញឱ្យដល់អាជ្ញាធរតុលាការអាជ្ញាធរយោធាដែលទទួលពាក្យសុំចូលបំរើក្នុងកងទ័ពភ្នាក់ងារដែលកាន់បញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម។ ព្រឹត្ដិបត្រលេខ២ ក៏ត្រូវចេញឱ្យដល់អភិបាលខេត្ដ ក្រុង និងអង្គភាពរដ្ឋផងដែរកាលណាអភិបាលខេត្ដ ក្រុង និងអង្គភាពរដ្ឋបានទទួលពាក្យសុំធ្វើការរដ្ឋ បានទទួលពាក្យស្នើស្ដីពីការងារសាធារណៈ ឬអាបណសញ្ញាសាធារណៈ បានទទួលពាក្យសុំបើកគ្រឹះស្ថានដែលត្រូវតែមានការអនុញ្ញាត ឬនៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃនីតិវិធីខាងវិន័យ។ គ៖ ព្រឹត្ដិបត្រលេខ៣ មានចុះតែការផ្ដន្ទា ទោសជាប់ ពន្ធនាគារដោយគ្មានការព្យួរទោសដែលប្រកាសទៅបុគ្គលណាមួយ ពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬ បទមជ្ឈិមប៉ុណ្ណោះ។ ក៏ប៉ុន្ដែការផ្ដន្ទាទោសដែលបានទទួល នីតិសម្បទា វិញហើយ គ្មានចុះក្នុង ព្រឹត្ដិបត្រលេខ ៣ទេ។ ព្រឹត្ដិបត្រលេខ ៣ ត្រូវចេញឱ្យដល់សាមីជនដែលពាក់ព័ន្ធ ក្នុងករណីណាក៏ដោយព្រឹត្ដិបត្រលេខ ៣ មិនត្រូវចេញឱ្យដល់តតិយជនទេ។ ប្រកាសរបស់ក្រសួងយុត្ដិធម៍ក៏កំណត់វិធានការណ៍ទាំងឡាយណាដែលចាំបាច់ សម្រាប់ការប្រព្រឹត្ដទៅនៃអង្គភាពបញ្ជីថ្កោលទោស។ ប្រកាសនេះកំណត់ជាអាទិ៍នូវលក្ខខណ្ឌទាំងឡាយដែល សាលកបត្រត្រូវបានបង្កើតឡើង ត្រូវបានត្រួតពិនិត្យ និងត្រូវបានបញ្ជូនដោយក្រឡាបញ្ជីព្រមទាំងលក្ខខណ្ឌទាំងឡាយណានៃការចេញព្រឹត្ដិបត្រ។ កាលណាបុគ្គលណាមួយត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដោយមានភាពខុសអត្ដសញ្ញាណ អយ្យការត្រូវតែសុំឱ្យធ្វើការកែត្រូវបញ្ជីថ្កោលទោសភ្លាម។ ការឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ លុបលាងចោលទណ្ឌកម្មព្រហ្មទណ្ឌ។ ប៉ុន្ដែទោសនេះនៅតែមានចុះក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោសដដែល ដោយមានចុះនិទ្ទេសថា ត្រូវបាននីតិសម្បទាឡើងវិញ។ សរុបមកបញ្ជីថ្កោលទោស គឺជាកំណត់កត់ត្រាដើម្បីឲ្យដឹងថារូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលណាមួយធ្លាប់មានប្រវត្តអំពីការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬផ្តន្ទាទោស និងការពិន័យ ជាអាទិ៍ ហើយម្យ៉ាងវិញទៀតវា គឺព្រឹត្ដិបត្របង្ហាញពីភាពស្អាតស្អំដើម្បីឲ្យរូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គល យកទៅប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍ក្នុងវិស័យការងារ មុខរបប និងអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន។ល។ រៀបរៀងដោយ៖ លោក ប៊ុន វិទូ ប្រធានផ្នែកសេវាកម្មច្បាប់ និងលោក រ៉ាត់ ចាន់ធី អនុប្រធានផ្នែកសេវាកម្មច្បាប់ និង ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ http://www.ciclg.com, ហ្វេបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវី កម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តុលាការត្រូវបានបែងចែកជា ២ជាន់ និង៣ថ្នាក់ ដែលមានដូចជាតុលាការជាន់ទាប (សាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត) និង តុលាការជាន់ខ្ពស់ (សាលាឧទ្ធរណ៍, តុលាការកំពូល) យើងដឹងហើយថា តុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ធ្វើការសម្រេចសេចក្តីតាមសាលក្រម ឬសាលដីកា។ ចំពោះសាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត ធ្វើការសម្រេចសេចក្តីតាមរយៈសាលក្រម រីឯសាលាឧទ្ធរណ៍ និងតុលាការកំពូល ធ្វើការសម្រេចសេចក្តីតាមរយៈសាលដីកា។ ជាក់ស្តែងក្នុងករណីដែលភាគីមិនពេញចិត្តនឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់សាលដំបូងរាជធានី/ខេត្ត ភាគីអាចធ្វើការប្តឹងឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងសាលក្រម ដែលបានចេញដោយសាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត មួយវិញទៀតក្នុងករណីដែលភាគីនៅតែមិនពេញចិត្តចំពោះសេចក្តីសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ភាគីអាចធ្វើការប្តឹងសាទុក្ខប្រឆាំងនឹងសាលដីកា ដែលបានចេញដោយសាលាឧទ្ធរណ៍ផងដែរ។ ប្រធានបទសប្តាហ៍នេះ នឹងធ្វើការបកស្រាយដោយ ផ្តោតលើចំណុចសំខាន់ផ្សេងៗ នៅក្នុងនីតិវិធីនៃបណ្តឹងសាទុក្ខតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាព FRESH NEWS ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិសូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «បណ្តឹងសាទុក្ខក្នុងរឿងក្តីរដ្ឋប្បវេណី» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូន ប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ បណ្តឹងសាទុក្ខ គឺជាប្រភេទមួយនៃបណ្តឹងឧបាស្រ័យដែលធ្វើទៅតុលាការជាន់ខ្ពស់និងជាបណ្តឹងដែលធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ឬធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹង សាលក្រមរបស់សាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្តក្នុងករណីដែលគូភាគីបានព្រមព្រៀងគ្នាមិនប្តឹងឧទ្ធរណ៍។ សូមបញ្ជាក់ថានៅក្នុងរឿងក្តីរដ្ឋប្បវេណីគូភាគីបន្ទាប់ពីសាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្តចេញសេចក្តីសម្រេចរួចមក គូភាគីអាចធ្វើការព្រមព្រៀងគ្នាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរថា មិនប្តឹងឧទ្ធរណ៍ ហើយទុកសិទ្ធិប្តឹងសាទុក្ខទៅតុលាការកំពូលតែម្តង។ សាលក្រម ឬសាលដីកា ដែលអាចប្តឹងសាទុក្ខបានមានដូចជា សាលដីកាចុងក្រោយដែលត្រូវបានជំនុំជម្រះលើកទី២ ដោយសាលាឧទ្ធរណ៍ គឺជាសាលដីកាដែលសាលាឧទ្ធរណ៍ ចេញបន្ទាប់ពីការពិនិត្យ លើភស្តុតាង និងការទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់ (សវនាការ), សាលដីកាចុងក្រោយដែលសាលាឧទ្ធរណ៍បានជំនុំជម្រះលើកទី១ តាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ពិសេស ដូចជា សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាគណៈមេធាវី បន្ទាប់ពីសាលាឧទ្ធរណ៍បានជំនុំជម្រះលើកទី១ សាលដីកាចុងក្រោយនេះអាចធ្វើការប្តឹងសាទុក្ខបាន, សាលក្រមចុងក្រោយ ដែលធ្វើការជំនុំជម្រះលើកទី១ ដោយសាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត ក្នុងករណីដែលគូភាគីបានព្រមព្រៀងគ្នាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរថាមិនប្តឹងឧទ្ធរណ៍ និងរក្សាសិទ្ធិក្នុងការប្តឹងសាទុក្ខទៅតុលាការកំពូលតែម្តង។ មូលហេតុនៃបណ្តឹងសាទុក្ខត្រូវបានបែងចែកជាពីរគឺ ទី១៖ មូលហេតុទូទៅនៃបណ្តឹងសាទុក្ខ សំដៅដល់ការចេញសាលក្រម ឬសាលដីកា របស់តុលាការមានអត្ថន័យផ្ទុយពី រដ្ឋធម្មនុញ្ញ, ច្បាប់, បទដ្ឋានគតិយុត្តជាដើម។ ទី២៖ មូលហេតុដាច់ខាតនៃបណ្តឹងសាទុក្ខមានដូចជា ចៅក្រមដែលចេញសាលដីកា ឬសាលក្រមមិនត្រូវបានចាត់តាំងដោយស្របច្បាប់, ចៅក្រមដែលច្បាប់មិនអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមក្នុងការចេញសាលក្រម ឬសាលដីកា តែបានចូលរួម (ចៅក្រមដែលត្រូវបានប្តឹងដិតចិត្ត), ភាពផ្ទុយនឹងសមត្ថកិច្ចផ្តាច់មុខ (បណ្តឹងលែងលះ), ការខ្វះសិទ្ធិតំណាងដែលកំណត់ដោយច្បាប់ (អ្នកតំណាងមិនបានដាក់ឯកសារបញ្ជាក់ថាខ្លួនមានសិទ្ធិតំណាង) ខ្វះសិទ្ធិតំណាងដោយអាណត្តិ (ធ្វើសកម្មភាពបណ្តឹងដោយមិនមានការប្រគល់សិទ្ធិ ឬចាត់តាំង) ខ្វះការប្រគល់សិទ្ធិចំាបាច់សម្រាប់អ្នកតំណាងដើម្បីធ្វើសកម្មភាពបណ្តឹង (មិនមានលិខិតប្រគល់សិទ្ធិធ្វើបណ្តឹងជាអាទិ៍), ភាពផ្ទុយពីការបើកការទាញហេតុផល ដោយផ្ទាល់មាត់ជាសាធារណៈ (ការបើកសវនាការជាសាធារណៈចំពោះរឿងក្តីលែងលះ), សាលក្រម ឬសាលដីកា គ្មានសំអាងហេតុ ឬមានសំអាងហេតុដែលមានភាពផ្ទុយគ្នា នឹងសេចក្តីសម្រេចបញ្ចប់។ របៀបប្តឹងសាទុក្ខ ដើម្បីធ្វើការប្តឹងសាទុក្ខ ភាគីត្រូវដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការដើម ក្នុងករណីនេះពាក្យបណ្តឹងសាទុក្ខត្រូវដាក់ នៅសាលាឧទ្ធរណ៍ប្រសិនបើធ្វើការប្តឹងប្រឆាំងនឹង សាលដីកាចុងក្រោយរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ឬបណ្តឹងសាទុក្ខត្រូវដាក់នៅសាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត ចំពោះករណីដែលភាគីព្រមព្រៀងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរមិនប្តឹងឧទ្ធរណ៍។ នៅពេលដែលមាន បណ្តឹងសាទុក្ខ ច្បាប់តម្រូវឱ្យតុលាការដើម (សាលាឧទ្ធរណ៍, សាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត) ធ្វើការបញ្ជូនឱ្យឆាប់រហ័ស នូវពាក្យបណ្តឹងសាទុក្ខ និងសំណុំរឿងទៅតុលាការ នៃបណ្តឹងសាទុក្ខ (តុលាការកំពូល)។ ចំពោះអាជ្ញាយុកាលនៃការប្តឹងសាទុក្ខ ភាគីមានអំឡុងពេល ០១(មួយ)ខែ ដែលត្រូវគិតចាប់ពីថ្ងៃដែលទទួលការបញ្ជូនលិខិតសាលក្រម ឬសាលដីកា។ ការសរសេរមូលហេតុនៃបណ្តឹងសាទុក្ខ បន្ទាប់ពីទទួលពាក្យបណ្តឹងសាទុក្ខរបស់ដើមបណ្តឹងសាទុក្ខ តុលាការកំពូលត្រូវបញ្ជូនលិខិតទទួលពាក្យបណ្តឹងសាទុក្ខទៅភាគី ហើយចំពោះភាគីជាចុងបណ្តឹងសាទុក្ខត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយនូវពាក្យបណ្តឹងសាទុក្ខផងដែរ។ បន្ទាប់ពីទទួលបានលិខិតទទួលពាក្យបណ្តឹង ដើមបណ្តឹងសាទុក្ខ ត្រូវដាក់មូលហេតុនៃបណ្តឹងសាទុក្ខ ក្នុងអំឡុងពេល ៣០ (សាមសិប)ថ្ងៃ។ ក្នុងករណីបណ្តឹងសាទុក្ខធ្វើឡើងដោយយោងតាមមូលហេតុទូទៅនៃបណ្តឹងសាទុក្ខដូចបញ្ជាក់ខាងលើ ដើមបណ្តឹងសាទុក្ខត្រូវសរសេរបញ្ជាក់ពីហេតុដែលបានសម្រេចសេចក្តីផ្ទុយនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ, ច្បាប់, បទដ្ឋានគតិយុត្តនោះ ឬក្នុងករណីបណ្តឹងសាទុក្ខធ្វើឡើងដោយសារមូលហេតុដាច់ខាតនៃបណឹ្តងសាទុក្ខ ដើមបណ្តឹងសាទុក្ខត្រូវ សរសេរបញ្ជាក់ពីអង្គហេតុដែលត្រឹមនឹងចំណុចណាមួយ នៃមូលហេតុដាច់ខាតនោះឱ្យបានច្បាស់លាស់។ បណ្តឹងសាទុក្ខ នឹងត្រូវបានលើកចោលដោយដីកាសម្រេចក្នុងករណីដូចជា បណ្តឹងសាទុក្ខនោះជាបណ្តឹងខុសច្បាប់ ហើយមិនអាចកែតម្រូវចំណុចខ្វះខាតបាន ឬបើមិនដាក់លិខិតបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃបណ្តឹងសាទុក្ខ។ បណ្តឹងសាទុក្ខក៏អាចត្រូវច្រានចោលដោយសាលដីកា ដោយមិនចាំបាច់ឆ្លងកាត់នីតិវិធីនៃការទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់ (សវនាការ) ផងដែរ ប្រសិនបើតុលាការពិនិត្យលើពាក្យបណ្តឹងសាទុក្ខ, លិខិតបញ្ជាក់មូលហេតុនៃបណ្តឹងសាទុក្ខ និងឯកសារផ្សេងៗ ហើយយល់ឃើញថាបណ្តឹងសាទុក្ខនោះគ្មានមូលហេតុសម្រាប់ប្តឹងសាទុក្ខ។ សរុបសេចក្តីមក បណ្តឹងសាទុក្ខ គឺជាប្រភេទមួយនៃបណ្តឹងឧបាស្រ័យទៅតុលាការជាន់ខ្ពស់ ដែលធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹង សេចក្តីសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ឬសាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត (ចំពោះករណីដែលភាគីព្រមព្រៀងគ្នាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរថាមិនប្តឹ ងឧទ្ធរណ៍)។ លើសពីនេះទៀតបណ្តឹងសាទុក្ខ ត្រូវធ្វើទៅតុលាការកំពូលដោយផ្អែកលើមូលហេតុមួយ ដែលច្បាប់បានកំណត់ជាក់លាក់។ ផ្ទុយមកវិញបណ្តឹងសាទុក្ខ ក៏អាចត្រូវលើកចោលដោយហេតុថា ជាបណ្តឹងខុសច្បាប់ ឬច្រានចោលដោយសារគ្មាន មូលហេតុច្បាស់លាស់តាមផ្លូវច្បាប់។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ឡាន ស៊ីនីត និងលោក ប៉ូល គីមសេង ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅ អគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ http://www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ដោយសារមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងមានតម្រូវការចាំបាច់ជាច្រើននៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនបើកអាជីវកម្មនានា ដើម្បីចាប់យកឱកាសមាសប្រាក់នេះ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ដើម្បីបង្កើន ឬពង្រឹងអាជីវកម្ម និងសម្រេចគោលបំណងរបស់ខ្លួនបាន ប្រជាពលរដ្ឋបានទៅខ្ចីប្រាក់ពីសាច់ញាតិ គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ឬធនាគារជាអាទិ៍។ នៅពេលមានការកម្ចីប្រាក់បែបនេះ ជាទូទៅម្ចាស់បំណុល (អ្នកឱ្យខ្ចី) តែងតែតម្រូវឱ្យកូនបំណុល (អ្នកខ្ចី) ដាក់តម្កល់ធានានូវទ្រព្យសម្បត្តិ (វត្ថុ) មកឱ្យខ្លួន។ ក្រោយពីកូនបំណុលបានខ្ចីប្រាក់ ពីម្ចាស់បំណុលរួចមក ស្រាប់តែកូនបំណុលខកខាន ឬមិនបានបង់ការប្រាក់ ឬ/និងប្រាក់ដើមមកឱ្យម្ចាស់បំណុលទៅតាមកាលកំណត់ទេ ជាពិសេស កូនបំណុលបានបង្វែរវត្ថុរឹបអូស ឬដាក់ធានានោះទៅឱ្យជនទី៣ផងដែរ។ ដូចនេះ ថាតើកូនបំណុលត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដែរ ឬទេ ចំពោះទង្វើខាងលើនេះ? ដើម្បីជ្រាបកាន់តែច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន FRESH NEWS បានសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ការបង្វែរវត្ថុរឹបអូស ឬដាក់ធានា» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ដូចតទៅ៖ យោងតាមមាត្រា ៣៩៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ បានបញ្ញត្តិថា «ការបង្វែរវត្ថុរឹបអូស ឬដាក់ធានា គឺជាអំពើរបស់កូនបំណុលដែលគៃបំបាត់ ឬបំផ្លាញវត្ថុដែលបានឃាត់ទុក ឬរឹបអូស ដោយអាជ្ញាធរមាននីតិសម្បទា ឬ ដាក់ដើម្បីធានានូវសិទ្ធិលើបំណុល ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ)ខែ ទៅ ១ (មួយ)ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន)រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ (ពីរលាន)រៀល»។ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់អំពីខ្លឹមសារនៃមាត្រានេះ សូមលើកឧទាហរណ៍ដូចខាងក្រោម៖ ឧទាហរណ៍៖ កាលពីថ្ងៃទី០១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ លោក “ក” (កូនបំណុល) បានខ្ចីប្រាក់ចំនួន ១០ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិកពីធនាគារមួយកន្លែង (ម្ចាស់បំណុល) ដោយមានភ្ជាប់ការប្រាក់ និងការប្រាក់យឺតយ៉ាវទៅតាមច្បាប់កម្រិត ព្រមទាំងបានដាក់តម្កល់ធានាផ្ទះមួយកន្លែង ដែលមានលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ដីធ្លី និងផ្ទះសម្បែង (ប្លង់ទន់) ទៅឱ្យម្ចាស់បំណុល ដែលថ្ងៃកំណត់ត្រូវសងនៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរ ផ្ទះខាងលើនេះមាន ប្លង់ទន់ចំនួន ២ច្បាប់ ប៉ុន្តែកូនបំណុលមិនបានប្រាប់ និងដាក់តម្កល់ទៅឱ្យម្ចាស់បំណុលទាំងពីរច្បាប់នោះទេ។ មួយរយៈក្រោយមក កូនបំណុលបានលក់ និងបានផ្ទេរសិទ្ធិ (ប្លង់ទន់) នូវផ្ទះខាងលើនេះទៅឱ្យលោក “ខ” ជាអ្នកទិញសុច្ចរិត។ ទង្វើរបស់លោក “ក” ជាកូនបំណុល បានធ្វើឱ្យបាត់នូវវត្ថុដែលបានដាក់ដើម្បីធានានូវសិទ្ធិលើបំណុល ដែលម្ចាស់បំណុលមានចំពោះខ្លួន ដែលធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍ដល់ម្ចាស់បំណុលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ដូចនេះ លោក “ក” នឹងទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ ដូចមានចែងក្នុងមាត្រា ៣៩៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ការប៉ុនប៉ងប្រព្រឹត្តបទមជ្ឈិម (បទល្មើសខាងលើ) នេះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចគ្នានឹងបទមជ្ឈិមខាងលើដែរ តាមមាត្រា ៣៩៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ សរុបសេចក្តីមក ការប្រព្រឹត្ត ឬការប៉ុនប៉ងក្នុងការប្រព្រឹត្តអំពើខាងលើនេះ សុទ្ធតែជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ដែលត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ស្របតាមបញ្ញត្តិមាត្រា ៣៩៧ និងមាត្រា ៣៩៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី លឹម សុវណ្ណារ៉ុង និងលោក ហេង សុគន្ធ ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ, ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com, គេហទំព័រ៖ http://www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group ៕

(ភ្នំពេញ)៖ នៅក្នុងសង្គមគ្រួសារនីមួយៗ ទំនាក់ទំនងគតិយុត្តនៃញាតិលោហិត រវាងឪពុកម្ដាយជាមួយកូន ជាភាពចាំបាច់មួយ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីបិតុភាព និងមាតុភាពរបស់កូនជាគោលការណ៍ច្បាប់ នៅពេលដែលទារកកើតមកភ្លាមដោយមិនឲ្យលើស ពីរយៈពេល ៣០ (សាមសិប)ថ្ងៃ ទោះបីជាឪពុកម្ដាយរបស់កូននោះបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ឬមិនបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺត្រូវតែធ្វើការសុំចុះកំណើតកូននៅ ឃុំ/សង្កាត់ ដែលជាទីកំណើតរបស់កូន តែប្រសិនបើការស្នើសុំចុះកំណើតនេះលើស ពីរយៈពេលកំណត់ដែលច្បាប់បានអនុញ្ញាត នោះអ្នកស្នើសុំត្រូវទទួលការផាកពិន័យតាមច្បាប់កំណត់។ រយៈពេល ៣០ (សាមសិប) ថ្ងៃនេះ គឺជារយៈពេលមួយដែលជួយសម្រួលដល់ឪពុកដែលនៅឆ្ងាយ ហើយម្ដាយទើបសម្រាលកូនរួចនៅសរសៃខ្ចីជាដើមដែលពុំអាចធ្វើការ សុំចុះកំណើតកូន បានទាន់ពេលវេលា ប៉ុន្ដែករណីនេះ មិនមានន័យថា ត្រូវតែជាឪពុក ម្ដាយរបស់កូនទើបមានសិទ្ធិសុំចុះកំណើតកូននោះទេដោយច្បាប់បានអនុញ្ញាតដល់សាច់ញាតិ ដែលរស់នៅជាមួយឪពុក ម្ដាយរបស់កូននោះ ក៏អាចធ្វើការសុំចុះកំណើតកូនជំនួសឪពុកម្ដាយរបស់កូនបានដែរ។ តើអ្វីទៅជាបុត្តភាព? ហើយចុះ ហេតុអ្វីត្រូវចាំបាច់ធ្វើការបញ្ជាក់ពីបិតុភាព និងមាតុភាពរបស់កូន? ដើម្បីធ្វើការស្វែងយល់ឲ្យបានកាន់តែច្បាស់ ដូច្នេះក្នុងថ្ងៃនេះ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News បានសហការ ជាមួយក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទ «បុត្តភាព» មកធ្វើការបកស្រាយ និងចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតទាំងអស់ដូចតទៅ៖ បុត្តភាព សំដៅលើទំនាក់ទំនងញាតិលោហិតខ្សែផ្ទាល់របស់ឪពុកម្ដាយ ដែលយើងតែងហៅថាជាកូនបង្កើត។ ជាទូទៅស្រ្ដីដែលបានសម្រាលកូន ច្បាប់បានកំណត់ថា កូននោះជាកូនបង្កើតរបស់ម្ដាយ និងជាកូនបង្កើតរបស់ឪពុកដែល ស្ថិតក្នុងចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ ឬស្ថិតក្នុងអំឡុងពេលមួយដែលច្បាប់បានកំណត់ថាជាឪពុករបស់កូនក៏ប៉ុន្ដែប្រសិនបើមិនអាចសន្មតជនដែលត្រូវជា ឪពុករបស់កូនបានទេ នោះកូន ឬអ្នកតំណាងរបស់កូន ត្រូវធ្វើការបញ្ជាក់ពីបិតុភាពរបស់កូន បានតាមផ្លូវច្បាប់។ ហេតុអ្វីចាំបាច់ធ្វើការបញ្ជាក់ពីបិតុភាព និងមាតុភាពរបស់កូន? យោងតាមអនុសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិកុមារ មាត្រា៧ បានចែងថា កុមារត្រូវបានចុះបញ្ជីអត្រានុកូលដ្ឋានភ្លាមបន្ទាប់ពី ពេលកើត និងត្រូវមានសិទ្ធិមានឈ្មោះមួយពីពេលកើតមក មានសិទ្ធិទទួលបានសញ្ជាតិ មួយ និងតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន កុមារត្រូវមានសិទ្ធិស្គាល់ឪពុកម្ដាយ និងទទួលបានការថែទាំពីឪពុកម្ដាយ។ អនុសញ្ញានេះ បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា កូនដែលទើបនឹងកើតត្រូវចុះកំណើត ហើយកូនមានសិទ្ធិស្គាល់ឪពុកម្ដាយរបស់ខ្លួន ហេតុនេះវាជាភាពចាំបាច់មួយសម្រាប់កូនៗដើម្បីទទួលបាននូវអត្តសញ្ញាណមួយច្បាស់លាស់ និងក្លាយជាពលរដ្ឋម្នាក់ពេញលេញ រួមទាំងទទួលបានភាពកក់ក្ដៅពីឪពុកម្ដាយរបស់ខ្លួន។ ការបញ្ជាក់ពីបិតុភាពរបស់កូន មានបីរបៀប៖ របៀបទី១៖ គឺត្រូវបានសន្មតថា ទារកដែលនៅក្នុងគភ៌ប្រពន្ធដែលស្ថិត ក្នុងចំណងនៃអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាកូនរបស់ប្ដី។ របៀបទី២៖ កូនដែលកើតក្រោយអំឡុងពេល ១៨០ថ្ងៃ គិតចាប់ពីថ្ងៃដែល អាពាហ៍ពិពាហ៍បានបង្កើត ឬអំឡុងពេល ៣០០ថ្ងៃ គិតចាប់ពីថ្ងៃបានរំលាយ ឬលុបចោលអាពាហ៍ពិពាហ៍ ត្រូវបានសន្មតថា មានគភ៌អំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍។ របៀបទី៣៖ ប្រសិនស្ដ្រីបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ថ្មីក្នុងអំឡុងពេលហាមឃាត់មិនឲ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ថ្មី នោះប្រសិនបើមិនអាចកំណត់ឪពុករបស់កូនបាន ត្រូវសន្មតថាជាកូនរបស់ប្ដីដែលបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ថ្មី។ ចំពោះឪពុកដែលមានបំណងទទួលស្គាល់កូនដោយស្ម័គ្រចិត្ត ច្បាប់បានអនុញ្ញាត ក៏ប៉ុន្ដែត្រូវមានការយល់ព្រមពីម្ដាយរបស់កូនជាមុនប្រសិនបើកូនជាអនីតិជន តែបើកូនជានីតិជនត្រូវមានការយល់ព្រមពីកូនដោយផ្ទាល់ ហើយបែបបទនៃទម្រង់ការទទួលស្គាល់នេះ ត្រូវធ្វើការជូនដំណឹងទៅមន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋាន ឬតាមរយៈមតកសាសន៍ (ការយល់ព្រមរបស់ម្តាយត្រូវមាន ការចុះហត្ថលេខាលើលិខិតទទួលស្គាល់)។ តែផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងករណីដែលឪពុក ឬកូន បានដឹងថាមិនមែនជាឪពុកកូនបង្កើត ជនដែលត្រូវបានសន្មតថា ជាឪពុក ឬជាកូនអាចមានសិទ្ធិបដិសេធចំពោះបិតុភាពបាន (មាត្រា ៩៨៩ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ចំពោះជនដែលត្រូវបាន សន្មតថាជាឪពុក ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងបដិសេធបិតុភាពចំពោះកូន ត្រូវធ្វើឡើងក្នុងអំឡុងពេល ៦ខែ ដោយគិតចាប់ពីពេល ដែលខ្លួនបានដឹងពីកំណើតរបស់កូន ក៏ប៉ុន្ដែការគណនាអំឡុងពេលនឹងត្រូវប្រែប្រួល ប្រសិនបើជនដែលសន្មតថាជាឪពុក ជាជនស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលទូទៅ ដោយអំឡុងពេលនេះត្រូវ គិតចាប់ពីពេលដែលមានការលុបចោលការប្រកាស ចាប់ផ្ដើមអាណាព្យាបាលទូទៅ។ ចំណែកឯកូនវិញ ប្រសិនបើកូនជា អនីតិជន ត្រូវមានម្ដាយ ឬអ្នកអាណាព្យាបាលសម្រាប់អនីតិជន ធ្វើជាអ្នកតំណាងក្នុងការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងបដិសេធបិតុភាពនេះ តែបើមិនមានទេ នោះតុលាការនឹងជ្រើស តាំងអ្នកតំណាងពិសេស។ បណ្ដឹងបដិសេធបិតុភាពពីកូននឹងមិនអាចអនុវត្តបានឡើយ ប្រសិនបើអំឡុងពេល ៦ខែ បានកន្លងផុត គិតចាប់ពីពេលដែលខ្លួនបានក្លាយជានីតិជន ប៉ុន្ដែប្រសិនបើកូននោះ ជាជនស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាល ទូទៅ អំឡុងពេលនោះត្រូវគិតចាប់ពីពេលមានការលុបចោលការប្រកាសចាប់ផ្ដើមអាណាព្យាបាលទូទៅ។ (មាត្រា៩៩០ និងមាត្រា៩៩១ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ក្នុងករណី បិតុភាព ឬមាតុភាពបង្កើតឡើងដោយផ្ទុយនឹងការពិតជាក់ស្ដែង កូនមានសិទ្ធិដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទាមទារ ឲ្យបញ្ជាក់អំពីនត្ថិភាពនៃបុត្តភាពជាមួយឪពុកម្ដាយ រីឯឪពុកក៏មានសិទ្ធិដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទាមទារឲ្យបញ្ជាក់អំពីនត្ថិភាពនៃ បិតុភាពជាមួយកូន ហើយម្ដាយក៏មានសិទ្ធិដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទាមទារឲ្យបញ្ជាក់អំពីនត្ថិភាពនៃមាតុភាពជាមួយកូន បានដែរ ដោយត្រូវដាក់ពាក្យបណ្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការដែលមានសមត្ថកិច្ច ចំពោះជនដែលបានចុះជាឪពុក ឬម្ដាយដែលបានចុះនៅ ក្នុងសៀវភៅកំណើត បើទោះបីជាមិនបានទទួលសន្មតថាជាឪពុក ឬគ្មានមូលហេតុអាចបញ្ជាក់បានថាជាម្ដាយដែលបាន សម្រាលកូនក៏ដោយ (មាត្រា១០០២ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ប៉ុន្ដែ បណ្ដឹងនេះនឹងមិនមានអានុភាពអនុវត្តទៀតឡើយ ប្រសិនបើ អំឡុងពេល ២០ (ម្ភៃ)ឆ្នាំ បានកន្លងផុតទៅ គិតចាប់ពីថ្ងៃកំណើតរបស់កូន ឬថ្ងៃដែលអានុភាពនៃការទទួលស្គាល់ បានកើតឡើង ។ ក៏ប៉ុន្ដែ ប្រសិនបើកូនជានីតិជន ត្រូវមានការយល់ព្រមពីកូនជាមុនសិន ទើបអាចធ្វើការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនេះបាន។ ដោយឡែក ចំពោះកូនដែលត្រូវបានម្ដាយបោះបង់ចោលតាំងពីនៅតូច ឬមូលហេតុណាមួយដែលធ្វើឲ្យកូនមិនស្គាល់ម្តាយ ហើយក្រោយមកបានដឹងអំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ស្ដ្រីដែលបានសម្រាលខ្លួន កូនអាចដាក់បណ្ដឹងទាមទារឲ្យ បញ្ជាក់អំពីអត្ថិភាពនៃមាតុភាពចំពោះស្រ្តីដែលបានបង្កើតខ្លួនបាន ហើយបើទោះបីជាកូនបានទទួលមរណភាពក៏ដោយក៏ បច្ឆាញាតិផ្ទាល់របស់កូន អាចធ្វើការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនេះបានដែរ ដោយអំឡុងពេលនៃការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងមានរយៈពេល ១ឆ្នាំ គិតចាប់ពីពេលដែលដឹងថាជាម្ដាយ។ ចំណែកឯម្ដាយវិញ ក៏អាចដាក់បណ្ដឹងទាមទារឲ្យបញ្ជាក់អំពីអត្ថិភាពនៃ មាតុភាពចំពោះកូនបានដែរ តែប្រសិនបើកូនបានទទួលមរណភាព ពាក្យបណ្ដឹងនេះអាចធ្វើទៅបានទាល់តែកូនមាន បច្ឆាញាតិផ្ទាល់។ មួយវិញទៀត ប្រសិនបើកូន ឬបច្ឆាញាតិផ្ទាល់ ជានីតិជន ម្ដាយត្រូវមានការយល់ព្រមពីកូន ឬបច្ឆាញាតិផ្ទាល់ នោះជាមុនសិនទើបអាចដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនេះបាន ។ សរុបជារួមមក បុត្តភាព សំដៅលើកូនបង្កើតរបស់ឪពុកម្ដាយ ហើយកូនមានសិទ្ធិទទួលបានការចុះបញ្ជីអត្រានុកូលដ្ឋាន ទទួលបានសញ្ជាតិមួយ ទទួលបានការថែទាំ ទទួលបានការអប់រំ និងស្គាល់ពីឪពុកម្ដាយរបស់ខ្លួន ។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី សេង ឈុនលី និងកញ្ញា ថន រ៉ាវ៉ាឌី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧ ២៧ ៨៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ http://www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ អំពើជួញដូរមនុស្ស និងធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ ជាពិសេសទៅលើស្រ្តី និងកុមារ ត្រូវបានប្រទេសមួយចំនួននៅលើសកលលោកយកចិត្តទុកដាក់ប្រឆាំងយ៉ាងមុតមាំហើយត្រូវបាន គាំពារដោយអនុសញ្ញា និងពិធីសារអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីការទប់ស្កាត់ ការបង្រ្កាប និងការផ្តន្ទាទោសការជួញដូរមនុស្ស ជាពិសេសស្រ្តី និងកុមារ ដែលព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានឱ្យសច្ចាប័ន។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ ក៏បានហាមឃាត់អំពើលក់ដូរមនុស្ស អំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្នែកពេស្យាកម្ម និងអំពើអាសអាភាស ដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់នារីផងដែរ។ ទោះបីជាអំពើទាំងនោះត្រូវបាន ច្បាប់ប្រឆាំងដាច់ខាតក៏ដោយ ក៏នៅមានបុគ្គលមួយចំនួនតូចបានធ្វើសកម្មភាពបង្ខិតបង្ខំ និងអូសទាញជនរងគ្រោះឱ្យធ្វើពេស្យាចារដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនដែលសកម្មភាពនេះ ជាអំពើសញ្ចារកម្ម។ សញ្ចារកម្ម ជាអំពើមួយដែលចូលរួមចំណែក និងជំរុញឱ្យមានការកើតទ្បើងនូវអំពើពេស្យាចារ និងបទល្មើសផងដែរ។ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ថា អ្វីជាសញ្ចារកម្ម ហើយអំពើនេះត្រូវ ផ្តន្ទាទោសកម្រិតណា? ដូច្នេះសម្រាប់សប្តាហ៍នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «សញ្ចារកម្ម» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ដូចខាងក្រោម៖ យោងតាមមាត្រា ២៨៤,២៨៨,២៨៩,២៩០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ២០០៩ បានបញ្ញតិ្តថា៖ អំពើសញ្ចារកម្ម គឺជាអំពើ៖ ទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ហិរញ្ញវត្ថុពីអំពើពេស្យាចាររបស់អ្នកដទៃជួយ ឬការពារអំពើពេស្យាចាររបស់អ្នកដទៃ ឬរៀបចំតាមគ្រប់មធ្យោបាយនូវសកម្មភាពពេស្យាចារ ជ្រើសរើស ពង្រត់ ឬអូសទាញបុគ្គលណាមួយឱ្យធ្វើអំពើពេស្យាចារ និងធ្វើការគាបសង្កត់លើបុគ្គល ណាមួយដើម្បីឱ្យបុគ្គលនោះធ្វើពេស្យាចារ។ សញ្ចារកម្មត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ពី ២(ពីរ)ឆ្នាំ ដល់៥(ប្រាំ)ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី៤,០០០,០០០ (បួនលាន) រៀល ទៅ១០,០០០,០០០ (ដប់លាន) រៀល។ ស្ថានទម្ងន់ទោសទាក់ទងនឹងចារី៖ សញ្ចារកម្មត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ ដល់ ១០(ដប់) ឆ្នាំ ក្នុងករណីដូចខាងក្រោម៖ ១៖ កាលបើសញ្ចារិក សញ្ចារិកា ឬជនជាមេពេស្យាជាបុព្វញាតិ ឬបច្ឆាញាតិ របស់បុគ្គលដែលធ្វើពេស្យាចារ។ ២៖ កាលបើសញ្ចារិក សញ្ចារិកា ឬជាជនមេពេស្យា រំលោភអំណាច ដែលមុខងាររបស់ខ្លួនផ្តល់ទៅលើបុគ្គលដែលធ្វើពេស្យាចារ។ ៣៖ កាលបើសញ្ចារិក សញ្ចារិកា ឬជាជនមេពេស្យា ប្រើហិង្សា ឬបង្ខិតបង្ខំចំពោះបុគ្គលដែលធ្វើពេស្យាចារ។ ៤៖ កាលបើសញ្ចារកម្មត្រូវបានប្រព្រឹត្តជាក្រុមមានការចាត់តាំង។ ៥៖ កាលបើសញ្ចារកម្មត្រូវបានប្រព្រឹត្តលើបុគ្គលច្រើននាក់ធ្វើពេស្យាចារ។ ស្ថានទម្ងន់ទោសទាក់ទងទៅនឹងជនរងគ្រោះ៖ សញ្ចារកម្មត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៧ (ប្រាំពីរ) ឆ្នាំ ដល់ ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ កាលបើបុគ្គលដែលធ្វើពេស្យាចារនោះជាអនីតិជន ។ លើសពីនេះទៀត សញ្ចារកម្មត្រូវផ្តន្ទាទោសពី ១០(ដប់) ឆ្នាំ ដល់ ២០(ម្ភៃ) ឆ្នាំ កាលបើ សញ្ចារិក សញ្ចារិកា ឬជនជាមេពេស្យា បានប្រើទារុណ កម្ម ឬអំពើឃោរឃៅចំពោះបុគ្គលដែលធ្វើពេស្យាចារ ។ សរុបមក សញ្ចារកម្មជាអំពើមួយដែលបានជំរុញ និងបង្កឱ្យកើតមានអាជីវកម្មពេស្យាកម្ម ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងប្រពៃណីដ៏ផូរផង់របស់ខ្មែរ ជាពិសេសអំពើនេះបានធ្វើ ឱ្យជនរងគ្រោះទទួលរងនូវការឈឺចាប់ លើផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត ផ្លូវភេទ សេដ្ឋកិច្ច និងកិតិ្តយសគ្រួសារ ដោយសារការកេងយកផលប្រយោជន៍ពីជនល្មើស។ សញ្ចារកម្មត្រូវបានក្រមព្រហ្មទណ្ឌបញ្ញត្តិថា ជាអំពើខុសច្បាប់ និងត្រូវផ្តន្ទាទោសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ព្រោះអំពើនេះបានបង្កនូវព្យសនកម្មធំធេងដល់សង្គមជាតិ និងជនរងគ្រោះ។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ម៉េង វណ្ណី និងលោកស្រី នូ ពិសី ជាជំនួយការផ្នែកច្បាប់ និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥ អ៊ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com,ហ្វេបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ/Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ តែងតែកើតមាននូវទំនាក់ទំនងគ្នា និងប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលការប្រាស្រ័យទាក់ទងទាំងនោះ ស្ថិតនៅក្រោមរូបភាពខុសៗពីគ្នាដូចជា៖ ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាបែបធម្មតាក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ការជួយ ការដោះដូរទំនិញ ឬការធ្វើអាជីវកម្មទិញលក់ជាដើម។ ក្រោមរូបភាពនៃទំនាក់ទំនងនេះ យើងអាចសង្កេតឃើញថា គូភាគីបានបង្កើតទំនាក់ទំនងទាំងនេះតាមរយៈកិច្ចសន្យាដោយផ្ទាល់មាត់ ឬតាមរយៈកិច្ចសន្យាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ។ គូសបញ្ជាក់ផងដែរថា កិច្ចសន្យាដែលបានធ្វើឡើងជា លាយលក្ខណ៍អក្សរមានលក្ខណៈរឹងមាំ ជាងកិច្ចសន្យាផ្ទាល់មាត់ត្រង់ថា ក្នុងករណីមានវិវាទ (ជម្លោះ) កើតឡើង កិច្ចសន្យាដែលបាន ធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ភាគីអាចយកកិច្ចសន្យានោះទៅធ្វើជាភស្តុតាងតតាំងចំពោះភាគី ឬតតិយជន ឬចំពោះមុខច្បាប់បាន។ បើយើងមើលក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៧ ត្រង់គន្ថីទី៥គឺជាបណ្ដុំនៃកិច្ចសន្យាសំខាន់ៗ ហើយមានកិច្ចសន្យាមួយក្នុងចំណោមកិច្ចសន្យាជាច្រើន ដែលមានលក្ខណៈសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ជាងគេនោះគឺ «កិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន»។ តើអ្វីទៅជាកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន ហើយកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុនត្រូវបានបង្កើតឡើង និងរំលាយទៅវិញក្នុងរូបភាពបែបណា? ដូច្នេះសម្រាប់សប្ដាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «កិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន» មកបកស្រាយ និងចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតទាំងអស់ដូចតទៅ៖ សូមបញ្ជាក់ថា ប្រធានបទខាងលើយើងខ្ញុំសូមលើកបកស្រាយផ្ដោតសំខាន់ទៅលើកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុនដែលមានចែងនៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៧ តែប៉ុណ្ណោះ។ យោងតាមមាត្រា៦៩៩ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីឆ្នាំ២០០៧ បានឲ្យនិយមន័យនៃកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុនថា៖ «កិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន សំដៅទៅលើកិច្ចសន្យាដែលបង្កើតឡើងជាក្រុម ដែលគ្មានការរៀបចំលក្ខណៈជានីតិបុគ្គល ដើម្បីប្រកបកិច្ចការ ដោយសហការគ្នា ដោយភាគីនីមួយៗធ្វើការវិនិយោគទ្រព្យធនរៀងៗខ្លួន»។ កិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុនអាចបង្កើតឡើងបានដោយផ្អែកតាមស្មារតីនៃមាត្រា៧០០ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីបានបង្ហាញពីការបង្កើតកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុនមានដូចខាងក្រោម៖ ១៖ ក្រុមហ៊ុន គឺជាក្រុមហ៊ុនដែលបានបង្កើតឡើងដោយការសន្យា ដែលភាគីនីមួយៗវិនិយោគទ្រព្យធនរៀងៗខ្លួន ហើយប្រកបកិច្ចការដោយសហការគ្នា។ ពោលកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន អាចបង្កើតឡើងបានលុះត្រាតែមានការព្រមព្រៀងពីភាគី ទើបអាចបង្កើតជាកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុនបាន។ ២៖ ទ្រព្យធនដែលភាគីនីមួយៗត្រូវវិនិយោគ នៅក្នុងកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន ក្រៅពីទ្រព្យសម្បត្តិ គឺយកពលកម្ម មកធ្វើជាកម្មវត្ថុបាន។ មានន័យថាទ្រព្យធនវិនិយោគនៅក្នុងកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុនមិនចាំបាច់ទាល់តែទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ភាគីនោះទេ គឺកម្លាំងពលកម្មក៏អាចក្លាយជាកម្មវត្ថុនៃការវិនិយោគបានដែរ។ ៣៖ ក្នុងករណីដែលភាគីបានយកប្រាក់ធ្វើជាកម្មវត្ថុនៃការវិនិយោគទ្រព្យធន បើមានការយឺតយ៉ាវក្នុងការបង់ប្រាក់នោះ ក្រៅពីត្រូវបង់ការប្រាក់នៃការយឺតយ៉ាវ ក៏ត្រូវបង់ទៅលើការខូចខាតដែលកើតឡើងដោយសារការយឺតយ៉ាវនោះ ចំពោះក្រុមហ៊ុនផងដែរ។ ត្រង់បញ្ញត្តិនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការទទួលខុសត្រូវរបស់ភាគី ចំពោះការយឺតយ៉ាវរបស់ខ្លួនក្នុងការបង់ប្រាក់តាមពេលវេលាកំណត់។ ៤៖ ក្នុងករណីដែលសកម្មភាពនៃការបង្កើតក្រុមហ៊ុនរបស់ភាគីណាមួយ ក្នុងចំណោមភាគីដែលបានព្រមព្រៀងបង្កើតក្រុមហ៊ុន ក្លាយទៅជាមោឃៈ ឬត្រូវបានលុបចោល ដោយយោងតាម បញ្ញត្តិផ្នែកទី២ (វិការៈក្នុងការបង្ហាញឆន្ទៈ និងសុពលភាពនៃកិច្ចសន្យា៖ ការបង្ហាញឆន្ទៈត្រូវធ្វើឡើងដោយការភាន់ច្រឡំ ការបង្ហាញឆន្ទៈធ្វើឡើងដោយការឆបោក ឬការគម្រាមកំហែង ឬការបង្ហាញការមិនពិតរបស់ភាគីម្ខាងទៀត ឬការបង្ហាញឆន្ទៈត្រូវបានធ្វើឡើងដោយអំពើឆ្លៀតឱកាសដោយមានគោលបំណងកេងយកចំណេញហួសហេតុ) ដូច្នេះក្នុងជំពូកទី២ នៃគន្ថីទី៤ ត្រូវចាត់ទុកថា ក្រុមហ៊ុននោះត្រូវបានបង្កើតដោយភាគីដទៃទៀត។ ប៉ុន្តែ ក្នុងករណីដែលក្រុមហ៊ុនពុំអាចសម្រេចគោលបំណងបាន ដោយសារកង្វះភាគីនោះត្រូវចាត់ទុកថាក្រុមហ៊ុននោះ ពុំត្រូវបានបង្កើតឡើយ។ ឧទាហរណ៍៖ លោក «ក» និងលោក «ខ» មានហ៊ុន១០,០០០ USD (មួយម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក) ក្នុងមួយនាក់ ប៉ុន្តែលោក «គ» ពុំមានប្រាក់ចូលហ៊ុននោះទេ តែគាត់មានជំនាញផ្នែកចុងភៅ គាត់បានយកជំនាញរបស់គាត់ដើម្បី ចូលហ៊ុនគ្នាបើកភោជនីយដ្ឋានមួយកន្លែង ដោយបានព្រមព្រៀងគ្នាធ្វើកិច្ចសន្យាលាយលក្ខណ៍អក្សរដើម្បីជាភស្តុតាង និងជាទំនុកចិត្តក្នុងការប្រកបអាជីវកម្ម។ ដូច្នេះកិច្ចសន្យាដែលពួកគាត់ត្រូវធ្វើនោះគឺជា កិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន។ ក្រៅពីការបង្កើតកិច្ចសន្យា ឬការបង្កើតក្រុមហ៊ុន ក៏អាចកើតមាននូវការរំលាយផងដែរ ដោយផ្អែកតាមការមិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់ភាគី។ ដោយយោងតាមមាត្រា៧១៣ ការរំលាយក្រុមហ៊ុនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានលុះត្រា៖ ១/ ក្រុមហ៊ុន ត្រូវរំលាយតាមករណីណាមួយ ដូចកំណត់ខាងក្រោមនេះ៖ ក៖ ការបញ្ចប់កិច្ចការដែលជាកម្មវត្ថុក្រុមហ៊ុន ឬអលទ្ធភាពក្នុងការបំពេញកិច្ចការនោះ។ ខ៖ បើមានការព្រមព្រៀងពីសមាជិកទាំងអស់របស់ក្រុមហ៊ុន។ គ៖ បើនៅសល់សមាជិកក្រុមហ៊ុនតែម្នាក់។ ឃ៖ បើអំឡុងពេលនៃអតិ្ថភាពរបស់ក្រុមហ៊ុន ដែលកំណត់នៅក្នុងកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន ត្រូវបានបញ្ចប់។ ២/ ក្នុងករណីដែលមានមូលហេតុមិនអាចជៀសវាងបាន សមាជិកនីមួយៗរបស់ក្រុមហ៊ុនអាចទាមទារឱ្យរំលាយក្រុមហ៊ុនបាន។ ៣/ ការទាមទារនៃកថាខណ្ឌទី២ ខាងលើនេះត្រូវធ្វើដោយការបង្ហាញឆន្ទៈចំពោះសមាជិកផ្សេងទៀតទាំងអស់ របស់ក្រុមហ៊ុន។ សរុបមកកិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន គឺជាកិច្ចសន្យាមួយប្រភេទដែលមានលក្ខណៈសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ និងជះផលវិជ្ជមានដល់សង្កមហើយដើម្បីឲ្យកិច្ចសន្យានេះ រឹងមាំគូភាគីគួរធ្វើកិច្ចសន្យាដែលមាន ទម្រង់លាយលក្ខណ៍អក្សរ ជាពិសេសដើម្បីឲ្យកិច្ចសន្យានេះ មានសុពលភាពលុះត្រាតែកិច្ចសន្យានេះ បង្កើតឡើងដោយមានការព្រមព្រៀងគ្នា សមត្ថភាពក្នុងការបង្ហាញឆន្ទៈ ដោយត្រូវអនុវត្តតាមបញ្ញត្តិដែល បានកំណត់នៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណី ឆ្នាំ២០០៧។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ថន យូសៀង និងលោកស្រី យ៉េ នីតា ជាជំនួយការច្បាប់ និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ/Cambodia International Cooperation Law Group៕