(ភ្នំពេញ)៖ តាមគោលការណ៍ច្បាប់ នៅក្នុងរឿងក្តីរដ្ឋប្បវេណីមួយ ការចូលរួមរបស់គូភាគី ឬភាគី ទាំងសងខាង រវាងដើមចោទ និងចុងចម្លើយ គឺវាមានភាពចាំបាច់ និងមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ នៅគ្រប់ដំណាក់កាលនៃនីតិវិធីរបស់តុលាការ។ នៅក្នុងនីតិវិធីរបស់តុលាការ គូភាគីអាចធ្វើការអះអាង និងបង្ហាញពីការទាមទាររបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាធ្វើការឆ្លើយតបចំពោះ ការអះអាងរបស់ភាគីម្ខាងទៀតផងដែរ។ ការអះអាងនេះ អាចធ្វើឡើងដោយផ្ទាល់មាត់ ឬដោយឯកសារផ្សេងៗ ប៉ុន្តែដើម្បីឲ្យតុលាការមានការជឿជាក់កាន់តែខ្លាំងចំពោះ ការអះអាងរបស់ខ្លួន គូភាគីគប្បីធ្វើការអះអាង ចំពោះការទាមទារ ឬឆ្លើយតបចំពោះការទាមទាររបស់ខ្លួនដោយការដាក់ជាឯកសារ ដែលក្នុងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី គេឲ្យឈ្មោះថា «ឯកសារត្រៀម»។ តើគូភាគីអាចដាក់ឯកសារត្រៀមនេះបាននៅពេលណា ហើយវាមានគោលបំណង និងអត្ថប្រយោជន៍បែបណាខ្លះក្នុងដំណើរការនីតិវិធីរបស់ តុលាការនៅក្នុងរឿងក្តី? ដើម្បីយល់ដឹងឲ្យបានកាន់តែច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សប្តាហ៍នេះ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ឯកសារត្រៀម» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ នៅពេលនីតិវិធីនៃរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណីមួយដំណើរការ គូភាគីតែងតែធ្វើការនិយាយអះអាង និងតវ៉ា យកឈ្នះរៀងៗខ្លួន ដោយពុំបានគិតពិចារណាទៅលើពេលវេលាឡើយ។ ដោយសារការអះអាងរបស់គូភាគី អាចមានភាពស្មុគស្មាញ ឬអាចធ្វើឡើងច្រើនដង ក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី បានចែងនូវបទបញ្ញត្តិមួយ អំពីការដាក់ឯកសារដែលបង្ហាញពីចំណុចជាក់លាក់សម្រាប់ការពារការទាមទារ និងអះអាងតទល់ របស់ភាគីទាំងពីរ ដែលត្រូវបានគេហៅថា «ឯកសារត្រៀម»។ បទបញ្ញត្តិស្ដីពីឯកសារត្រៀមត្រូវបានបញ្ញត្តិនៅក្នុងមាត្រា ១០១ និងមាត្រា១០២ នៃក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី ដែលខ្លឹមសារជារួមបានចែង អំពីសិទ្ធិអំណាចរបស់តុលាការ ក្នុងការបង្គាប់ឲ្យភាគីដាក់ឯកសារត្រៀម ក៏ដូចជាចែងអំពីខ្លឹមសារនៃឯកសារត្រៀមរបស់ដើមចោទ និងចុងចម្លើយផងដែរ។ ឯកសារត្រៀម គឺជាឯកសារផ្ទុកនូវចំណុចជាក់លាក់សម្រាប់ការពារការទាមទារ ឬតទល់រវាងភាគី។ ឯកសារត្រៀមមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ដំណើរការដោះស្រាយនីតិវិធីបណ្ដឹងឲ្យបានឆាប់រហ័ស ដោយហេតុថាតុលាការពឹងផ្អែកលើឯកសារនេះ ដើម្បីរៀបចំនូវសេចក្ដីអះអាងរបស់ភាគី បំភ្លឺចំណុចវិវាទនៃរឿងក្ដី រៀបចំភស្តុតាងដែលទាក់ទងនឹងចំណុចវិវាទ ក៏ដូចជាអង្គហេតុដែលមាន ឬគ្មានវិវាទ ដើម្បីឈានដល់ដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃនីតិវិធី។ ឯកសារត្រៀម មិនត្រូវបានកំណត់ចំនួនប៉ុន្មានច្បាប់ទេ ដោយនៅក្នុងរឿងក្ដីដែលមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញមួយចំនួន ក៏មានការដាក់ឯកសារត្រៀមច្រើនដងផងដែរ។ ការដាក់ឯកសារត្រៀមរបស់ចុងចម្លើយ ធ្វើឡើងដើម្បី៖ ១៖ ឆ្លើយតបចំពោះខ្លឹមសារនៃសាលក្រមដែលដើមចោទបានសរសេរទាមទារនៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹង។ ២៖ ការទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់នូវអង្គហេតុដែលមានសរសេរនៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹង។ ៣៖ បញ្ជាក់អំពីអង្គហេតុដើម្បីតវ៉ាចំពោះអង្គហេតុ ដែលមានសរសេរនៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹងរបស់ដើមចោទ។ ៤៖ ឆ្លើយតបចំពោះឯកសារត្រៀមរបស់ដើមចោទ។ ចំណែកឯការដាក់ឯកសារត្រៀមរបស់ដើមចោទ ធ្វើឡើងដើម្បី៖ ១៖ ទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់ចំពោះអង្គហេតុតវ៉ា ក្នុងករណីចុងចម្លើយបានអះអាងអំពីអង្គហេតុតវ៉ា។ ២៖ តវ៉ាតប ចំពោះការអះអាងរបស់ចុងចម្លើយ។ ៣៖ ឆ្លើយតបចំពោះឯកសារចម្លើយ (ឯកសារត្រៀមលើកទី១) ឬឯកសារត្រៀម របស់ចុងចម្លើយ។ ៤៖ អះអាងអំពីអង្គហេតុផ្សេងទៀត ដែលមានប្រយោជន៍ចំពោះខ្លួន។ ជាទូទៅឯកសារត្រៀមត្រូវដាក់តាមរយៈការបង្គាប់ឲ្យដាក់ពីតុលាការ ដែលអាចត្រូវបានដាក់នៅក្នុងនីតិវិធីត្រៀមសម្រាប់ការទាញហេតុផល រហូតដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃនីតិវិធីទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់អាស្រ័យ ទៅលើភាពស្មុគស្មាញនៃរឿងក្ដី។ ប៉ុន្តែទោះបីជា ការដាក់ឯកសារត្រៀមអាចដាក់បានច្រើនដង និងគ្រប់ពេលក៏ដោយ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែងដើម្បីកុំឲ្យអូសបន្លាយពេលវេលាយូរ តុលាការជាអ្នកកំណត់ពេលសមរម្យណាមួយ មុនពេលធ្វើនីតិវិធីទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់ (បើកសវនាការជំនុំជម្រះ) ក្នុងការឲ្យគូភាគីដាក់ឯកសារត្រៀមនេះ។ សរុបសេចក្ដីមក ឯកសារត្រៀម គឺជាឯកសារដែលគូភាគីដាក់ចូលក្នុងនីតិវិធី ក្នុងគោលបំណងធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់អង្គហេតុដែលអះអាងដោយភាគីម្ខាងទៀត ក៏ដូចជារៀបចំមធ្យោបាយតទល់ ឬការពារខ្លួនផងដែរ។ ការដាក់ឯកសារត្រៀមនេះ មានប្រយោជន៍ច្រើនដល់ដំណើរការនីតិវិធី ដោយសារការដាក់ឯកសារត្រៀមអាចផ្ដល់នូវភាពងាយស្រួលដល់ភាគី ក្នុងការស្វែងយល់ពីការអះអាងរបស់ភាគីម្ខាង ក៏ដូចជាឆ្លើយតបទៅវិញ ហើយចំពោះតុលាការវិញ គឺមានភាពងាយស្រួលក្នុងការស្វែងយល់ពីការអះអាងរបស់ភាគី ក៏ដូចជាឈានដល់ការកំណត់ចំណុចវិវាទ ក្នុងនីតិវិធីត្រៀមសម្រាប់ការទាញហេតុផល បានឆាប់រហ័សផងដែរ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី សេង ឈុនលី និងលោក ឡេង ពុទ្ធិតារា ជំនួយការមេធាវី និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិឧកញ៉ាវាំង សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសប៊ុក ផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group

(ភ្នំពេញ)៖ ក្នុងការបង្កើតចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ប្តីប្រពន្ធ ជាគោលការណ៍ច្បាប់ក៏នាំឲ្យមានការបង្កើតទ្រព្យរួមគ្នាផងដែរ ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា ទ្រព្យសម្បត្តិរួម ប៉ុន្តែក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លះ ក៏មានការកំណត់ពីទ្រព្យសម្បត្តិដោយឡែកដែរ។ តើទ្រព្យប្រភេទណាត្រូវបានកំណត់ថាជាទ្រព្យរួម និងទ្រព្យដោយឡែក បន្ទាប់ពីបុរស និងស្រី បានបង្កើតចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយគ្នា? សម្រាប់សប្តាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់ របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ រួមជាមួយ វិភាគទានច្បាប់ ក្នុងគម្រោង ស្តីពី ការបណ្តុះបណ្តាល និងការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ទ្រព្យរួម និងទ្រព្យដោយឡែក» ក្រោយពេលដែលបុរស និងស្រ្តីបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ដោយផ្អែកតាមសម្មតិកម្មដូចខាងក្រោម៖ មុនពេលរៀបការ បុរសជាប្តី មាន រថយន្តមួយគ្រឿង (តទៅហៅថា រថយន្តទី១) ប្រាក់សន្សំចំនួន $20,000 ផ្ទះមួយល្វែង (តទៅហៅថាដី L) ហើយប្រកបមុខរបរជាបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនទទួលបានប្រាក់ខែចំនួន $2,000/ខែ។ ចំណែកឯ ស្ត្រីជាប្រពន្ធ មាន ផ្ទះមួយល្វែង (តទៅហៅថា ដី M) ប្រាក់សន្សំចំនួន $10,000 រថយន្តមួយគ្រឿង (តទៅហៅថា រថយន្តទី២) ហើយប្រកបមុខរបរជាបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនទទួលបានប្រាក់ខែ $1,000/ខែ ។ បុរស និងស្រ្តី បានចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ នៅថ្ងៃទី០១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ បន្ទាប់មក ពួកគេបានប្រើប្រាស់ និងចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិដូចតទៅ៖ ប្តីបានយក ប្រាក់សន្សំចំនួន $20,000 ដែលជាទ្រព្យមានមុនពេលរៀបការ ដាក់ក្នុងគណនីមានកាលកំណត់នៅធនាគារសម្រាប់រយៈពេល ២ ឆ្នាំ ដោយទទួលបានការប្រាក់ ៨%/ឆ្នាំ ហេតុនេះការប្រាក់ដែលទទួលបាន គឺ $1,600/ឆ្នាំ និងបានលក់ ដី L ទទួលបានលុយចំនួន $50,000 ហើយលក់ រថយន្តទី១ បានលុយចំនួន $20,000។ ចំពោះលុយ $20,000 នេះ ប្តីបានដក $15,000 ទិញរថយន្តថ្មី (តទៅហៅថារថយន្តទី ៣) ហើយនៅថ្ងៃទី០១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ប្តីបានទទួលដីមួយ (តទៅហៅថា ដី N) ពីឪពុកម្តាយរបស់ខ្លួន និងបានចុះបញ្ជីផ្ទេរកម្មសិទ្ធិរួចរាល់។ ចំណែកឯ ប្រពន្ធបានយក ដី M ដែលជាទ្រព្យមានមុនពេលរៀបការ ជួលឱ្យគេបានថ្លៃឈ្នួល $1,000/ខែ ហើយប្តីប្រពន្ធបានទិញផ្ទះមួយល្វែង (តទៅហៅថា ដី O) ក្នុងតម្លៃ $50,000 ដោយប្រើប្រាស់លុយរួមដែលជាប្រាក់សន្សំចំនួន $30,000 ហើយ $20,000 ទៀត ប្តីប្រពន្ធបានខ្ចីធនាគារ ប៉ុន្តែនៅក្នុងសៀវភៅគោលបញ្ជីដីធ្លី មានឈ្មោះប្តីតែម្ខាងតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះទ្រព្យសម្បត្តិខាងលើនេះ តើទ្រព្យណាខ្លះជាទ្រព្យរួម ហើយទ្រព្យណាខ្លះជាទ្រព្យដោយឡែក? ផ្អែកតាមច្បាប់ជាធរមាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា «ទ្រព្យសម្បត្តិទាំងឡាយដែលប្តីប្រពន្ធទាំងសងខាង ឬតែម្ខាងទទួលបាននៅក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាទ្រព្យរួម» លើកលែងតែ៖ * ទ្រព្យសម្បត្តិដែលប្តី ឬប្រពន្ធមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ * ទ្រព្យសម្បត្តិដែលប្តី ឬប្រពន្ធបានទទួលដោយប្រទានកម្ម (អំណោយ) សន្តតិកម្ម អច្ច័យទាននៅក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ * ទ្រព្យសម្បត្តិជាតម្លៃតប ដែលទទួលបានពីការចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ឬទ្រព្យសម្បត្តិដែលបានទទួលដោយប្រទានកម្ម សន្តតិកម្ម អច្ច័យទាន ក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាទ្រព្យដោយឡែក (មាត្រា៩៧២ និងមាត្រា៩៧៣ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើ ទ្រព្យសម្បត្តិរួមរបស់ប្តីប្រពន្ធមាន៖ ១៖ ប្រាក់ខែរបស់ប្តី និងប្រពន្ធ៖ ចាប់ពីពេលដែលបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ប្រាក់ខែរបស់ប្តីប្រពន្ធ គឺជាទ្រព្យរួម ពីព្រោះជាទ្រព្យសម្បត្តិដែលប្តីប្រពន្ធទទួលបានក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ២៖ ការប្រាក់ចំនួន $1,600/ឆ្នាំ និងថ្លៃឈ្នួលផ្ទះ $1,000/ខែ៖ ការប្រាក់ និងថ្លៃឈ្នួល ជាផលដែលកើតចេញពីការប្រើប្រាស់ទ្រព្យសម្បត្តិដោយឡែករបស់ប្តីប្រពន្ធ ប៉ុន្តែច្បាប់មិនបានកំណត់ថា ផលដែលកើតចេញពីទ្រព្យដោយឡែក គឺជាទ្រព្យដោយឡែកនោះទេ ហេតុនេះ ការប្រាក់ និងថ្លៃឈ្នួលផ្ទះ គឺជាទ្រព្យរួម។ ៣៖ ដី O៖ ទោះបីជាដីនេះ មានតែឈ្មោះប្តីនៅក្នុងសៀវភៅគោលបញ្ជីដីធ្លីក៏ដោយ ក៏ដី O គឺជាទ្រព្យរួម ពីព្រោះជាទ្រព្យសម្បត្តិដែលទទួលបានក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ៤៖ រថយន្តទី៣៖ ដំបូងឡើយ ប្តីមានរថយន្តទី១ (ទ្រព្យមុនពេលរៀបការ) ហើយក្រោយរៀបការ ប្តីបានលក់ (ចាត់ចែង) រថយន្តនោះ ទទួលបានប្រាក់ $20,000 ។ ប្រាក់នោះ ជាតម្លៃតបពីការចាត់ចែងទ្រព្យដែលមានមុនពេលរៀបការ (រថយន្តទី១) ហេតុនេះ ត្រូវនឹងលក្ខខណ្ឌដែលច្បាប់កំណត់ថាជា ទ្រព្យដោយឡែក។ ប៉ុន្តែ ចំពោះប្រាក់ $20,000 នោះ ប្តីបានដក $15,000 ទៅទិញ (ចាត់ចែង) រថយន្តថ្មី ក្នុងករណីនេះរថយន្តថ្មី មិនមែនជាតម្លៃតបពីការចាត់ចែងទ្រព្យដែលមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ទេ ពីព្រោះ លុយ $15,000 មិនមែនជាទ្រព្យដែលប្តីមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ឡើយ ពោលគឺជាទ្រព្យដែលប្តីទទួលបានក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ ហេតុនេះរថយន្តថ្មី (រថយន្តទី៣) ជាទ្រព្យរួម។ ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើ ទ្រព្យដោយឡែករបស់ប្តីមាន៖ ១៖ ប្រាក់សន្សំ $20,000 (ទ្រព្យដែលប្តីមានមុនពេលរៀបការ) ២៖ ថ្លៃលក់ដី L ចំនួន $50,000 (តម្លៃតបពីការលក់ទ្រព្យដែលមានមុនពេលរៀបការ) ៣៖ ដី N (ជាទ្រព្យទទួលបានតាមរយៈអំណោយពីឪពុកម្តាយ) ៤៖ ប្រាក់ $5,000 ប្តីបានលក់រថយន្តទី១ បានប្រាក់ $20,000 ហើយដក $15,000 ទិញរថយន្តថ្មី ហេតុនេះ ប្រាក់ដែលបានមកពីការលក់រថយន្តទី១ នៅសល់ $5,000 ទៀត ជាទ្រព្យដោយឡែក។ ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើ ទ្រព្យដោយឡែករបស់ប្រពន្ធមាន៖ ១៖ ដី M ២៖ រថយន្តទី២ ៣៖ ប្រាក់សន្សំ $10,000 ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកស្រី កេត គន្ធាបុប្ផា មេធាវីនៃក្រុមមេធាវី ជេ ស៉ី និងជាសមាជិកវិភាគទានច្បាប់

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅប្រជាជនតែងតែយល់ឃើញថា ប្រសិនបើកូនបំណុលបានជំពាក់ប្រាក់ម្ចាស់បំណុល ដោយកូនបំណុលមិនបានសងប្រាក់នោះទៅឱ្យម្ចាស់បំណុលវិញទេ ដូចនេះម្ចាស់បំណុលអាចទៅយកវត្ថុដែលមានតម្លៃផ្សេងៗពីផ្ទះរបស់កូនបំណុលមកទុកនៅផ្ទះរបស់ខ្លួន។ ការណ៍នេះ ម្ចាស់បំណុលយល់ថាជា «សិទ្ធិឃាត់ទុក» ប៉ុន្តែសកម្មភាពនេះមិនមែនជាសិទ្ធិឃាត់ទុករបស់ម្ចាស់បំណុលទេ ដូចនេះ ថាតើអ្វីជា «សិទ្ធិឃាត់ទុក» ? ហើយគេអាចអនុវត្តសិទ្ធិនេះបាននៅពេលណាខ្លះ? ដូច្នេះដើម្បីឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «សិទ្ធិឃាត់ទុក» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ សិទ្ធិឃាត់ទុក គឺជាសិទ្ធិមួយប្រភេទនៃសិទ្ធិប្រាតិភោគប្រត្សក្ស ដែលមានបញ្ញត្តិនៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណី។ សិទ្ធិនេះសំដៅទៅលើអ្នកកាន់កាប់វត្ថុរបស់អ្នកដទៃ មានសិទ្ធិលើបំណុលដែលបានកើតឡើង ដោយទាក់ទងនឹងវត្ថុនោះអ្នកនោះអាចឃាត់ទុកនូវវត្ថុនោះបាន រហូតដល់ពេលដែលខ្លួនទទួលបានការសងចំពោះសិទ្ធិលើបំណុល។ សិទ្ធិឃាត់ទុកអាចអនុវត្តបាន លុះត្រាតែបំពេញលក្ខខណ្ឌ (មាត្រា ៧៧៤ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី) ដូចខាងក្រោម៖ * វត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃសិទ្ធិឃាត់ទុកជាវត្ថុរបស់អ្នកដទៃ៖ សំដៅទៅលើវត្ថុដែលត្រូវនឹងឃាត់ទុក គឺជាវត្ថុរបស់អ្នកដទៃ អាចជាកម្មសិទ្ធិរបស់កូនបំណុល ឬតតិយជន។ * ការកាន់កាប់វត្ថុដោយម្ចាស់បំណុល៖ សំដៅទៅលើវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃសិទ្ធិឃាត់ទុកនោះ ត្រូវតែជាវត្ថុដែលកាន់កាប់ដោយម្ចាស់បំណុលរួចជាស្រេច ពោលគឺម្ចាស់បំណុលជាអ្នកក្តាប់ទុកនូវវត្ថុនោះ។ បន្ថែមពីនេះ ការកាន់កាប់វត្ថុនោះដាច់ខាតមិនមែនកើតចេញពីអំពើអនីត្យានុកូលនោះទេ មានន័យថា នៅពេលកូនបំណុលជំពាក់ប្រាក់ម្ចាស់បំណុល ស្រាប់តែម្ចាស់បំណុលបានទៅយកវត្ថុរបស់កូនបំណុលមកកាន់កាប់ដោយខ្លួនឯងតែម្តង។ ឧទាហរណ៍៖ លោក (ក) បានទទួលម៉ូតូពីលោក (ខ) ដើម្បីធ្វើការជួសជុល ដូចនេះម៉ូតូនេះត្រូវបានកាន់កាប់ដោយលោក (ក) រួចជាស្រេច ដែលមិនមែនកើតចេញពីអំពើអនីត្យានុកូលឡើយ។ * ចំណងទំនាក់ទំនងរវាងសិទ្ធិលើបំណុល និងវត្ថុដែលកាន់កាប់ដោយម្ចាស់បំណុល៖ គឺចាំបាច់ត្រូវតែមានទំនាក់ទំនងរវាងសិទ្ធិលើបំណុល និងវត្ថុដែលត្រូវឃាត់ទុកនោះ។ ឧទាហរណ៍៖ នៅពេលជួសជុលម៉ូតូរួចរាល់ លោក (ក) មានសិទ្ធិលើបំណុល (ថ្លៃជួសជុលម៉ូតូ)ចំពោះលោក (ខ) ដោយលោក (ខ) មិនបានសងប្រាក់ថ្លៃជួសជុលទៅឱ្យលោក (ក) ទេ ដូចនេះលោក (ក) មានសិទ្ធិឃាត់ទុកម៉ូតូរបស់លោក (ខ) បាន ពីព្រោះថាសិទ្ធិលើបំណុលបានកើតឡើងដោយសារតែការជួសជុលម៉ូតូរបស់លោក (ខ) ហើយម៉ូតូនេះនៅកន្លែងជួសជុលជាស្រេចដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយលោក (ក)។ * សិទ្ធិលើបំណុល៖ គឺដល់ពេលកំណត់ត្រូវសង។ ឧទាហរណ៍៖ នៅពេលលោក (ក) ជួសជុលម៉ូតូរបស់លោក (ខ) រួចរាល់ ដូចនេះសិទ្ធិលើបំណុលរបស់លោក (ក) ចំពោះលោក (ខ) បានកើតឡើង និងដល់ពេលកំណត់ដែលត្រូវសងផងដែរ។ ក្រោយពីបានបំពេញលក្ខខណ្ឌខាងលើរួចមក អានុភាពនៃសិទ្ធិឃាត់ទុកនឹងកើតឡើងដូចខាងក្រោម៖ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុក (លោក “ក”) មិនមានសិទ្ធិទទួលសំណងជាអាទិភាពលើវត្ថុឃាត់ទុកទេ ប៉ុន្តែមានសិទ្ធិទទួលសំណងជាអាទិភាពលើផលវត្ថុឃាត់ទុក ដោយយកផលនោះមកកាត់ការប្រាក់ជាមុន ហើយប្រសិនបើមានសំណល់ ត្រូវយកមកកាត់ប្រាក់ដើម (មាត្រា ៧៧៥ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុក មានករណីយកិច្ចថែរក្សាគ្រប់គ្រងវត្ថុឃាត់ទុក គឺត្រូវកាន់កាប់វត្ថុដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ក្នុងនាមជាអ្នកគ្រប់គ្រងដោយសុចរិត (មាត្រា ៧៧៦ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុកមិនអាចប្រើប្រាស់ ជួល ឬយកវត្ថុឃាត់ទុកទៅដាក់ជាប្រាតិភោគ ដោយមិនមានការយល់ព្រមពីកូនបំណុលទេ លើកលែងតែការប្រើប្រាស់ត្រឹមកម្រិតដែលចាំបាច់ ដើម្បីរក្សាវត្ថុដែលឃាត់ទុកនោះ (មាត្រា ៧៧៦ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុកមានសិទ្ធិទាមទារឱ្យកម្មសិទ្ធិករនៃវត្ថុសងចំណាយចាំបាច់ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រង និងថែរក្សាវត្ថុឃាត់ទុក (មាត្រា ៧៧៧ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * បើម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុកបានចំណាយដើម្បីបង្កើនតម្លៃ គាត់អាចទាមទារឱ្យកម្មសិទ្ធិករ (លោក “ខ”) សងចំណាយទាំងអស់ ឬតម្លៃនៃប្រាក់កំណើនតាមការជ្រើសរើសរបស់កម្មសិទ្ធិករ ប្រសិនបើកំណើនតម្លៃនោះនៅតែមាន (មាត្រា ៧៧៧ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ការរំលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយមូលហេតុដូចខាងក្រោម៖ * ការរលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយសារការរលត់សិទ្ធិលើបំណុល (មាត្រា ៧៦៩ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ការរលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយការផ្តល់ប្រាតិភោគសមរម្យ (មាត្រា ៧៧៩ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ការរលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយសារការបាត់បង់ការកាន់កាប់ (មាត្រា ៧៨០ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ សរុបមកសិទ្ធិឃាត់ទុក គឺជាសិទ្ធិមួយដែលបានអនុញ្ញាត និងផ្ដល់ភាពងាយស្រួលដល់ម្ចាស់បំណុល ដើម្បីឃាត់ទុកវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃសិទ្ធិលើបំណុល ក្នុងករណីដែលកូនបំណុលមិនបានអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនជូនម្ចាស់បំណុល។ ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនេះ ម្ចាស់បំណុលត្រូវតែបំពេញលក្ខខណ្ឌទាំងបីខាងលើផងដែរ ទើបអាចប្រើសិទ្ធិឃាត់ទុកនេះបាន៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី លឹម សុវណ្ណារ៉ុង និងលោក រៀម គឹមឡេង ជាជំនួយការមេធាវី និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com,ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវី កម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ នៅក្នុងសង្គមមួយតែងតែមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយទំនាក់ទំនងទាំងនោះអាចបង្កើតទៅជាចំណងគតិយុត្តជាច្រើន ហើយក្នុងករណីដែលភាគី ឬបុគ្គលណាមួយមិនបានអនុវត្តកាតព្វកិច្ចទាំងនោះ នឹងបង្កើតឱ្យមានវិវាទ។ ជាមួយគ្នាផងដែរ ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទខាងលើនេះ ក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីបានកំណត់អំពី យន្តការដោះស្រាយវិវាទ ក៏ដូចជាយន្តការអនុវត្តសិទ្ធិតាមផ្លូវតុលាការ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសង្គម។ លើសពីនេះទៅទៀត ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវប្រសិទ្ធិភាពនៃការអនុវត្តដោយបង្ខំនាពេលអនាគត គឺត្រូវការជាចាំបាច់នូវ ការចាត់ចែងរក្សាការពារ។ តើអ្វីជាការចាត់ចែងរក្សាការពារ? តើការចាត់ចែងរក្សាការពារមានប៉ុន្មានប្រភេទ? តើស្ថាប័នណាមានសមត្ថកិច្ចក្នុងការចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ? ហើយដើម្បីស្នើសុំដីការក្សាការពារបាន តើបុគ្គលដែលមានសិទ្ធិជាម្ចាស់បំណុលត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ? ដូច្នេះក្នុងសប្ដាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «នីតិវិធីនៃការចាត់ចែងរក្សាការពារ» មកធ្វើការបកស្រាយ និងចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតទាំងអស់ដូចតទៅ៖ នីតិវិធីនៃការរក្សាការពារ គឺជានីតិវិធីមួយដែលមានគោលបំណងការពារ និងថែរក្សាស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នដោយប្រើអំណាចរបស់រដ្ឋ ដើម្បីការពារនូវសិទ្ធិរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ ប្រសិនបើមានការបារម្ភថា ការអនុវត្តដោយបង្ខំនឹងមិនអាចធ្វើទៅបាន ឬនឹងមានការលំបាកយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការអនុវត្តដោយបង្ខំ ដោយសារមានការប្រែប្រួលស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន នៃទ្រព្យសម្បត្តិរបស់កូនបំណុលនៃការអនុវត្ត ឬប្រសិនបើមានការបារម្ភថា នឹងមានការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ឬគ្រោះថ្នាក់បន្ទាន់ដល់ឋានៈរបស់ភាគីណាមួយ ដោយសារមានវិវាទអំពីទំនាក់ទំនងនៃសិទ្ធិ បុគ្គលដែលមានបំណងចង់ការពារសិទ្ធិរបស់ខ្លួន អាចទាមទារការចាត់ចែងរក្សាការពារតាមបញ្ញត្តិនៃគន្ថីនេះ លើកលែងតែក្នុងករណីដែលមានបញ្ញត្តិពិសេសក្នុងច្បាប់ផ្សេង។ ការចាត់ចែងរក្សាការពារមាន ០៣ប្រភេទដូចបានកំណត់នៅក្នុងចំណុចនីមួយៗខាងក្រោម៖ ក. ការរឹបអូសជាបណ្ដោះអាសន្ន៖ ការចាត់ចែងដែលកម្រិតនូវការចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់កូនបំណុល ដើម្បីរក្សាការពារការអនុវត្តដោយបង្ខំ ចំពោះសិទ្ធិលើបំណុលដែលមានគោលបំណងឱ្យសងជាប្រាក់។ ខ. ការចាត់ចែងជាបណ្ដោះអាសន្នចំពោះវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃវិវាទ៖ ការចាត់ចែងដែលរក្សាទុកនូវស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន នៃវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃវិវាទ ក្នុងករណីដែលមានការបារម្ភថា ម្ចាស់បំណុលនឹងមិនអាចអនុវត្តសិទ្ធិ ឬនឹងមានការលំបាកយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិ ដោយសារមានការប្រែប្រួលស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៃវត្ថុនោះ។ គ. ការចាត់ចែងជាបណ្ដោះអាសន្នដែលកំណត់ឋានៈជាបណ្ដោះអាសន្ន៖ ការចាត់ចែងដែលកំណត់ស្ថានភាពជាបណ្ដោះអាសន្នរហូតដល់សាលក្រម ឬសាលដីកាចូលជាស្ថាពរ ក្នុងករណីដែលមានភាពចាំបាច់ដើម្បីជៀសវាងការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ឬគ្រោះថ្នាក់បន្ទាន់ដែលនឹងកើតមានឡើងដល់ម្ចាស់បំណុល ចំពោះទំនាក់ទំនងគតិយុត្តដែលមានវិវាទ។ ម្យ៉ាងទៀតដើម្បីអាចអនុវត្តរក្សាការពារបានលុះត្រាតែស្របតាម មាត្រា៥៣២ អំពីស្ថាប័នចាត់ចែងរក្សាការពារជាបណ្ដោះអាសន្ន និងមាត្រា ៥៣៣ សមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការដែលត្រូវធ្វើរួមមាន៖ ១. ដីកាសម្រេចក្នុងការចាត់ចែងរក្សាការពារ ត្រូវធ្វើឡើងដោយតុលាការតាមពាក្យសុំ។ ២. ការអនុវត្តការចាត់ចែងរក្សាការពារ ត្រូវធ្វើឡើងដោយតុលាការ ឬអាជ្ញាសាលាតាមពាក្យសុំ។ ៣. តុលាការដែលត្រូវអនុវត្តការចាត់ចែងរក្សាការពារ តាមបញ្ញត្តិនៃគន្ថីនេះ ត្រូវហៅថា តុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារ។ ៤. បញ្ញត្តិនៃកថាខណ្ឌទី៤ នៃមាត្រា៣៣៦ (ស្ថាប័នអនុវត្ត) នៃក្រមនេះត្រូវយកមកអនុវត្តដូចគ្នាផងដែរ ចំពោះការអនុវត្តការចាត់ចែងរក្សាការពារ ដែលធ្វើឡើងដោយអាជ្ញាសាលា។ បន្ថែមពីនេះទៀត ពាក្យសុំដីកាសម្រេចរក្សាការពារ ត្រូវតែធ្វើជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរ ដោយពាក្យសុំទាំងនោះ រួមមានដូចខាងក្រោម៖ ក. ពាក្យសុំឱ្យចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ។ ខ. ពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់ចំពោះដីកាសម្រេចលើកចោលពាក្យសុំឱ្យចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ។ គ. ពាក្យសុំតវ៉ាចំពោះការរក្សាការពារ។ ឃ. ពាក្យសុំឱ្យលុបចោលដីកាសម្រេចរក្សាការពារ។ ង. ពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់ដែលបានកំណត់នៅក្នុងមាត្រា ៥៦១ (បណ្ដឹងជំទាស់) នៃក្រមនេះ។ ច. ពាក្យសុំឱ្យអនុវត្តការរក្សាការពារ។ ដោយឡែកក្នុងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីក៏មានកំណត់អំពីសោហ៊ុយនៃការដាក់ពាក្យសុំនីមួយៗ ដូចមានកំណត់ដូចខាងក្រោម គឺ៖ ១. ក្នុងករណីដែលដាក់ពាក្យសុំឱ្យចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ អ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំត្រូវបង់ពន្ធចំនួន៥.០០០ (ប្រាំពាន់) រៀលទៅតុលាការ។ ២. ពេលដាក់ពាក្យសុំឱ្យធ្វើការអនុវត្តការរក្សាការពារទៅតុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារអ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំ ត្រូវបង់ជាមុននូវចំនួនទឹកប្រាក់ដែលកំណត់ដោយតុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារ ដែលជាសោហ៊ុយចាំបាច់សម្រាប់នីតិវិធីអនុវត្តការរក្សាការពារ។ ៣. ប្រសិនបើអ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំមិនបានបង់សោហ៊ុយនោះទុកជាមុនទេ តុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារ អាចលើកចោលពាក្យសុំឱ្យធ្វើការអនុវត្តការរក្សាការពារ ឬអាចលុបចោលនូវនីតិវិធីអនុវត្តរក្សាការពារបាន។ ៤. ចំពោះដីកាសម្រេចលើកចោលនូវពាក្យសុំ តាមបញ្ញត្តិនៃកថាខណ្ឌទី៣ អាចប្ដឹងជំទាស់បាន។ ៥. ក្នុងករណីដែលដាក់ពាក្យសុំឱ្យអនុវត្តការរក្សាការពារចំពោះអាជ្ញាសាលា អ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំត្រូវបង់ពន្ធតាមបញ្ញត្តិដែលបានកំណត់ផ្សេង។ ជារួមមកនីតិវិធីរក្សាការពារ មានលក្ខណៈបណ្ដោះអាសន្ន បន្ទាប់បន្សំ បន្ទាន់ និងសំងាត់ ដែលមានគោលបំណង ធានាប្រសិទ្ធិភាពនៃការអនុវត្តដោយបង្ខំ និងបង្ការកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់នីតិវិធីអនុវត្តដោយបង្ខំ ដោយសារមានការប្រែប្រួលស្ថានភាពនៃទ្រព្យ ឬការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ឬគ្រោះថ្នាក់បន្ទាន់ដល់ឋានៈភាគីណាមួយ ដែលធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍ដល់ម្ចាស់បំណុលក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួន៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ថន យូសៀង និងលោកស្រី យ៉េ នីតា ជាជំនួយការច្បាប់ និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥ អ៉ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖www.ciclg.com, ហ្វេបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ/Cambodia International Cooperation Law Group

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅចំពោះបុគ្គលទាំងឡាយ ដែលបានប្រព្រឹត្ដបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌណាមួយ ហើយត្រូវបានប្រកាសផ្ដន្ទាទោសស្ថាពរដោយតុលាការ បុគ្គលទាំងនោះនឹងត្រូវបាត់បង់នូវនីតិសម្បទាមួយចំនួន ទៅតាមប្រភេទនៃទណ្ឌកម្មព្រហ្មទណ្ឌ ដែលបានទទួលរងចំពោះបទល្មើស ដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្ដនោះ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ក្រៅពីទណ្ឌកម្មព្រហ្មទណ្ឌ ក៏មានការកត់ត្រាអំពីប្រវត្ដិឧក្រិដ្ឋភាពនៃបុគ្គលនោះ ដោយការចុះនៅក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោស ជាអាទិ៍ផងដែរ ទោះបីជាបន្ទាប់ពីពួកគេបានអនុវត្ដទោសព្រហ្មទណ្ឌនោះចប់សព្វគ្រប់ក៏ដោយ។ ហេតុដូចនេះ យោងតាមច្បាប់កម្ពុជា ថាតើមានលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះដែលអាចផ្ដល់ និងស្ដារឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញបាន? ដូច្នេះ សម្រាប់សប្ដាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ» មកបកស្រាយ និងចែករំលែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ដូចតទៅ៖ ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ គឺជាការស្ដារឡើងវិញនូវលក្ខណៈសម្បត្ដិតាមផ្លូវច្បាប់ផ្ដល់ជូនដល់ទណ្ឌិត (បុគ្គលដែលត្រូវបានប្រកាសផ្ដន្ទាទោសស្ថាពរដោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌ) ដែលបានអនុវត្ដទោសចប់ជាស្ថាពររួចហើយ ដើម្បីឱ្យបុគ្គលនោះមានសមត្ថភាព និងសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញតាមច្បាប់ឡើងវិញ ព្រមទាំងផ្ដល់ឱ្យមានលក្ខណៈសម្បត្ដិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការសមាហរណកម្មចូលទៅរួមរស់នៅក្នុងសង្គមវិញបាន។ យោងតាមក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ អាចត្រូវបានធ្វើឡើងតាម ២លក្ខខណ្ឌគឺ តាមរយៈផ្លូវតុលាការ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់។ ១៖ ការផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ នេះជាលក្ខខណ្ឌពិសេសមួយដែលកំណត់ដោយច្បាប់ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យទណ្ឌិតទាំងឡាយណា ដែលបានអនុវត្ដទោសរួចរាល់ហើយ អាចធ្វើការដាក់ពាក្យសុំឱ្យតុលាការចេញសេចក្ដីសម្រេច ប្រកាសផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញបាន។ ការផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ អាចត្រូវបានផ្ដល់ឱ្យ ឬមិនផ្ដល់ឱ្យដោយសភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ដែលមានការប្រកាសផ្ដន្ទាទោស ដោយតុលាការនៅក្នុងសមត្ថកិច្ចដែនដី នៃសាលាឧទ្ធរណ៍នេះ។ ឧទាហរណ៍ ទណ្ឌិត (ក) ត្រូវបានប្រកាសផ្ដន្ទាទោសដោយសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ហេតុដូចនេះ សភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ ជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចក្នុងការសម្រេចប្រកាសផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញជូនលោក (ក)។ យោងតាមច្បាប់ ទណ្ឌិតអាចដាក់ពាក្យសុំផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាតាមផ្លូវតុលាការ លុះត្រាណាតែបានផុត រយៈពេលដូចតទៅ៖ ៥ឆ្នាំ ចំពោះបទឧក្រិដ្ឋ , ៣ឆ្នាំ ចំពោះបទមជ្ឈិម និង ១ឆ្នាំ ចំពោះបទលហុ។ ដែលរយៈពេលនេះ ចាប់ផ្ដើមគិតពីការអនុវត្ដទោសរួច មានន័យថាគិតចាប់ពីបានអនុវត្ដទោសព្រហ្មទណ្ឌរួចរាល់ ឬចាប់ពីការអនុវត្ដដោយបង្ខំពីរូបកាយរូច។ នៅពេលដាក់ពាក្យសុំ ឬនៅពេលសវនាការ ទណ្ឌិតត្រូវជូនភស្ដុតាងដែលបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបានអនុវត្ដទោសរួចរាល់ជាស្ថាពរ បានបង់ប្រាក់ពិន័យ ប្រាក់ពន្ធនៃនីតិវិធី និងប្រាក់សំណង និងជំងឺចិត្ដរួចហើយ។ ប្រសិនបើដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី បានបោះបង់ចោលមិនទាមទារប្រាក់សំណង ឬជំងឺចិត្ដ ទណ្ឌិតត្រូវផ្ដល់ការបញ្ជាក់អំពីការបោះបង់នេះ លើកលែងតែរកដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីមិនឃើញ។ ចំពោះករណី ប្រសិនបើទណ្ឌិតត្រូវបានបង្ខំដល់រូបកាយ ការមិនបង់ប្រាក់ពិន័យ ប្រាក់ពន្ធនៃនីតិវិធី ឬប្រាក់សំណង និងជំងឺចិត្ដ មិនមែនជាឧបសគ្គដល់ការឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញទេ ប្រសិនបើទណ្ឌិតបង្ហាញភស្ដុតាងថាខ្លួនស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពអសាធនី (អលទ្ធភាពក្នុងការអនុវត្ដ ទាំងស្រុង)។ ប្រសិនបើអ្នកប្ដឹងសុំ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពីបទនិទ្ធនភាព សាមីខ្លួនត្រូវជូនភស្ដុតាងដែលបញ្ជាក់ថា បានទូទាត់ប្រាក់បំណុលនៃការក្ស័យធនរួចហើយ។ ប្រសិនបើម្ចាស់បំណុលបានបោះបង់ចោលមិនឱ្យទូទាត់ប្រាក់បំណុលនេះទេ ទណ្ឌិតត្រូវផ្ដល់ការបញ្ជាក់ពីការបោះបង់នេះ។ ចំពោះទម្រង់នៃពាក្យសុំ ឱ្យមានការផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញ និងនីតិវិធីនៃការដាក់ពាក្យសុំ គឺទណ្ឌិតត្រូវធ្វើពាក្យសុំជូនទៅព្រះរាជអាជ្ញា ដែលមានសមត្ថកិច្ចដែនដី។ នៅក្នុងពាក្យសុំ ទណ្ឌិតត្រូវចង្អុលបង្ហាញប្រភេទនៃទណ្ឌកម្មដែលខ្លួនបានរង និងបញ្ជាក់ពីទីកន្លែងដែលខ្លួនបានរស់នៅតាំងពីពេល ដែលខ្លួនត្រូវបានដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ។ * ចំពោះនីតិវិធីនៃការសម្រេចផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញត្រូវបានធ្វើឡើងដូចខាងក្រោម៖ ក៖ នីតិវិធីចំពោះមុខអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីខេត្ដ បន្ទាប់ពីបានទទួលពាក្យសុំ ព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវចាត់ធ្វើការស៉ើបអង្កេតអំពីសីលធម៌នៅគ្រប់ទីកន្លែងដែលទណ្ឌិតធ្លាប់បានរស់នៅ តាំងពីពេលខ្លួនត្រូវបានដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ។ នៅក្នុងនីតិវិធីស៉ើបអង្កេតនេះ ព្រះរាជអាជ្ញាសុំឱ្យគេប្រគល់មកខ្លួននូវ៖ -លិខិតចម្លងនៃសេចក្ដីសម្រេចផ្ដន្ទាទោស -លិខិតជូនដំណឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទនៃការអនុវត្ដទោសរួចហើយ -ព្រឹត្ដិបត្រលេខ១ នៃបញ្ជីថ្កោលទោស។ បន្ទាប់ពីបានធ្វើការស៉ើបអង្កេតរួច ព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវបញ្ជូនសំណុំរឿង ដោយមានយោបល់ដែលមានសំអាងហេតុរបស់ខ្លួន ភ្ជាប់ជាមួយទៅអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាឧទ្ធរណ៍។ ខ៖ នីតិវិធីនៅចំពោះមុខសាលាឧទ្ធរណ៍ បន្ទាប់ពីបានទទួលការបញ្ជូនសំណុំរឿង អគ្គព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវធ្វើបណ្ដឹងប្ដឹងទៅសភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍។ បន្ទាប់មកសភាពព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ ត្រូវកំណត់កាលបរិច្ឆេទសវនាការ ហើយអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវជូនដំណឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទនៃសវនាការដល់អ្នកប្ដឹងសុំ និងដល់មេធាវី។ សភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ ត្រូវសម្រេចនៅពេលសវនាការសាធារណៈ ក្រោយពីបានស្ដាប់ទណ្ឌិត មេធាវី និងអគ្គព្រះរាជអាជ្ញា។ ២៖ ការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់ ក្រៅពីលក្ខខណ្ឌនៃការដាក់ពាក្យសុំឱ្យផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ ទណ្ឌិតក៏អាចមាននីតិសម្បទាឡើងវិញដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់ នៅក្នុងករណីដូចតទៅ៖ * នៅពេលផុតរយៈពេល ៥ឆ្នាំ គិតពីថ្ងៃអនុវត្ដទោសរួចរាល់ហើយ ឬនៅពេលទោសត្រូវផុតអាជ្ញាយុកាល ក្នុងករណីដែលបុគ្គលនោះ ត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារមិនលើសពី ៥ឆ្នាំទេ ឬ ក៏ផ្ដន្ទាទោសពិន័យ។ * នៅពេលផុតរយៈពេល ១០ឆ្នាំ គិតពីថ្ងៃអនុវត្ដទោសរួចហើយ ឬនៅពេលទោសត្រូវផុតអាជ្ញាយុកាល ក្នុងករណីដែលបុគ្គលនោះ ត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារលើពី ៥ឆ្នាំ។ សរុបមក ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ គឺជាលក្ខខណ្ឌពិសេសមួយដែលមានសារៈសំខាន់ក្នុងការផ្ដល់ និងស្ដារនូវសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញតាមផ្លូវច្បាប់ដល់ទណ្ឌិត ដែលបានអនុវត្ដទោសរួចស្ថាពរហើយ ដើម្បីអាចទទួលបានពេញលេញនូវសមត្ថភាព និងសិទ្ធិតាមផ្លូវច្បាប់របស់ខ្លួនឡើងវិញ រួមទាំងបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការធ្វើសមាហរណកម្មចូលទៅក្នុងសង្គមវិញរបស់ពួកគេ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកស្រីមេធាវី មាស រ៉ាវីន និងលោក រ៉ាត់ ចាន់ធី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិឧញ៉ាវាំង (អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៉ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅមនុស្សម្នាក់ៗ មាននូវភាពប៉ិនប្រសប់ សមត្ថភាព ទេពកោសល្យ រៀងៗខ្លួន ហើយមានចំណង់ចំណូលចិត្ដក្នុងការច្នៃប្រឌិត ការបង្កើត ផលិតនូវអ្វីៗដែលថ្មី ឬស្រាយជ្រាវស្វែងរកនូវរបកគំហើញថ្មីៗ ដែលមានលក្ខណៈពិសេសជាងគេ ដើម្បីជាសា្នដៃប្រវត្ដិសាស្រ្ដ និងបំពេញនូវសេចក្ដីត្រូវការប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ ក៏ដូចជាដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សជាតិទាំងមូល ដែលការរកឃើញ ឬបង្កើតថ្មីរបស់ពួកគេនោះហៅថា «តក្កកម្ម»។ ទទឹមនឹងនេះ មនុស្សម្នាក់ៗមាននូវការបារម្ភអំពីការរំលោភបំពានទៅលើកម្មសិទ្ធិបញ្ញាលើតក្កកម្មរបស់ខ្លួន ដែលចាំបាច់តម្រូវឱ្យមានការការពារ និងទទួលស្គាល់នូវកម្មសិទ្ធិបញ្ញានោះ។ តើអ្វីទៅជាតក្កកម្ម? តើធ្វើដូចម្ដេចដើម្បីអាចការពារតក្កកម្មបាន? ហើយម្ចាស់សិទ្ធិតក្កកម្មអាចអនុវត្ដសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបានយ៉ាងដូចម្ដេច? ដូច្នេះ ដើម្បីកាន់តែច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «តក្កកម្ម» មកធ្វើការបកស្រាយ និងចែករំលែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតទាំងអស់ ដូចតទៅ៖ យោងតាមច្បាប់ស្ដីពី ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម បានឱ្យនិយមន័យថា តក្កកម្មជាការរកឃើញផលិតផល ឬដំណើរការផលិតកម្ម ឬអាចជាការរកឃើញអ្វីមួយ ដែលទាក់ទងទៅនឹងផលិតផល ឬដំណើរការផលិតកម្ម ហើយតក្កកម្មនោះត្រូវចាត់ទុកថាអាចអនុវត្តបាននៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម ប្រសិនបើអាចត្រូវផលិត ឬយកទៅប្រើប្រាស់បាននៅក្នុងប្រភេទណាមួយនៃវិស័យឧស្សាហកម្មបាន។ ចំពោះតក្កករដែលមានបំណងការពារតក្កកម្មរបស់ខ្លួន តក្កករនោះចាំបាច់ត្រូវតែធ្វើការស្នើសុំប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម (វិញ្ញាបនបត្រដែលបានផ្ដល់ឡើង ដើម្បីការពារតក្កកម្ម) ទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា ទើបតក្កករនោះ មានសិទ្ធិពេញលេញលើតក្កកម្មរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្ដែ ប្រសិនបើបុគ្គលពីរនាក់ ឬច្រើននាក់ បានបង្កើតតក្កកម្មរួមគ្នា នោះសិទ្ធិជាម្ចាស់នៃប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម គឺត្រូវតែជាសិទ្ធិរួមគ្នានៃបុគ្គលទាំងនោះ តែបើបុគ្គលពីរនាក់ ឬច្រើននាក់ បានរកឃើញដោយឡែកពីគ្នានូវតក្កកម្មដូចគ្នា នោះសិទ្ធិអត្ថិភាពក្លាយជាម្ចាស់នៃប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម គឺត្រូវបានទៅលើបុគ្គលណាដែលបានធ្វើការដាក់ពាក្យស្នើសុំប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មមុនគេ ហើយស្របតាមនីតិវិធី។ តក្កកម្មដែលអាចទទួលបានប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម លុះត្រាតែ៖ ១៖ ជាតក្កកម្មថ្មី៖ មានន័យថា តក្កកម្មនោះមិនទាន់មានអ្នករកឃើញពីមុន។ ២៖ មានជំហានរកឃើញថ្មី៖ ជាជំហានរកឃើញថ្មីលើតក្កកម្មដែលបានរកឃើញរួចហើយ និងមិនអាចឱ្យបុគ្គលណាដែលមានកម្រិតធម្មតាក្នុងជំនាញអាចយល់ដឹងបាន។ ៣៖ អាចយកទៅអនុវត្តបានក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម៖ មានន័យថា តក្កកម្មនោះអាចយកទៅផលិត ឬប្រើប្រាស់ក្នុងប្រភេទណាមួយនៃឧស្សាហកម្មបាន។ ប៉ុន្ដែ ចំពោះករណីមួយចំនួន តក្កកម្មមិនត្រូវបានការពារដោយប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មនោះទេ មានដូចជា៖ ១៖ ការរកឃើញ ទ្រឹស្ដីវិទ្យាសាស្រ្ត និងវិធីសាស្ត្រគណិតវិទ្យា។ ២៖ គម្រោងការ ក្បួន ឬ វិធីសាស្រ្តសម្រាប់ធ្វើជំនួញ សម្រាប់ធ្វើសកម្មភាពហ្វឹកហ្វឺនខាងប្រាជ្ញាសុទ្ធសាធ ឬសម្រាប់លេងល្បែងកំសាន្ដ។ ៣៖ វិធីសាស្ត្រសម្រាប់ព្យាបាលរាងកាយមនុស្ស ឬសត្វ ដោយការវះកាត់ ឬដោយការព្យាបាល ក៏ដូចជាវិធីសាស្ត្រវិនិច្ឆ័យរោគដែលបានអនុវត្តលើរាងកាយមនុស្ស ឬសត្វ។ បទបញ្ញត្តិនេះមិនយកមកអនុវត្តចំពោះផលិតផលទាំងឡាយណាដែលយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងវិធីសាស្រ្តខាងលើនេះទេ។ ៤៖ ផលិតផលឱសថដូចមានចែងក្នុងមាត្រ ១៣៥ នៃច្បាប់ស្ដីពី ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម វិញ្ញាបនបត្រម៉ូដែលមានអត្ថប្រយោជន៍ និងគំនូរឧស្សាហកម្ម។ ៥៖ រុក្ខជាតិ ឬសត្វ ដែលមិនមែនជាមីក្រូសរីរាង្គ និងដំណើរការកកើត តាមលក្ខណៈជីវសាស្រ្ដសំខាន់ៗសម្រាប់ផលិតកម្មរុក្ខជាតិ ឬសត្វ។ ៦៖ ប្រភេទផ្សេងៗ នៃពូជរុក្ខជាតិណាមួយ។ សំណុំលិខិតស្នើសុំប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម ត្រូវដាក់ជូនក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ រួមមាន៖ ១៖ ពាក្យសុំ៖ ត្រូវបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់នូវអត្តសញ្ញាណរបស់អ្នកដាក់ពាក្យសុំ ប៉ុន្ដែប្រសិនបើអ្នកដាក់ពាក្យសុំមិនមែនជាតក្កករទេ នោះត្រូវភ្ជាប់ជាមួយសំណុំឯកសារបញ្ជាក់អំពីសិទ្ធិរបស់អ្នកដាក់ពាក្យសុំចំពោះប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម រួមទាំងត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយចំណងជើងនៃតក្កកម្មខ្លីមួយ ហើយច្បាស់លាស់។ ២៖ សេចក្ដីអធិប្បាយអំពីតក្កកម្ម៖ ត្រូវលើកបង្ហាញអំពីតក្កកម្មក្នុងលក្ខណៈច្បាស់លាស់ និងពេញលេញ ដើម្បីឱ្យបុគ្គលដែលមានកម្រិតជំនាញធម្មតាក្នុងជំនាញអាចអនុវត្តបាននូវតក្កកម្មនោះ។ ៣៖ សេចក្ដីអះអាង៖ ត្រូវតែច្បាស់លាស់ និងសង្ខេប ហើយត្រូវផ្អែកទាំងស្រុងលើសេចក្ដីអធិប្បាយ។ ៤៖ គំនូសបង្ហាញចាំបាច់៖ គឺជាការគូសនូវរូបភាព ដើម្បីយកមកបកស្រាយពន្យល់អំពីតក្កកម្មនោះ។ ៥៖ ខ្លឹមសារសង្ខេបពីតក្កកម្ម៖ ត្រូវបកស្រាយត្រឹមតែគោលបំណងនៃព័ត៌មានបច្ចេកទេសប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនត្រូវបកស្រាយពីវិសាលភាពនៃការការពារឡើយ។ ចំពោះករណីមួយចំនួន តក្កកម្ម ត្រូវបានធ្វើអាជីវកម្មដោយរដ្ឋាភិបាល ឬបុគ្គលដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាល ប្រសិនយល់ឃើញថា មានតម្រូវការចាំបាច់ ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ជាពិសេសផ្នែកសន្ដិសុខជាតិ អាហារូបត្ថម្ភ សុខាភិបាល ឬដើម្បីអភិវឌ្ឍវិស័យសេដ្ឋកិច្ចជាតិសំខាន់ៗផ្សេងទៀត។ ជាក់ស្ដែង វាក់សាំងកូវីដ១៩ ដោយបុគ្គលណាដែលអាចរកឃើញ បុគ្គលនោះមិនអាចមានសិទ្ធិក្លាយជាតក្កករលើតក្កកម្មនោះបានទេ ពីព្រោះវាក់សាំងនេះ មានភាពចាំបាច់ដល់ផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ដូចនេះ រដ្ឋាភិបាល ឬបុគ្គលដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាល មានសិទ្ធិធ្វើអាជីវកម្មលើតក្កកម្មនេះ។ ដោយឡែក ប្រសិនបើរដ្ឋមន្ត្រីពិនិត្យឃើញថា តក្កកម្មដែលបានផ្ដល់ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មរួចហើយនោះ មិនត្រូវបានធ្វើអាជីវកម្ម ឬមិនធ្វើអាជីវកម្មពេញលេញទេ ក្រោយរយៈពេល ៤ឆ្នាំ គិតចាប់ពីកាលបរិច្ឆេទសុំចុះបញ្ជី ឬ ៣ឆ្នាំ គិតចាប់ពីកាលបរិច្ឆេទផ្ដល់ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម រដ្ឋមន្ត្រីអាចចេញអាជ្ញាប័ណ្ណបញ្ជា ដើម្បីដកយកប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មវិញពីតក្កករ ដោយយកកាលបរិច្ឆេទណាមួយដែលបានផុតកំណត់ក្រោយគេ។ ប៉ុន្ដែ អាជ្ញាប័ណ្ណបញ្ជានេះនឹងមិនចេញនោះទេ ប្រសិនបើម្ចាស់ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មបានបំភ្លឺជូនរដ្ឋមន្រ្តីនូវកាលៈទេសៈសមស្របជាក់ស្ដែង ដែលបង្ហាញភស្ដុតាងត្រឹមត្រូវពីការមិនធ្វើអាជីវកម្ម ឬការធ្វើអាជីវកម្មមិនពេញលេញ។ ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម មានសុពលភាពរយៈពេល ២០ឆ្នាំ ដោយគិតចាប់ពីកាលបរិច្ឆេទសុំចុះបញ្ជី ប៉ុន្ដែប្រសិនបើមិនបានបង់កម្រៃប្រចាំឆ្នាំទេ នោះសំណុំលិខិតប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មនឹងត្រូវចាត់ទុកថាបានដកយកទៅវិញ ឬអស់សុពលភាព។ យ៉ាងណាមិញ ការបង់កម្រៃប្រចាំឆ្នាំនេះ ប្រសិនបើមានការយឺតយ៉ាវ នោះអាចត្រូវបានអនុគ្រោះឲ្យយ៉ាងយូរ ៦ខែ តែត្រូវបង់កម្រៃបន្ថែមលើការយឺតយ៉ាវនេះ។ មួយវិញទៀត ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មនេះ ក៏អាចធ្វើការមោឃភាពបានដែរ ដោយបុគ្គលដែលមានការពាក់ព័ន្ធ អាចធ្វើការស្នើសុំទៅតុលាការមានសមត្ថកិច្ច ដើម្បីស្នើសុំឱ្យទុកជាមោឃៈនូវប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម ហើយបុគ្គលនោះត្រូវបង្ហាញពីភស្ដុតាងបញ្ជាក់ថា លក្ខខណ្ឌតម្រូវណាមួយមិនបានបំពេញគ្រប់គ្រាន់ ឬម្ចាស់ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មមិនមែនជាតក្កករ ឬមិនមែនជាអ្នកស្នងរបស់តក្កករ។ ហេតុនេះ ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មដែលត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ ឬសេចក្ដីអះអាង ឬផ្នែកនៃសេចក្ដីអះអាងដែលចាត់ទុកថាមិនបានការ ត្រូវអស់សុពលភាព ចាប់ពីថ្ងៃដែលផ្ដល់ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្មមក។ សរុបជារួមមក តក្កកម្ម គឺជាប្រភេទមួយនៃកម្មសិទ្ធិបញ្ញារបស់មនុស្សដែលមានលក្ខណៈពិសេសជាងប្រភេទនៃកម្មសិទ្ធិបញ្ញាផ្សេងទៀត ហើយប្រភេទនៃតក្កកម្មខ្លះត្រូវបានរិតត្បិតសិទ្ធិដោយរដ្ឋ ដោយហេតុថា វាអាចប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់មនុស្សជាតិ ជាអាទិ៍៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោក ប៊ុន វិទូ ប្រធានផ្នែកសេវាកម្មច្បាប់ និងកញ្ញា ថន រ៉ាវ៉ាឌី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិឧញ៉ាវាំង (អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៉ីម៉ែល៖ president@ciclg៖com គេហទំព័រ៖ www៖ciclg៖com ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group

(ភ្នំពេញ)៖ ប្រិយមិត្តធ្លាប់បានឈ្វេងយល់រួចមកហើយ កាលពីអត្ថបទមុនអំពី អ្វីទៅជាបំណុលរួម ហើយប្តីប្រពន្ធត្រូវទទួលខុសត្រូវដោយសាមគ្គីភាព ចំពោះបំណុលរួម ក្នុងពេលដែលកំពុងរួមរស់ជាមួយគ្នា។ ចុះប្រសិនបើ ប្តីប្រពន្ធលែងលះគ្នា តើពួកគេនៅតែទទួលខុសត្រូវដោយរួមគ្នា ឬកំណត់នរណាម្នាក់ជាអ្នកទទួលបន្ទុក ឬបែងចែកបន្ទុកក្នុងការទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលរួម? កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីអំពី «ការទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលរួមប្តីប្រពន្ធ នៅពេលលែងលះ» មកចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ទាំងអស់ ដូចខាងក្រោម៖ នៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ប្តីប្រពន្ធដែលលែងលះគ្នា ខណៈពេលដែលពួកគេត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលរួម មានករណីដែលប្តីប្រពន្ធធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិរួម ដោយក្នុងនោះពួកគេព្រមព្រៀងគ្នាបែងចែកបន្ទុកទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលរួមផងដែរ ដូចជាកំណត់ឱ្យប្តីជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលរួមតែម្នាក់ឯង ឬឱ្យប្តីប្រពន្ធទទួលបន្ទុកម្នាក់ ១ ភាគ ២ ជាអាទិ៍។ ភាគីបានស្នើសុំឱ្យតុលាការធ្វើការបែងចែកបន្ទុក ក្នុងការទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលរួម (បែងចែកបំណុល) តាមការស្នើសុំ ឬតាមកិច្ចព្រមព្រៀងបែងចែកបំណុល នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចលែងលះ តើការព្រមព្រៀងនេះ ឬសេចក្តីសម្រេចបែងចែកបំណុលរួមមានអានុភាពតាមផ្លូវច្បាប់ ឬទេ? សូមបង្ហាញករណីជាក់ស្តែងចំពោះអង្គហេតុមួយ ដែលមាន «ក» ជាប្តី និង «ខ» ជាប្រពន្ធ បានខ្ចីលុយធនាគារចំនួន ៥០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក ហើយបានខ្ចីលុយពី «ឃ» ដែលជាបងស្រីរបស់ «ខ» ចំនួន ២០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីទិញដីមួយកន្លែង ហៅថា ដី «L» ដោយបច្ចុប្បន្នដីនេះ មានតម្លៃ ១០០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក។ តាមច្បាប់បំណុលនេះ ជាបំណុលដែលប្តីប្រពន្ធត្រូវទទួលខុសត្រូវរួមគ្នា។ ដោយសារទំនាក់ទំនងក្នុងគ្រួសារមិនល្អឈានដល់ការបែកបាក់ដែលមិនអាចរួមរស់នឹងគ្នាបាន «ខ» បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងលែងលះ ដោយមានទ្រព្យសម្បត្តិរួម និងបំណុលដូចតទៅ៖ ទ្រព្យសម្បត្តិរួមមាន៖ ដី L តម្លៃ ១០០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក រថយន្តតម្លៃ ១០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក ដី M តម្លៃ ៤០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក ហើយមានបំណុលដែលជំពាក់ធនាគារចំនួន ៥០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក និងបំណុលដែលជំពាក់ «ឃ» ចំនួន ២០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក។ «ក» និង «ខ» បានព្រមព្រៀងបែងចែកទ្រព្យរួម ដូចតទៅ៖ ដី L ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ «ខ» ដោយ «ខ» ត្រូវបង់ប្រាក់ ៥០.០០០ ដុល្លារអាមេរិកមកឱ្យ «ក» រថយន្តជាកម្មសិទ្ធិរបស់ «ក» ដី M ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ «ក»។ អ្នកទាំងពីរ ក៏បានព្រមព្រៀងបែងចែកបំណុលដូចតទៅ៖ «ក» ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលចំនួន ៥០.០០០ ដុល្លារអាមេរិកដែលជំពាក់ធនាគារ ហើយ «ខ» ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលចំនួន ២០.០០០ ដុល្លារអាមេរិក ដែលជំពាក់ «ឃ» ។ ឆ្លើយតបចំពោះបញ្ហានេះ សូមបញ្ជាក់ថា ការព្រមព្រៀងបែងចែកបន្ទុកក្នុងការទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលរួមរបស់ប្តីប្រពន្ធ ពុំមានអានុភាពតាមផ្លូវច្បាប់ឡើយ តុលាការមិនអាចសម្រេចតាមអ្វីដែលភាគីស្នើសុំបានទេ ពីព្រោះការទាមទាររបស់ភាគី ជាការទាមទារដែលមិនស្របច្បាប់ ហើយទោះបីជាមានករណីដែលតុលាការ សម្រេចបែងចែកបន្ទុកក្នុងការទទួលខុសត្រូវបំណុលរួមរបស់ប្តីប្រពន្ធនៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចលែងលះក៏ដោយ ក៏សេចក្តីសម្រេចនោះពុំបង្កើតអានុភាពតាមផ្លូវច្បាប់ឡើយ។ ហេតុផលគឺ៖ *១៖ ប្តីប្រពន្ធត្រូវទទួលខុសត្រូវដោយសាមគ្គីភាព (រួមគ្នា) ទោះបីជា បានធ្វើការលែងលះគ្នាក៏ដោយ ក៏នៅតែត្រូវទទួលខុសត្រូវរួមគ្នាដែរ ប្រសិនបើឱ្យប្តីប្រពន្ធ (កូនបំណុល) ធ្វើការបែងចែកបំណុលរួម ដូចជា ១ ភាគ ២ ម្នាក់ នឹងនាំឱ្យបំពានផលប្រយោជន៍របស់ម្ចាស់បំណុល (ផលប្រយោជន៍ដែលម្ចាស់បំណុលអាចប្តឹងទាមទារឱ្យទាំងប្តីទាំងប្រពន្ធឱ្យអនុវត្តកាតព្វកិច្ចទាំងអស់) * ២៖ ការសម្រេចក្នុងការចាត់ចែងបំណុលនោះបែបណា (ទាមទារពីប្តី ទាមទារពីប្រពន្ធ ឬទាំងប្តីប្រពន្ធ ឬលើកលែងបំណុល) គឺជាសិទ្ធិសម្រេចរបស់ម្ចាស់បំណុល មិនមែនជាសិទ្ធិសម្រេចរបស់កូនបំណុលទេ ហេតុនេះប្តីប្រពន្ធជាកូនបំណុល មានកាតព្វកិច្ចសងបំណុលដោយរួមគ្នា ពុំអាចធ្វើការចាត់ចែងបំណុលនោះដោយខ្លួនឯងដោយការព្រមព្រៀងបែងចែកបំណុលបានទេ។ ប្រសិនបើ ភាគីប្តីប្រពន្ធអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ ប្រហែលជាពុំមានបញ្ហាកើតឡើងទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើភាគីណាមួយមិនអនុវត្ត តើអាចយកកិច្ចព្រមព្រៀង ឬសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការមកចងភាគីបានទេ? ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើ ប្រសិនបើ «ខ» អនុវត្តតាមខ្លឹមសារនៃការព្រមព្រៀង ដោយបានសងប្រាក់ ២០.០០០ ដុល្លារអាមេរិកទៅម្ចាស់បំណុល «ឃ» ប៉ុន្តែ «ក» មិនបានសងប្រាក់ ៥០.០០០ ដុល្លារអាមេរិកទៅធនាគារឡើយ តើធនាគារអាចទាមទារពី «ខ» បានឬទេ? ក្នុងករណីនេះ ធនាគារនៅតែមានសិទ្ធិទាមទារប្រាក់ ៥០.០០០ ដុល្លារអាមេរិកពីប្តីប្រពន្ធ ឬពីប្តី ឬពីប្រពន្ធ ដោយលើកហេតុផលថា៖ * ១៖ វាជាបំណុលរួមដែលប្តីប្រពន្ធត្រូវទទួលខុសត្រូវរួមគ្នា * ២៖ កិច្ចព្រមព្រៀងបែងចែកបំណុល ពុំមានអានុភាព ឬសេចក្តីសម្រេចអំពីការបែងចែកបំណុលមានភាពផ្ទុយច្បាប់ ហេតុនេះ «ខ» មិនអាចយកកិច្ចព្រមព្រៀង ឬ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ មកសំអាង ដើម្បីឱ្យខ្លួនផុតពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះបំណុលធនាគារនោះទេ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកស្រីមេធាវី ទេព បូផល ស្ថាបនិកវិភាគទានច្បាប់

(ភ្នំពេញ)៖ ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតប្រកបដោយសេរីភាព កិត្តិយស សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និងត្រូវបានធានារ៉ាប់រងមិនឱ្យមានការរំលោភបំពានលើរូបរាងកាយណាមួយឡើយ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ច្បាប់កំពូលនេះ ក៏បានហាមឃាត់យ៉ាងដាច់ខាតចំពោះអំពើលក់-ដូរមនុស្ស អំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្នែកពេស្យាកម្ម ឬអំពើអាសអាភាស ដែលធ្វើប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់ស្រ្តី និងកុមារ។ យ៉ាងណាមិញ ក្រុមមនុស្សដែលងាយរងគ្រោះនឹងបញ្ហាលក់-ដូរមនុស្សដោយខុសច្បាប់នេះ ភាគច្រើនកើតចេញពីកត្តាសេដ្ឋកិច្ច កង្វះការអប់រំ និងកង្វះការយកចិត្តទុកដាក់ពីក្រុមគ្រួសារជាដើម។ ដូច្នេះហើយ ទើបព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានបង្កើតឱ្យមានច្បាប់ស្ដីពីការបង្រ្កាបអំពើជួញដូរមនុស្ស និងអំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ និងចូលជាសមាជិកក្នុងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិដែលពាក់ព័ន្ធនានា ក៏ដូចជាបានបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើជួញដូរមនុស្ស (គ.ជ.ប.ជ) ដើម្បីចាត់វិធានការទប់ស្កាត់អំពើទុច្ចរិតនេះយ៉ាងមុតមាំ។ តើអំពើ និងសកម្មភាពបែបណាដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអំពើលក់-ដូរមនុស្ស? ហើយជនដែលប្រព្រឹត្តអំពើនេះ ត្រូវទទួលទោសតាមច្បាប់កម្រិតណា? កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីអំពី «អំពើលក់-ដូរមនុស្ស» មកចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ទាំងអស់ ដូចខាងក្រោម៖ យោងមាត្រា១៣ កថាខណ្ឌ១ នៃច្បាប់ស្ដីពីការបង្រ្កាបអំពើជួញដូរមនុស្ស និងអំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ ឆ្នាំ២០០៨ «អំពើលក់-ដូរមនុស្ស» ជាការប្រគល់ការគ្រប់គ្រងលើជនណាម្នាក់ទៅអ្នកដទៃដោយខុសច្បាប់ ឬ ការទទួលយកការគ្រប់គ្រងលើជនណាម្នាក់ពីអ្នកដទៃដោយខុសច្បាប់ ដោយផ្លាស់ប្តូរនឹងវត្ថុមានតម្លៃអ្វីមួយ ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងសេវា និងមនុស្សផង។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អនុសញ្ញាអាស៊ានស្ដីពីការប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្ស ជាពិសេសស្រ្ដី និងកុមារ ដែលមានប្រទេសកម្ពុជាជារដ្ឋភាគីផងនោះ ក៏ពុំបានគាំទ្រលើជនខិលខូចដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសដែលមានសកម្មភាពដូចជា ការផ្ទេរ ឬទទួលជនណាម្នាក់ តាមរយៈការគំរាមកំហែង ឬបោកបញ្ឆោត ឬផ្ដល់ប្រយោជន៍នានា ដើម្បីសម្រេចបានការយល់ព្រមនៃមនុស្សម្នាក់ដែលមានអំណាចត្រួតត្រាលើមនុស្សណាម្នាក់ទៀត ក្នុងគោលបំណងកេងប្រវ័ញ្ចលើរូបរាងកាយ ផ្លូវភេទ ពលកម្ម សេវាដោយបង្ខំ ឬ ការដកហូតសរីរាង្គជាដើម។ ជាក់ស្ដែងយើងសង្កេតឃើញថា អំពើលក់-ដូរមនុស្សបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះសិទ្ធិសេរីភាពរបស់បុគ្គលដែលត្រូវបានគេយកទៅលក់ ក៏ដូចជាប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈផងដែរ។ ដូចនេះហើយ សកម្មភាពខាងលើត្រូវបានចាត់ទុកថាជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ដែលត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ (ពីរ) ឆ្នាំ ទៅ ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ តាមមាត្រា១៤ នៃច្បាប់ស្ដីពីការបង្រ្កាបអំពើជួញដូរមនុស្ស និងអំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ ឆ្នាំ២០០៨។ មាត្រា១៣ ត្រង់កថាខណ្ឌ២ នៃច្បាប់នេះដដែល ក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ជនណាដែលធ្វើជាភ្នាក់ងារកណ្ដាលនៃការលក់-ដូរមនុស្ស ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដូចគ្នាទៅនឹងជនដែលប្រព្រឹត្តអំពើលក់-ដូរមនុស្សដោយផ្ទាល់ដែរ។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ក្នុងករណីដែលការលក់-ដូរមនុស្សនេះ ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងស្វែងរកប្រយោជន៍ ឈ្លានពានខាងផ្លូវភេទ ផលិតរូបភាពអាសអាភាស រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដែលផ្ទុយពីឆន្ទៈរបស់ជនរងគ្រោះ ស្មុំកូន ប្រគល់ ឬនាំយកទៅក្រៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬ ទម្រង់នៃការកេងប្រវ័ញ្ចផ្សេងៗទៀត នោះស្ថានទម្ងន់ទោសនឹងកើនឡើងទៅជាការដាក់ពន្ធនាគារពី ៧ (ប្រាំពីរ) ឆ្នាំ ទៅ ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ។ ការផ្ដន្ទាទោសខាងលើនេះ នឹងកើនឡើងរហូតដល់ ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ ទៅ ២០ (ម្ភៃ) ឆ្នាំ ក្នុងករណីដែល៖ * ជនរងគ្រោះជាអនីតិជន។ * អំពើល្មើសប្រព្រឹត្តឡើង ដោយមន្ត្រីសាធារណៈ ដែលបំពានដោយអំណាចរបស់ខ្លួនមកលើជនរងគ្រោះ។ * អំពើល្មើសប្រព្រឹត្តឡើង ដោយក្រុមមានការចាត់តាំង។ សរុបមកវិញ ប្រសិនបើជនណាម្នាក់បានប្រព្រឹត្តអំពើល្មើសដូចខាងលើនេះ ត្រូវចាត់ទុកថាជាអំពើលក់-ដូរមនុស្ស និងត្រូវទទួលការផ្ដន្ទាទោសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរតាមច្បាប់ជាធរមាន។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ដើម្បីចូលរួមក្នុងការទប់ស្កាត់អំពើខុសច្បាប់ខាងលើ ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗជួយផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងអំពីបញ្ហានេះទៅកាន់អ្នកដទៃ ជាពិសេសទៅកាន់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅតាមទីជនបទ។ អាចណែនាំកុមារ និងអាណាព្យាបាល អំពីសកម្មភាពនានាអំពីការលក់-ដូរមនុស្ស ដើម្បីឱ្យពួកគាត់មានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ និងជៀសវាងពីការបោកប្រាស់របស់ជនខិលខូចដែលឆ្លៀតឱកាស។ ជាពិសេសអាចពន្យល់ណែនាំទៅកាន់ឪពុកម្ដាយ ឬអាណាព្យាបាល អំពីបទល្មើសនៃការលក់-ដូរកុមារ ដើម្បីឱ្យពួកគាត់មានការភ័យខ្លាច មិនហ៊ានប្រព្រឹត្ត និងបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះជនដែលងាយទទួលរងគ្រោះ ទោះបីជាក្នុងកាលៈទេសៈណាមួយក៏ដោយ៕ រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី ទ្រី ស្រីល័ក្ខណ និងកញ្ញា គន្ធ វិជិតា ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិឧកញ៉ាវាំង(អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៉ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ ការជួលអចលនវត្ថុ បានជួយសម្រួលដល់ការរស់នៅជាប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលអាចស្តែងឡើងតាមរយៈការជួលដី ជួលផ្ទះសម្រាប់ស្នាក់នៅ ឬការជួលទីតាំងសម្រាប់ប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលជាដើម ហើយជាទូទៅប្រតិបត្តិការជួលនេះ គឺស្ថិតក្រោមទម្រង់ជាភតិសន្យាអចលនវត្ថុ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានរយៈពេលមិនលើសពី ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំឡើយ។ ប៉ុន្តែដើម្បីឆ្លើយតបចំពោះការវិនិយោគ ដូចជាដំណើរការសហគ្រាសពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗ ឬសាងសង់អគារធំៗ ឬសាងសង់ផ្ទះល្វែងដើម្បីលក់ ច្បាប់បានបង្កើតឱ្យមានសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ ដែលមានរយៈពេលចាប់ពី ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំឡើងទៅ។ តើសិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍បានផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ? កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ នឹងធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូន ប្រជាពលរដ្ឋ សិស្សនិស្សិតដូចខាងក្រោម៖ យោងតាមមាត្រា២៤៤ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីបានបញ្ញត្តិថា «សិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ សំដៅទៅលើសិទ្ធិជួលអចលនវត្ថុរយៈពេលវែងចាប់ពី ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឡើងទៅ»។ ការបង្កើតសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ ត្រូវធ្វើឡើងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ បើពុំបានធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរទេ ត្រូវចាត់ទុកជាភតិសន្យាដែលមិនកំណត់អំឡុងពេល ហើយអាចត្រូវបានរំលាយដោយភាគីម្ខាងនៅពេលណាក៏បាន ( ០៣ ខែ ចំពោះអគារ និង០១ ឆ្នាំ ចំពោះ ដីធ្លី បានកន្លងហួសគិតចាប់ពីពេលស្នើសុំឱ្យរំលាយ)។ អំទ្បុងពេលដែលសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍មានអត្ថិភាព មិនអាចលើសពី ៥០ (ហាសិប) ឆ្នាំបានឡើយ ប្រសិនបើបានបង្កើតសិទ្ធិជួលអចិន្រ្តយ៍ដែលមានអំទ្បុងពេលលើស ៥០ (ហាសិប) ឆ្នាំ ត្រូវបន្ថយមកត្រឹម ៥០ (ហាសិប) ឆ្នាំ។ សិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍ អាចបន្តសាជាថ្មីបាន ប៉ុន្តែអំទ្បុងពេលនេះមិនអាចលើសពី ៥០ (ហាសិប) ឆ្នាំឡើយ គិតចាប់ពីថ្ងៃដែលបានបន្តសាជាថ្មី។ លក្ខខណ្ឌតតាំងនៃសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ គឺជាការចុះបញ្ជីនៅមន្ទីររៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និងសុរិយោដី ដោយអ្នកជួលអចិន្រ្តៃយ៍ អាចយកមកតតាំងនឹងអនុប្បទានិកនៃកម្មសិទ្ធិដី ដែលជាកម្មវត្ថុនៃសិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍បាន ទោះបីជាកម្មសិទ្ធិលើដីនោះត្រូវបានធ្វើអនុប្បទានក៏ដោយ។ ចំពោះសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ ដែលមិនបានចុះបញ្ជី អាចតតំាងចំពោះជនដែលបានធ្វើលទ្ធកម្មលើអចលនវត្ថុនោះបាន លុះត្រាតែអ្នកជួលអចិន្ត្រៃយ៍ បានទទួលការកាន់កាប់លើអចលនវត្ថុដោយត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ព្រមទាំងមានការប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើអចលនវត្ថុនោះជាបន្តបន្ទាប់ ដែលការតតាំងនេះទៀតសោត គឺអាចប្រើប្រាស់បានត្រឹមគ្រប់អំឡុងពេល ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ។ * សិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចរបស់អ្នកឱ្យជួលអចិន្ត្រៃយ៍៖ សិទ្ធិទទួលបានថ្លៃឈ្នួលតាមពេលវេលាដែលបានកំណត់ ឬបង់នៅរាល់ដំណាច់ឆ្នាំ ក្នុងករណីដែលមិនបានកំណត់ ឬបង់នៅក្រោយរដូវប្រមូលផល។ សិទ្ធិទាមទារតម្លើងថ្លៃឈ្នួល ដែលសិទ្ធិនេះអាចទាមទារតាមផ្លូវតុលាការឱ្យតម្លើងថ្លៃឈ្នួល ក្នុងករណីថ្លៃឈ្នួលមិនសមរម្យដោយយោងតាមស្ថានភាពរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចជាក់ស្តែង និងមានសិទ្ធិរំលាយសិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍ ក្នុងករណីអ្នកជួលអចិន្ត្រៃយ៍មិនបានបង់ថ្លៃឈ្នួលក្នុងកំឡុងពេល ០៣ឆ្នាំ។ អ្នកឱ្យជួលអចិន្ត្រៃយ៍ មានកាតព្វកិច្ចជួសជុលជាចាំបាច់រលើការកែលកម្អ ឬសំណង់ជាអាទិ៍ និងមិនរាំងស្ទះក្នុងការប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើអចលនវត្ថុរបស់អ្នកជួលអចិន្រ្តៃយ៍ និងកាតព្វកិច្ចទទួលបន្ទុកចំណាយចំាបាច់ (សោហ៊ុយចំណាយដើម្បីកែលម្អ ចំណាយផ្សេងទៀតដើម្បីបង្កើនតម្លៃអចលនវត្ថុ) ។ * សិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចរបស់អ្នកជួលអចិន្ត្រៃយ៍៖ សិទ្ធិទាមទារឱ្យបញ្ចុះថ្លៃឈ្នួល ដែលអាចទាមទារតាមផ្លូវតុលាការឱ្យបញ្ចុះថ្លៃឈ្នួល ក្នុងករណីតម្លៃមិនសមរម្យដោយយោងតាមស្ថានភាពផ្សេងៗ។ សិទ្ធិធ្វើអនុប្បទាន ឬចាត់ចែងផ្សេងទៀត (អាចយកទៅជួលបន្ត ដាក់ធានាបំណុល ជាកម្មវត្ថុនៃសន្តតិកម្ម) សិទ្ធិទាមទារដោយផ្អែកលើសិទ្ធិប្រត្យក្ស (សិទ្ធិដូចដែលកម្មសិទ្ធិករមាន) សិទ្ធិរំលាយសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ ក្នុងករណីមិនទទួលបានចំណេញសោះពីអចលនវត្ថុក្នុងអំឡុងពេល ០៣ ឆ្នាំ ដោយសារស្ថានភាពដែលមិនអាចព្យាករទុកជាមុនបាន ឬដោយសារប្រធានសក្តិ ឬក្នុងករណីដែលប្រាក់ចំណេញប្រចាំឆ្នាំ ដែលនឹងបានមកពីអចលនវត្ថុនៅពេលអនាគត ពុំមានលទ្ធភាពអាចលើសថ្លៃឈ្នួលសម្រាប់មួយឆ្នាំបាន ដោយសារការខូចខាតផ្នែកណាមួយនៃអចលនវត្ថុនោះ។ អ្នកជួលអចិន្ត្រៃយ៍មានកាតព្វកិច្ចបង់ថ្លៃឈ្នួលឱ្យទាន់ពេលវេលាកំណត់ ថែរក្សាអចលនវត្ថុ ដោយត្រូវប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើអចលនវត្ថុក្នុងនាមជាអ្នកគ្រប់គ្រប់ដោយសុចរិត ។ * ការបញ្ចប់សិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍ៈ៖ នៅពេលបញ្ចប់ការជួលអចិន្ត្រៃយ៍ អ្នកឱ្យជួលអចិន្ត្រៃយ៍ មិនអាចទាមទារឱ្យអ្នកជួលអចិន្ត្រៃយ៍ធ្វើបដិទានចំពោះអចលនវត្ថុ (ធ្វើឱ្យទៅស្ថានភាពដើម) វិញបានឡើយ លើកលែងតែក្នុងករណីដែលអ្នកជួលអចិន្ត្រៃយ៍បានបំផ្លាញ ឬបំប្លែងនូវទ្រង់ទា្រយដើមរបស់អចលនវត្ថុនោះ ទើបអ្នកឱ្យជួលអចិន្ត្រៃយ៍មានសិទ្ធិទាមទារឱ្យធ្វើការបដិទានឡើងវិញបាន។ លើសពីនេះទៅទៀតចំពោះ សំណង់ ឬការ្យកែលម្អ ជាអាទិ៍ ដែលអ្នកជួលអចិន្ត្រៃយ៍បានសាងសង់ ឬកែលម្អ គឺត្រូវបានក្លាយជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកឱ្យជួលអចិន្ត្រៃយ៍ ប៉ុន្តែបើទោះបីជាច្បាប់បានកំណត់បែបនេះក៏ដោយ ក៏ភាគីនៃសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ អាចធ្វើការសន្យាពិសេសផ្សេងពីការកំណត់ខាងលើនេះ ប៉ុន្តែការសន្យាពិសេសនោះ ត្រូវធ្វើការចុះបញ្ជីទើបអាចតតំាងចំពោះតតិយជនបាន។ សរុបសេចក្តីមកសិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍ គឺសិទ្ធិមួយដែលអនុញ្ញាត និងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ឱ្យអ្នកជួលអចិន្រ្តៃយ៍អាចប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើអចលនវត្ថុក្នុងរយៈពេលវែង ដោយសិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍បានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិឆ្ពោះទៅកាន់អនាគតដ៏រីកចម្រើន តាមរយៈការសាងសង់សហគ្រាសពាណិជ្ជកម្ម (រោងចក្រ) ការសាងសង់អគារសហកម្មសិទ្ធិ (ខុនដូ) ការសាងសង់ផ្ទះល្វែង និងសំណង់អគារផ្សេងៗជាច្រើនទៀត ដែលសុទ្ធសឹងតែជួយលើកកម្ពស់ដល់វិស័យសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងជាកត្តារួមចំណែកដែលប្រទេសជាតិពុំអាចខ្វះបានផងដែរ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ម៉េង វណ្ណី និងលោក ប៉ូល គីមសេង ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅ អគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិឧញ៉ាវាំង (អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៉ីម៉ែល president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះមនុស្សទូទាំងពិភពលោករស់នៅក្នុងសម័យទំនើប ដែលមានបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ និងភាពជឿនលឿនសម្បូរបែបសព្វគ្រប់បែបយ៉ាង ។ មួយវិញទៀត ភាពជឿនលឿននៃបច្ចេកវិទ្យា ពិតជាបង្កភាពងាយស្រួលដល់មនុស្សទូទាំងពិភពលោកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ។ នៅក្នុងសង្គមជាក់ស្តែងយើងសង្កេតឃើញថា ដើម្បីប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាបានពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ ឬពីទ្វីបមួយទៅទ្វីបមួយទៀតបាន គឺដោយការទាក់ទងគ្នាតាមប្រព័ន្ធអ៉ីនធឺណិត (Internet) យ៉ាងងាយស្រួលដោយគ្រាន់តែបញ្ចូលព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នកប្រើប្រាស់តាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គម (ហ្វេសបុក, តេឡេក្រាម, វីឆាត,ឡាញ...ជាដើម) ឬតាមរយៈប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទ ។ ជាការពិតណាស់បច្ចេកវិទ្យាពិតជាបង្កលក្ខណៈងាយស្រួល និងកាត់បន្ថយការចំណាយពេលវេលា ហើយថែមទាំងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនពីបច្ចេកវិទ្យាទាំងនោះ។ ដោយឡែកមានមនុស្សមួយចំនួន បានយកភាពជឿនលឿននៃបច្ចេកវិទ្យាទាំងនោះប្រើប្រាស់ក្នុងផ្លូវមិនល្អ ប្រព្រឹត្តអំពើជាបទល្មើសផ្សេងៗតាមរយៈបច្ចេកវិទ្យាទាំងនោះ ដែលជាហេតុនាំឱ្យមានបញ្ហាដល់សង្គម ក៏ដូចជាអ្នកប្រើប្រាស់ផ្សេងទៀត ។ តើសកម្មភាពណាខ្លះដែលអាចចាត់ទុកជាបទល្មើសពាក់ព័ន្ធនឹងព័ត៌មានវិទ្យា ? ក្នុងថ្ងៃនេះដែរ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «បទល្មើសក្នុងវិស័យព័ត៌មានវិទ្យា» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ឱ្យបានដឹងអំពីសកម្មភាពណាខ្លះដែលអាចចាត់ទុកជាបទល្មើសពាក់ព័ន្ធនឹងព័ត៌មានវិទ្យា ដូចខាងក្រោម៖ បទល្មើសក្នុងវិស័យព័ត៌មានវិទ្យា គឺជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដែលមានចែងក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាជាធរមាន ។ យើងសង្កេតឃើញថាបច្ចុប្បន្នករណីដែលមានការលួចចូលក្នុងទិន្នន័យឯកជនភាពរបស់បុគ្គលដទៃទៀត កំពុងតែកើតមានឡើងជាបន្តបន្ទាប់ បន្ថែមពីនោះមិនត្រឹមតែការលួចចូលក្នុងទិន្នន័យឯកជនប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងលួចយកទៅប្រើប្រាស់ក្រោមរូបភាពជាបទល្មើសឆបោក ឬចាប់ជំរិតទាមទារប្រាក់ផ្សេងៗ ដែលបណ្តាលឱ្យមានភាពវឹកវរក្នុងសង្កម ក៏ដូចជាប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ម្ចាស់សាមីគណនី ក៏ដូចជាម្ចាស់ទិន្នន័យជាដើម ។ ហេតុដូចនេះហើយក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌចាប់ពីមាត្រា ៤២៧ ដល់មាត្រា ៤៣២ បានចែងអំពីសកម្មភាព ឬអំពើដែលចាត់ទុកជាបទល្មើសក្នុងវិស័យព័ត៌មានវិទ្យាដូចជា៖ អំពើដែលចូលទៅដល់ ឬស្ថិតនៅនឹងប្រព័ន្ធប្រពឹ្រត្តិកម្មស្វ័យប្រវត្តិនៃទិន្នន័យ ដោយទុច្ចរិត ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ខែ ទៅ ១(មួយ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០,០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ២,០០០,០០០ (ពីរលាន) រៀល ។ តែកាលបើអំពើនោះជាហេតុបណ្តាលឱ្យមានការលុបបំបាត់ ឬកែប្រែទិន្នន័យដែលមាននៅក្នុងប្រព័ន្ធ ឬឱ្យមានការខូចខាតនូវដំណើរការនៃប្រព័ន្ធ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ឆ្នាំ ទៅ ២(ពីរ) ឆ្នាំ ។ ចំពោះអំពើបង្កើតជាឧបសគ្គ ធ្វើឱ្យខូចដំណើរការនៃប្រព័ន្ធប្រព្រឹត្តិកម្មស្វ័យប្រវត្តិនៃទិន្នន័យ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ឆ្នាំទៅ ២(ពីរ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២,០០០,០០០(ពីរលាន) រៀលទៅ ៤,០០០,០០០(បួនលាន) រៀល ។ អំពើបញ្ចូល លុបបំបាត់ ឬកែប្រែដោយទុច្ចរិតនូវទិន្នន័យទៅក្នុងប្រព័ន្ធប្រព្រឹត្តិកម្មស្វ័យប្រវត្ត ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ)ឆ្នាំទៅ ២(ពីរ)ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២,០០០,០០០(ពីរលាន) រៀលទៅ ៤,០០០,០០០(បួនលាន) រៀល ។ ចំពោះអំពើដែលចូលរួមទៅក្នុងក្រុមប្រមូលផ្តុំ ឬក្នុងសន្ទិដ្ឋិភាព ដែលបង្កើតឡើងដើម្បីរៀបចំប្រព្រឹត្តបទល្មើសដែលមានចែង ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ឆ្នាំ ទៅ ២(ពីរ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២,០០០,០០០(ពីរលាន) រៀល ទៅ ៤,០០០,០០០ (បួនលាន) រៀល រីឯ ការប៉ុនប៉ងប្រព្រឹត្តបទមជ្ឈិមដែលមានចែង ក៏ត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចគ្នានឹងបទមជ្ឈិមខាងលើនេះផងដែរ ។ ស្របពេលនេះដែរមន្ត្រីជំនាញខាងច្បាប់នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងយុត្តិធម៌ និងអង្គភាពពាក់ព័ន្ធបាននឹងកំពុងសិក្សាទៅលើសេចក្តីព្រៀងច្បាប់ ស្តីពីបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន (Cyber Crime) ដែលមាន ៧ជំពូក និង ៤៨មាត្រា ដើម្បីទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្ម Online មួយចំនួនដូចជា ការចាប់ជំរិត និងការបោកប្រាស់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ក្រោយពីមានបញ្ហាជាច្រើនកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ សរុបសេចក្តីមក គ្រប់អំពើ ឬសកម្មភាពណាមួយដែលលួចចូលទៅក្នុងទិន្នន័យឯកជនរបស់បុគ្គលដទៃទៀត ដោយមិនមានការអនុញ្ញាត គឺជាបទល្មើសដែលប្រឈមនឹងច្បាប់ជាធរមាន ។ បច្ចេកវិទ្យាក៏ជាមុខព្រួញពីរសំខាន់ វាអាចនាំយើងឱ្យមានភាពងាយស្រួលក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ការបំពេញការងារ និងក្នុងការទំនាក់ទំនង ហើយក៏អាចបង្កជាហានិភ័យដល់យើងក្នុងសង្គមបានផងដែរ ប្រសិនបើយើងយកភាពជឿនលឿននៃបច្ចេកវិទ្យានោះទៅប្រើប្រាស់ក្នុងផ្លូវមិនល្អ ៕