(ភ្នំពេញ)៖ គ្រប់ស្ថាប័នរដ្ឋនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តែងមានសញ្ញាសម្គាល់រៀងៗខ្លួន ដែលសញ្ញាសម្គាល់ទាំងនោះ មានដូចជា និមិត្តសញ្ញា (ឡូហ្គូ) នៅលើក្បាលលិខិត រួមជាមួយនឹងត្រារបស់ស្ថាប័ននោះផងដែរ ដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងកិច្ចការរដ្ឋបាលទំនាក់ទំនងការងារប្រចាំថ្ងៃ។ ក្នុងករណី ដែលបុគ្គលណាមួយមានបំណងទុច្ចរិតធ្វើការក្លែងបន្លំនូវសញ្ញាសម្គាល់ផ្លូវការទាំងនោះ ដោយយកទៅប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ឬធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់ បុគ្គលនោះនឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសពី បទក្លែងបន្លំសញ្ញាសម្គាល់របស់អាជ្ញាធរ ដែលមានបញ្ញត្តិក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជា រួមមានទោសដាក់ពន្ធនាគារ និងទោសពិន័យជាប្រាក់។ តើអំពើបែបណាដែលត្រូវចាត់ទុកជាអំពើក្លែងបន្លំសញ្ញាសម្គាល់របស់អាជ្ញាធរ? ហើយបុគ្គលដែលបានប្រព្រឹត្តល្មើសត្រូវផ្តន្ទាទោសបែបណាដែរ? ដូច្នេះដើម្បីឱ្យកាន់តែច្បាស់ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ បានលើកយកប្រធានបទស្ដីអំពី «បទក្លែងបន្លំសញ្ញាសម្គាល់របស់អាជ្ញាធរ» មកធ្វើការបកស្រាយចែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ទាំងអស់ដើម្បីបានជាចំណេះដឹងបន្ថែម។ អំពើក្លែងបន្លំសញ្ញាសម្គាល់របស់អាជ្ញាធរ សំដៅលើសកម្មភាពទុច្ចរិតរបស់បុគ្គលណាមួយដែលបានក្លែងបន្លំត្រារបស់ស្ថាប័នសាធារណៈ ឬនិមិត្តសញ្ញា (ឡូហ្គូ) នៅលើក្បាលលិខិត និងបានយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងគោលបំណងជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ ជាមួយគ្នានេះ អំពើផលិត លក់ ចែកចាយ ឬប្រើប្រាស់ក្រដាសពុម្ព ដែលមានក្បាលលិខិតផ្លូវការ ដែលមានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ក្នុងគោលបំណងបង្កើតឱ្យសាធារណៈជនមានការភ័ន្ដច្រឡំ ក៏ជាអំពើក្លែងបន្លំសញ្ញាសម្គាល់របស់អាជ្ញាធរផងដែរ។ ការក្លែងបន្លំសញ្ញាសម្គាល់របស់អាជ្ញាធរជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដែលត្រូវបានផ្តន្ទាទោស និងពិន័យជាប្រាក់ ដូចមានបញ្ញត្តិក្នុងមាត្រា ៦៦១ ដល់មាត្រា ៦៦៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដូចជា៖ ១៖ ការក្លែងបន្លំត្រាផ្លូវការរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ (ពីរ) ឆ្នាំ ទៅ ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ៤.០០០.០០០ (បួនលាន) រៀល ទៅ ១០.០០០.០០០ (ដប់លាន) រៀល។ ២៖ ការប្រើប្រាស់ត្រាផ្លូវការរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលក្លែង ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ (ពីរ)ឆ្នាំ ទៅ ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ៤.០០០.០០០ (បួនលាន) រៀល ទៅ ១០.០០០.០០០ (ដប់លាន) រៀល។ ៣៖ ការក្លែងបន្លំក្រដាស់ដែលមានក្បាលលិខិតផ្លូវការ ដែលប្រើប្រាស់ដោយអាជ្ញាធរសាធារណៈ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែ ទៅ ១ (មួយ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ (ពីរលាន) រៀល។ ៤៖ ការប្រើប្រាស់ក្រដាស់ក្លែងដែលមានក្បាលលិខិតផ្លូវការ ប្រើប្រាស់ដោយអាជ្ញាធរសាធារណៈ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែ ទៅ ១ (មួយ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ (ពីរលាន) រៀល។ ៥៖ ការធ្វើ ការលក់ ការចែកចាយ ឬការប្រើប្រាស់ក្រដាស់ពុម្ពជាមួយនឹងក្រដាស់ដែលមានក្បាលលិខិតផ្លូវការ ប្រើប្រាស់ដោយអាជ្ញាធរសាធារណៈដែលមានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ដែលអាចបង្កើតឱ្យមានការភ័ន្ដច្រឡំនៅក្នុងស្មារតីរបស់សាធារណៈជន ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែ ទៅ ១ (មួយ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ (ពីរលាន) រៀល។ សរុបរួមមក បទល្មើសខាងលើគឺជាបទមជ្ឈឹមដែលមានបញ្ញត្តិក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ និងពិន័យជាប្រាក់ ទៅតាមកំណត់ច្បាប់ ចំពោះបុគ្គលដែលបានប្រព្រឹត្តប៉ះពាល់ដល់ស្ថាប័នរដ្ឋ ក៏ដូចជាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ហើយការប៉ុនប៉ុងប្រព្រឹត្តបទមជ្ឈឹមនេះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចគ្នានឹងបទ មជ្ឈឹមខាងលើដែរ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ម៉េង វណ្ណី និងកញ្ញា ថន រ៉ាវ៉ាឌី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិឧញ៉ាវាំង(អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៉ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវី កម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ ជាគោលការណ៍ ការដោះស្រាយវិវាទរដ្ឋប្បវេណី គឺត្រូវគោរពតាមគោលការណ៍ចំពោះមុខ ដែលតម្រូវឱ្យមានវត្ដមានរបស់គូភាគី នៅគ្រប់នីតិវិធីនីមួយៗរបស់តុលាការ មានន័យថា គ្មានភាគីណាត្រូវបានជម្រះក្ដីដោយមិនបានសាកសួរ ឬកោះហៅនោះឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀតបញ្ញត្ដិច្បាប់បានកំណត់ចំណុចដែលត្រូវសរសេរនៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹង ដែលបានកំណត់ឱ្យសរសេរពីអត្ដសញ្ញាណរបស់ភាគីឱ្យបានច្បាស់លាស់ មានឈ្មោះ អាសយដ្ឋានរបស់ភាគីជាដើម ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការកោះហៅ។ ការកោះហៅភាគីឱ្យចូលរួមនីតិវិធីរបស់តុលាការបាន គឺចាំបាច់ត្រូវធ្វើការបញ្ជូនដីកាកោះនោះឱ្យដល់តាមអាសយដ្ឋានដែលបានសរសេរក្នុងពាក្យបណ្ដឹង។ ដូច្នេះតើការបញ្ជូនគេត្រូវធ្វើតាមរបៀបបែបណា ? អ្នកណាជាអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការបញ្ជូន ? កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាព Fresh News ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី “ការបញ្ជូនក្នុងរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណី” មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ដូចខាងក្រោម៖ ការបញ្ជូន គឺជាការជូនដំណឹងអំពីដំណើរការក្នុងការដោះស្រាយវិវាទរដ្ឋប្បវេណី ដែលការជូនដំណឹងនេះ មានដូចជា ដីកាកោះ លិខិតអញ្ជើញ និងសេចក្ដីសម្រេច របស់តុលាការ ទៅភាគីវិវាទ ដោយអនុវត្តស្របតាមក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី។ អ្នកទទួលបន្ទុក មានអ្នកទទួលបន្ទុកកិច្ចការបញ្ជូន គឺក្រឡាបញ្ជី ដែលជាអ្នកចាត់ចែង និងរៀបចំឯកសារផ្សេងៗ សម្រាប់ដាក់បញ្ជូន ចំពោះអ្នកទទួលបន្ទុកប្រតិបត្តិការបញ្ជូន គឺបុគ្គលិកប៉ុស្ដិ៍ប្រៃសណីយ៍ អាជ្ញាសាលា និងក្រឡាបញ្ជី ដែលជាអ្នកបញ្ជូនឯកសារទៅបុគ្គលជាក់លាក់ណាមួយ និងជាអ្នកធ្វើរបាយការណ៍អំពីការបញ្ជូនត្រឡប់ទៅក្រឡាបញ្ជីវិញ។ របៀបនៃការបញ្ជូន ត្រូវធ្វើបញ្ជូនទៅទីលំនៅឋាន ទីសំណាក់ ទីកន្លែងអាជីវកម្ម ឬទីស្នាក់ការ របស់ភាគីវិវាទ។ ចំពោះអ្នកតំណាងដោយអាណត្តិ ត្រូវបញ្ជូនទៅការិយាល័យរបស់អ្នកតំណាងដោយអាណត្តិនោះ។ រីឯបុគ្គលអសមត្ថភាពក្នុងបណ្ដឹង ត្រូវបញ្ជូនទៅអ្នកតំណាងដែលច្បាប់បានកំណត់ (អាចបញ្ជូនទៅទីកន្លែងអាជីវកម្ម ឬទីស្នាក់ការ)។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបុគ្គលមានសិទ្ធិជាតំណាងរួមគ្នាច្រើននាក់ ត្រូវបញ្ជូនទៅជនណាម្នាក់។ ហើយបុគ្គលជាប់ពន្ធនាគារ ត្រូវធ្វើទៅចំពោះប្រធានពន្ធនាគារ។ លើសពីនេះទៀត ភាគី ឬ អ្នកតំណាងដែលច្បាប់បានកំណត់ ឬ អ្នកតំណាងដោយអាណត្តិ អាចជូនដំណឹងជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរពីទីកន្លែង ឬពីការប្ដូរទីកន្លែង ដែលខ្លួនត្រូវទទួលឯកសារពីការបញ្ជូន។ ជាគោលការណ៍ ការបញ្ជូនត្រូវធ្វើឡើងដោយការប្រគល់នូវឯកសារដែលត្រូវបញ្ជូនទៅឱ្យជនដែលត្រូវទទួលការបញ្ជូននោះ ក្នុងករណីដែលអ្នកទទួលការបញ្ជូនមិនចេះអក្សរ អ្នកប្រតិបត្តិការបញ្ជូន (បុគ្គលិកប៉ុស្ដិ៍ប្រៃសណីយ, អាជ្ញាសាលា, ក្រឡាបញ្ជី) គប្បីពន្យល់អំពីខ្លឹមសារនៃឯកសារនៅពេលប្រគល់ឯកសារជូនជននោះ។ ទន្ទឹមនឹងនេះច្បាប់បានកំណត់អំពីរបៀបនៃការបញ្ជូនផ្សេងៗមួយចំនួនទៀតដូចខាងក្រោម ៖ * ការបញ្ជូននៅកន្លែងជួបប្រទះ ចំពោះជនដែលត្រូវទទួលឯកសារពីការបញ្ជូន ពុំមានលំនៅឋាន ទីសំណាក់ ទីកន្លែងអាជីវកម្ម ឬទីស្នាក់ការ ច្បាស់លាស់ទេ ការបញ្ជូនអាចធ្វើបាននៅកន្លែងដែលបានជួបប្រទះជននោះ។ បើទោះបីជាបុគ្គលដែលមានលំនៅឋាន ទីសំណាក់ ទីកន្លែងអាជីវកម្ម ឬទីស្នាក់ការ ច្បាស់លាស់ក៏ដោយ ក៏ការបញ្ជូនអាចធ្វើបាននៅកន្លែងដែលបានជួបប្រទះប្រសិនបើជននោះមិនបានប្រកែកចំពោះការទទួលឯកសារបញ្ជូន។ * ការបញ្ជូនបង្រ្គប់កិច្ច និង ការបញ្ជូនដោយទុកចោល ប្រសិនបើមិនជួបជនដែលត្រូវទទួលឯកសារបញ្ជូន នៅទីកន្លែងដែលត្រូវបញ្ជូនទេ មន្ដ្រីទទួលបន្ទុកប្រតិបត្តិការបញ្ជូន អាចប្រគល់ឯកសារទៅឱ្យអ្នកបម្រើ ឬ អ្នកផ្សេងទៀតដែលធ្វើការនៅទីនោះ ឬ អ្នកនៅជាមួយ ដែលមានការយល់ដឹងសមរម្យក្នុងការទទួលឯកសារ។ ចំពោះជនដែលត្រូវទទួលឯកសារបញ្ជូន ឬជនដែលត្រូវទទួលការបញ្ជូនដោយបង្រ្គប់កិច្ច មិនព្រមទទួលឯកសារដែលមន្រ្ដីទទួលបន្ទុកប្រតិបត្តិការបញ្ជូនដោយគ្មានមូលហេតុត្រឹមត្រូវ ឬសមរម្យណាមួយទេ ឯកសារនោះ អាចទុកនៅកន្លែងដែលបញ្ជូននោះបាន។ * ការបញ្ជូនដែលត្រូវធ្វើនៅបរទេស តុលាការត្រូវប្រគល់កិច្ចការនេះ ឱ្យក្រសួង ឬ ស្ថាប័នដែលមានសមត្ថកិច្ច ឬ ឯកអគ្គរាជទូត ឬ ភារធារី ឬ កុងស៊ុល របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសនោះឱ្យធ្វើបាន។ * ការបញ្ជូនតាមការផ្សាយជាសាធារណៈ ក្រឡាបញ្ជីអាចធ្វើការបញ្ជូនតាមការផ្សាយជាសាធារណៈ តាមពាក្យសុំរបស់ភាគី និងមានការអនុញ្ញាតពីតុលាការ ប៉ុន្ដែបើតុលាការយល់ឃើញថាចាំបាច់ដើម្បីជៀសវាងការយឺតយ៉ាវក្នុងដំណើរនីតិវិធី តុលាការអាចបង្គាប់ឱ្យក្រឡាបញ្ជីធ្វើការបញ្ជូនតាមការផ្សាយជាសាធារណៈបាន បើទោះបីជាគ្មានពាក្យសុំរបស់ភាគីក៏ដោយ ការបញ្ជូនផ្សាយជាសាធារណៈលើកទី២ ចំពោះភាគីដដែលត្រូវធ្វើឡើងដោយឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់តុលាការ។ ការបញ្ជូនតាមការផ្សាយជាសាធារណៈ ត្រូវធ្វើឡើងដោយការបិទប្រកាសនៅកន្លែងបិទប្រកាសរបស់តុលាការ ឬ កន្លែងតុលាការទទួលស្គាល់ថាសមរម្យ ឬ អាចចុះក្នុងរាជកិច្ច ឬ ក្នុងសារព័ត៌មាន ដើម្បីធ្វើការបញ្ជូនតាមការផ្សាយជាសាធារណៈនេះបាន ត្រូវគោរពលក្ខខណ្ឌដូចខាងក្រោម ៖ ក៖ បើបានខិតខំធ្វើការស្វែងរកស្រាវជ្រាវអំពី លំនៅឋាន ឬ ទីសំណាក់ ឬ កន្លែងផ្សេងទៀត ក៏នៅតែរកពុំឃើញ។ ខ៖ មិនអាចធ្វើការបញ្ជូនដោយបង្គ្រប់កិច្ច ឬ ការបញ្ជូនដោយទុកចោល។ គ៖ មិនអាចធ្វើការបញ្ជូនដែលត្រូវធ្វើនៅបរទេស ដោយច្បាប់បានទទួលស្គាល់ថា គ្មានលទ្ធភាពនឹងអាចធ្វើបាន ។ ឃ៖ មិនបានទទួលលិខិតបញ្ជាក់អំពីការបញ្ជូននោះ ដោយបានប្រគល់ឱ្យក្រសួង ឬ ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចនៅបរទេសឱ្យធ្វើការបញ្ជូន ក្នុងអំឡុងពេល ០៦ (ប្រាំមួយ) ខែចាប់ពីពេលបញ្ជូននោះ។ បន្ទាប់ពីធ្វើការបញ្ជូនរួចរាល់តាមរបៀបណាមួយខាងលើ អ្នកទទួលបន្ទុកប្រតិបត្តិការបញ្ជូន ត្រូវធ្វើរបាយការណ៍អំពីការបញ្ជូនជូនទៅតុលាការ ដោយបញ្ជាក់អំពីចំណុចដូចខាងក្រោម៖ * សញ្ញាណនៃរឿងក្ដី និង ឯកសារដែលបានបញ្ជូន។ * ជនដែលត្រូវទទួលការបញ្ជូន។ * ថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំ និងកន្លែងដែលបានធ្វើការបញ្ជូន។ * វិធីបញ្ជូន។ * ចំណាត់ការក្នុងករណីជនដែលត្រូវទទួលការបញ្ជូនមិនចេះអក្សរ។ * ហត្ថលេខា និងស្នាមមេដៃ របស់អ្នកទទួលឯកសារ។ * ហេតុការណ៍មិនព្រមទទួលការបញ្ជូន ឬការប្រកែកមិនព្រមទទួល។ * ហេតុការណ៍នៅក្នុងករណីការបញ្ជូនធ្វើឡើង ដោយការបញ្ជូនបង្រ្គប់កិច្ច ឬការបញ្ជូនដោយទុកចោល។ * ហត្ថលេខារបស់មន្ដ្រីទទួលបន្ទុកប្រតិបត្តិការបញ្ជូន។ សរុបជារួមមក ការបញ្ជូនគឺជានីតិវិធីដ៏មានសារសំខាន់ ដល់ដំណើរការក្នុងដោះស្រាយវិវាទរដ្ឋប្បវេណី ដែលអាចឱ្យភាគីទាំងសងខាង បានដឹងអំពីដំណើរការនៃរឿងក្ដីនៅតុលាការ និងអាចចូលរួមតាមកោះហៅ ហើយជៀសវាងអំពីការជំនុំជម្រះក្ដីដោយមិនមានវត្ដមានភាគីណាមួយ ដែលនាំឱ្យខូចខាត ឬបាត់បង់ប្រយោជន៍របស់ខ្លួន៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី សេង ឈុនលី និងលោក ប៉ូល គីមសេង ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុង ភូមិឧកញ្ញ៉ាវាំង (អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៉ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ/Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ តើការបែងចែកទ្រព្យរួមដោយតុលាការមានលក្ខណៈយ៉ាងដូចម្ដេច? តើតុលាការធ្វើការសម្រេចបែងចែកទ្រព្យរួមដោយពិចារណាលើស្ថានភាពអ្វី? សម្រាប់សប្តាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់ របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ រួមជាមួយ វិភាគទានច្បាប់ ក្នុងគម្រោង ស្តីពី ការបណ្តុះបណ្តាល និងការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ការបែងចែកទ្រព្យរួមដោយតុលាការ» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត។ នៅពេលដែលពាក្យបណ្តឹងលែងលះ ឬពាក្យសុំលែងលះ ត្រូវបានដាក់ទៅតុលាការ ប្តី ឬ/និង ប្រពន្ធ អាចទាមទារឱ្យតុលាការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិរួមបាន ប្រសិនបើប្តីប្រពន្ធពុំអាចពិភាក្សាបែងចែកទ្រព្យរួមតាមការព្រមព្រៀង ។ តុលាការនឹងធ្វើការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិរួម ដោយផ្អែកតាមបញ្ញត្តិច្បាប់ (មាត្រា ៩៨០ កថាខណ្ឌទី២ ចំណុច «ខ» នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ជាគោលការណ៍ ប្តីប្រពន្ធត្រូវទទួលសិទ្ធិលើចំណែកទ្រព្យរួម១ ភាគ ២ ម្នាក់ ប៉ុន្តែក្នុងករណីមានប្តីប្រពន្ធណាម្ខាងទាមទារលើសពីគោលការណ៍នេះ និងមានស្ថានភាពពិសេសដូចជា ទំហំនៃការបរិច្ចាគរបស់ប្តី ឬប្រពន្ធចំពោះលទ្ធកម្មនៃទ្រព្យសម្បត្តិរួម ជាអាទិ៍ តុលាការអាចបែងចែកចំណែកទ្រព្យរួមផ្ទុយពីគោលការណ៍ ១ភាគ២ ម្នាក់។ សម្មតិកម្មខាងក្រោម នឹងបង្ហាញអំពីស្ថានភាពពិសេសនេះ៖ * «ក» ជាប្តី «ខ» ជាប្រពន្ធ * «ខ» បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងលែងលះ «ក» និងទាមទារឱ្យតុលាការបែងចែកទ្រព្យរួម * ទ្រព្យសម្បត្តិរួមសរុប 20,000 (ពីរម៉ឺន) ដុល្លារអាមេរិក (ប្រាក់សន្សំ 5,000 (ប្រាំពាន់) ដុល្លារអាមេរិក និងដី L តម្លៃបច្ចុប្បន្ន 15,000 (មួយម៉ឺនប្រាំពាន់) ដុល្លារអាមេរិក) * ដី L ពេលទិញតម្លៃ 10,000 (មួយម៉ឺន) ដុល្លារអាមេរិក ដោយបានយកលុយដែលជាទ្រព្យដោយឡែករបស់ «ក» ចំនួន 8,000 (ប្រាំបីពាន់) ដុល្លារអាមេរិក និងលុយរួមចំនួន 2,000 (ពីរពាន់) ដុល្លារអាមេរិក។ «ក» បានស្នើសុំឱ្យតុលាការបែងចែកចំណែកដី L មកឱ្យខ្លួន ក្នុងចំណែកច្រើនជាង «ខ» ដោយសំអាងថា «ក» បានបរិច្ចាគទ្រព្យដោយឡែកជាច្រើនក្នុងការទិញ ដី L ដែលជាទ្រព្យរួម។ តើតុលាការត្រូវបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិរួមដូចម្តេច? ១៖ ចំពោះប្រាក់ 5,000 (ប្រាំពាន់) ដុល្លារអាមេរិក តុលាការនឹងសម្រេច ផ្អែកតាមគោលការណ៍ ១ភាគ២ ម្នាក់នៃសិទ្ធិលើចំណែកទ្រព្យរួម ហេតុនេះប្តីទទួលបានប្រាក់2,500(ពីរពាន់ប្រាំរយ) ដុល្លារអាមេរិក ហើយប្រពន្ធទទួលបានប្រាក់ 2,500 (ពីរពាន់ប្រាំរយ) ដុល្លារអាមេរិក។ ២៖ បើតុលាការទទួលស្គាល់ការទាមទាររបស់ «ក» ដែលបានអះអាងអំពីទំហំនៃការបរិច្ចាគនូវទ្រព្យដោយឡែក ក្នុងការទិញដី L ហេតុនេះ តុលាការនឹងបែងចែកតាមទំហំនៃការបរិច្ចាគនោះ៖ * តម្លៃដី L ពេលទិញ = 10,000 ដុល្លារអាមេរិក * តម្លៃបច្ចុប្បន្ន= 15,000 ដុល្លារអាមេរិក * ទំហំនៃការបរិច្ចាគ = 8,000 ដុល្លារអាមេរិក * លុយរួមដែលយកមកទិញដី L = 2,000 ដុល្លារអាមេរិក។ តាមសម្មតិកម្មនេះ តុលាការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ប្តីប្រពន្ធខាងលើនេះ ដូចតទៅ ៖ * តុលាការទទួលស្គាល់ទំហំនៃការបរិច្ចាគរបស់ «ក» (ប្តី) ដែលមានចំពោះទ្រព្យរួមគឺមានចំនួន 8,000 ដុល្លារអាមេរិក និងធៀបជាមួយតម្លៃដីនៅពេលទិញ (10,000 ដុល្លារអាមេរិក) គឺស្មើនឹង 8/10 នៃតម្លៃដីសរុបនាពេលទិញ ចំណែកលុយចំនួន 2,000 ដុល្លារអាមេរិកដែលជាទ្រព្យរួមប្តីប្រពន្ធ បើធៀបនឹងតម្លៃដីនៅពេលទិញ គឺស្មើនឹង 2/10។ * តុលាការទទួលស្គាល់តម្លៃដីនាពេលលែងលះ គឺ 15,000 ដុល្លារអាមេរិក ហេតុនេះតុលាការទទួលស្គាល់ ទំហំនៃការបរិច្ចាគរបស់ «ក» (ប្តី) ដែលមានចំពោះទ្រព្យរួមគឺមានចំនួន 12,000 ដុល្លារអាមេរិក និងទ្រព្យរួមប្តីប្រពន្ធមានចំនួន 3,000 ដុល្លារអាមេរិក។ ជាធម្មតា តុលាការនឹងបែងចែកតម្លៃដីL នេះ ជាពីរចំណែកស្មើគ្នាទៅឱ្យប្តីប្រពន្ធ ដោយប្តីទទួលបាន 7,500 ដុល្លារអាមេរិក និងប្រពន្ធទទួលបាន 7,500 ដុល្លារអាមេរិក ប៉ុន្តែដោយសារមានការទាមទារពីប្តី និងតុលាការទទួលស្គាល់ទំហំនៃការបរិច្ចាគនៃទ្រព្យដោយឡែករបស់ប្តីនៅក្នុងទ្រព្យរួមដែលជាដី L នេះ តម្រូវឱ្យតុលាការមិនអាចបែងចែកដី L នេះ តាមចំណែកស្មើគ្នានោះទេ ត្រូវដកចេញនូវទំហំនៃការបរិច្ចាគរបស់ប្តីដែលមានចំនួន 12,000 ដុល្លារអាមេរិក ហេតុនេះទឹកប្រាក់ដែលនៅសល់ (15,000 - 12,000 = 3,000) ទើបធ្វើការបែងចែកទៅឱ្យប្តីនិងប្រពន្ធតាមចំណែកស្មើៗគ្នា មានន័យថាទឹកប្រាក់ 3,000 ដុល្លារអាមេរិកនេះនឹងបែងចែកជាពីរចំណែក ដោយប្តីទទួលបាន 1,500 ដុល្លារអាមេរិក ហើយប្រពន្ធទទួលបាន1,500 ដុល្លារអាមេរិក។ ផ្អែកលើមូលដ្ឋាននេះ បច្ចុប្បន្នដី L មានតម្លៃ 15,000 ដុល្លារអាមេរិក ហេតុនេះ ចំណែកប្រាក់ដែល «ក» (ប្តី) អាចទទួលបានពីដី L នេះគឺ 12,000 + 1,500 = 13,500 ដុល្លារអាមេរិក រីឯចំណែកប្រាក់ដែល «ខ» (ប្រពន្ធ) អាចទទួលបានពីដី L នេះគឺ 1,500 ដុល្លារអាមេរិក។ សរុបមកលទ្ធផលនៃការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិរួមរបស់ប្តីប្រពន្ធ ៖ * «ក» (ប្តី) នឹងទទួលបាន 2,500 (1/2នៃប្រាក់សន្សំ)+13,500 (9/10 នៃដី L) = 16,000 ដុល្លារអាមេរិក * «ខ»(ប្រពន្ធ)នឹងទទួលបាន 2,500 (1/2នៃប្រាក់សន្សំ)+1,500 (1/10 នៃដី L) = 4,000 ដុល្លារអាមេរិក៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី អ៉ីវ ប៉ូលី គ្រូបង្រៀនច្បាប់នៃមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈមេធាវី ជាអ្នកបណ្តុះបណ្តាលនៃកម្មវិធីវិភាគទានច្បាប់

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណី គឺជាវិវាទរវាងបុគ្គលឯកជន ដោយប្រើប្រាស់តាមរយៈប្រព័ន្ធតុលាការរបស់រដ្ឋ ហេតុដូចនេះនៅក្នុងរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណី យើងឃើញថាតុលាការតែងតែតម្រូវឱ្យដើមបណ្ដឹងធ្វើការបង់ប្រាក់ថ្លៃពន្ធ និងសោហ៊ុយចំណាយផ្សេងៗដើម្បីដំណើរការនីតិវិធីនៃរឿងក្ដីនោះ ហើយប្រាក់ដែលត្រូវបង់នេះ ហៅថាប្រាក់ប្រដាប់ក្ដី។ តើអ្វីទៅជាប្រាក់ប្រដាប់ក្ដី? តើប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីមានប៉ុន្មានប្រភេទ? តើត្រូវបង់ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីយ៉ាងដូចម្ដេច? ហើយនរណាខ្លះជាអ្នកទទួលបន្ទុក? ហេតុដូចនេះ ដើម្បីឱ្យជ្រាបច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សម្រាប់សប្តាហ៍នេះ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីក្នុងរឿងរដ្ឋប្បវេណី» មកធ្វើការបកស្រាយចែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ មន្រ្ដីរាជការ សិស្សនិស្សិតដូចតទៅ៖ ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដី គឺជាពន្ធសរុប និងចំណាយផ្សេងៗ ដែលត្រូវបង់សម្រាប់ដំណើរការនៃរឿងក្ដីនីមួយៗ ដែលត្រូវបានកំណត់ដោយតុលាការ ដោយការគណនាតាមកំណត់ច្បាប់។ យោងតាមច្បាប់កម្ពុជា ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីចំពោះរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌពុំមានឡើយ គឺមានតែប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីក្នុងរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណីតែប៉ុណ្ណោះ។ ជាទូទៅទំហំចំនួននៃប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីរដ្ឋប្បវេណី និងបុគ្គលដែលត្រូវទទួលបន្ទុកនៃប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីរដ្ឋប្បវេណី គឺប្រែប្រួលទៅតាមប្រភេទនៃបណ្ដឹង តម្លៃកម្មវត្ថុនៃការទាមទារជាក់ស្ដែងនៅក្នុងបណ្ដឹង និងស្ថានភាពផ្សេងៗនៃរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណីនីមួយៗ។ យោងតាមក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីប្រភេទនៃប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីត្រូវបែងចែកជា ០៣ប្រភេទគឺ ពន្ធដាក់ពាក្យសុំ ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីតុលាការក្រៅពីពន្ធ និងប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីភាគី ដែលយើងនឹងពន្យល់ដូចខាងក្រោម៖ ១៖ ពន្ធដាក់ពាក្យសុំ៖ គឺជាប្រាក់ពន្ធដែលដើមចោទត្រូវបង់នៅពេលដាក់ពាក្យបណ្ដឹង ទៅតាមចំនួនដែលគណនាតាមតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹង។ តម្លៃកម្មវត្ថុ នៃបណ្ដឹងត្រូវបានគណនា ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃផលប្រយោជន៍ ដែលបានទាមទារក្នុងបណ្ដឹងនោះ។ ក្នុងករណីដែលការទាមទារ ច្រើនចំណុចក្នុងបណ្ដឹងតែមួយ តម្លៃសរុបនៃការទាមទារទាំងនោះ ត្រូវបានចាត់ទុកជាតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹង លើកលែងតែចំពោះការទាមទារនីមួយៗ ក្នុងករណីដែលផលប្រយោជន៍ ដែលបានទាមទារ មានលក្ខណៈដូចគ្នាចំពោះការទាមទារនីមួយៗនោះ។ ក្នុងករណីដែលការទាមទារលើផលសំណង នៃការខូចខាត ប្រាក់ធានាសងក្នុងករណីបំពានកិច្ចសន្យា ឬ សោហ៊ុយ គឺជាកម្មវត្ថុបន្ទាប់បន្សំនៃបណ្ដឹង នោះតម្លៃទាំងនោះ មិនត្រូវបូកសរុបលើការគណនាតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹងឡើយ។ ក្នុងករណីដែលមានការពិបាកក្នុងការគណនាតម្លៃដែលបានកំណត់ខាងលើនេះ តុលាការត្រូវកំណត់តម្លៃនោះ ដោយឆន្ទានុសិទ្ធិសមហេតុផល។ ប្រសិនបើតម្លៃនោះមិនអាចគណនាបានទេ នោះត្រូវចាត់ទុកថាមានចំនួន ៥.៥០០.០០០ (ប្រាំលានប្រាំសែន) រៀល។ យោងតាមក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី នៅពេលដែលដាក់ពាក្យបណ្ដឹង ដើមចោទត្រូវបង់ពន្ធដែលមានចំនួនប្រាក់ដោយគណនាទៅតាមតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹង ដែលបានកំណត់ក្នុងចំណុចនីមួយៗខាងក្រោមនេះទៅតុលាការ៖ ក៖ ចំពោះភាគនៃតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹងដល់ ១០.០០០.០០០ (ដប់លាន) រៀល ក្នុងចំនួន ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ត្រូវបង់ ១.០០០ (មួយពាន់) រៀល។ ខ៖ ចំពោះភាគនៃតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹងដែលលើស ១០.០០០.០០០ (ដប់លាន) រៀលដល់ ១០០.០០០.០០០ (មួយរយលាន) រៀល ក្នុងចំនួន ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ត្រូវបង់ ៧០០ (ប្រាំពីររយ) រៀល។ គ៖ ចំពោះភាគនៃតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹងដែលលើស ១០០.០០០.០០០ (មួយរយលាន) រៀលដល់ ១.០០០.០០០.០០០ (មួយពាន់លាន) រៀល ក្នុងចំនួន ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ត្រូវបង់៣០០ (បីរយ) រៀល។ ឃ៖ ចំពោះភាគនៃតម្លៃកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹងដែលលើស ១.០០០.០០០.០០០ (មួយពាន់លាន) រៀល ក្នុងចំនួន ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ត្រូវបង់ ១០០ (មួយរយ) រៀល។ ដោយឡែក ចំពោះពន្ធដាក់ពាក្យសុំក្នុងការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងឧបាស្រ័យត្រូវកំណត់ ការដាក់បណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ត្រូវបង់ពន្ធ ១,៥ ដង (មួយក្បៀសប្រាំដង) នៃពន្ធដែលបានបង់នៅសាលាដំបូង, បណ្ដឹងសាទុក្ខត្រូវបង់ពន្ធ ២ ដង (ពីរដង) និងការដាក់បណ្ដឹងជំនុំជម្រះសាជាថ្មី ត្រូវបង់ ១០.០០០ (មួយម៉ឺន) រៀល។ បន្ថែមពីនោះ ចំពោះការដាក់ពាក្យសុំឱ្យចេញដីកាសម្រេចដាស់តឿន ត្រូវបង់ពន្ធដែលមានចំនួន ១ ភាគ ២ (មួយភាគពីរ) និងករណីដាក់ពាក្យសុំទៅតុលាការ ឱ្យសម្រេចសេចក្ដីផ្សេងៗត្រូវបង់ពន្ធចំនួន ៥.០០០ (ប្រាំពាន់) រៀលទៅតុលាការ។ ការបង់ពន្ធដាក់ពាក្យសុំនេះ ត្រូវធ្វើដោយការបង់ជាប្រាក់នៅកន្លែងទទួលពាក្យនៃតុលាការ។ ពាក្យបណ្ដឹង ឬពាក្យសុំដែលមិនបានបង់ពន្ធនៅពេលដាក់ទេ ត្រូវចាត់ទុកថាជាពាក្យបណ្ដឹង ឬពាក្យសុំមិនស្របច្បាប់។ នៅក្នុងករណីដែលបង់ពន្ធលើស តុលាការនឹងសងពន្ធដែលបានបង់លើសមកវិញ។ មួយវិញទៀត តុលាការនឹងសងពន្ធពាក់តែកណ្តាល កាលបើភាគីផ្សះផ្សាបានលទ្ធផលមុនពេលធ្វើការទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់ ឬដកពាក្យបណ្តឹងមុនពេលចប់កាលបរិច្ឆេទនៃការទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់លើកដំបូង ឬករណីមានសេចក្តីសម្រេចលើកចោលពាក្យបណ្តឹងដោយមិនឆ្លងកាត់ការទាញហេតុផលផ្ទាល់មាត់ចូលជាស្ថាពរ។ ២៖ ប្រាក់ប្រដាប់ក្តីតុលាការក្រៅពីពន្ធ៖ គឺជាពន្ធដែលភាគី ឬបុគ្គលដែលពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងក្តីត្រូវបង់ឱ្យតុលាការដោយចំនួនទឹកប្រាក់ជាក់លាក់ ត្រូវបានកំណត់ដោយតុលាការ ទាក់ទងនឹងសកម្មភាពរបស់តុលាការជាអាទិ៍៖ * សម្រាប់ការត្រួតពិនិត្យភស្ដុតាង ការបញ្ជូនឯកសារ ឬសកម្មភាពផ្សេងៗទៀត តាមនីតិវិធីនៅក្នុងបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី។ ឧទាហរណ៍ សោហ៊ុយថ្លៃបញ្ជូនដីកាកោះទៅដើមចោទ ឬចុងចម្លើយ។ * សោហ៊ុយធ្វើដំណើរ ស្នាក់នៅសម្រាប់ចៅក្រម និងក្រឡាបញ្ជី ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យភស្តុតាង ស្រាវជ្រាវអង្គហេតុ ឬសកម្មភាពផ្សេងទៀតនៅខាងក្រៅតុលាការ។ ឧទាហរណ៍ ការសាកសួរសាក្សីនៅមន្ទីរពេទ្យ (តម្លៃនៃការបង់អាស្រ័យទៅលើភាពជាក់ស្តែង)។ នៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែងប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីតុលាការក្រៅពីពន្ធ ចៅក្រមខ្លះកំណត់តម្លៃ ១០០.០០០ (មួយរយពាន់) រៀល រីឯចៅក្រមខ្លះទៀតកំណត់តម្លៃ ២០០.០០០ (ពីររយពាន់) រៀល។ ការកំណត់តម្លៃខុសៗគ្នានេះ ដោយសារតែគ្មានការកំណត់តម្លៃឱ្យមានលក្ខណៈជាស្តង់ដារនៅឡើយនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែករណីនៅប្រទេសជប៉ុនគេបានកំណត់ជាស្តង់ដារតែម្តង។ ប្រាក់ប្រដាប់ក្តីតុលាការក្រៅពីពន្ធ តម្រូវឱ្យភាគីធ្វើការបង់ជាមុនដើម្បីឱ្យតុលាការធ្វើសកម្មភាពណាមួយ ប៉ុន្តែករណីដែលភាគីមិនបានបង់ទេ នោះតុលាការនឹងមិនធ្វើនូវសកម្មភាពដែលតម្រូវឱ្យបង់ប្រាក់ប្រដាប់ក្តីនោះឡើយ។ ៣៖ ប្រាក់ប្រដាប់ក្តីភាគី៖ គឺជាប្រាក់ដែលភាគីត្រូវបង់ទៅតុលាការតាមការកំណត់របស់តុលាការទាក់ទងនឹងសកម្មភាពជាអាទិ៍៖ * សោហ៊ុយធ្វើលិខិតពាក្យបណ្តឹង លិខិតពាក្យសុំផ្សេងៗ ឬឯកសារផ្សេងៗដូចជា ឯកសារត្រៀម និងថ្លៃដាក់ឯកសារទៅតុលាការ។ * សោហ៊ុយធ្វើដំណើរ ប្រាក់ឧបត្ថម្ភប្រចាំថ្ងៃស្នាក់នៅសម្រាប់ភាគី និងអ្នកតំណាង ដើម្បីបង្ហាញខ្លួនតាមកាលបរិច្ឆេទដែលបានកំណត់។ * សោហ៊ុយផ្សេងទៀត ដែលតុលាការទទួលស្គាល់ថាជាសោហ៊ុយចាំបាច់សម្រាប់អនុវត្តនីតិវិធីបណ្តឹង ជាអាទិ៍។ ឧទាហរណ៍ នីតិវិធីតម្រូវឱ្យមានការវាស់វែងដី ឬសោហ៊ុយស្រង់ព័ត៌មានសុរិយោដី។ យោងតាមច្បាប់ ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដី គឺជាបន្ទុករបស់ភាគីចាញ់ក្ដី ក្នុងករណីដែលបានចាញ់ក្ដីតែមួយភាគទេ តុលាការត្រូវសម្រេច នូវបន្ទុកដែលភាគីម្នាក់ៗត្រូវទទួលដោយឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្ដែ តុលាការអាចសម្រេចតាមកាលៈទេសៈឱ្យភាគីឈ្នះក្ដីទទួលបន្ទុកបង់ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីទាំងអស់ ឬមួយភាគបាន ក្នុងករណីដែលភាគីឈ្នះក្ដីនោះ បានប្រព្រឹត្ដសកម្មភាពបណ្ដឹងណាមួយ ដែលមិនចាំបាច់ក្នុងការតទល់ ឬការការពារខ្លួន ឬបានធ្វើនីតិវិធីនៃបណ្ដឹងឱ្យមានការយឺតយ៉ាវ។ ដោយឡែក ចំពោះអ្នកដែលធ្វើសហបណ្ដឹងត្រូវទទួលបន្ទុកបង់ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីស្មើៗគ្នា។ ប៉ុន្ដែ តុលាការអាចសម្រេចតាមកាលៈទេសៈឱ្យភាគីដែលធ្វើសហបណ្ដឹងទទួលបន្ទុកបង់ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដី ដោយសាមគ្គីភាពបាន ឬអាចសម្រេចឱ្យភាគីណាមួយដែលបានប្រព្រឹត្ដសកម្មភាពបណ្ដឹងណា ដែលមិនចាំបាច់ក្នុងការតទល់ ឬការការពារខ្លួន ទទួលបន្ទុកបង់ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីច្រើនជាងភាគីដែលធ្វើសហបណ្ដឹងផ្សេងទៀតបាន។ ក្នុងករណីដែលអ្នកតំណាងដែលច្បាប់បានកំណត់ អ្នកតំណាងដោយអាណត្ដិ ឬ ក្រឡាបញ្ជី បានធ្វើឱ្យចំនួនទឹកប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីដែលគ្មានប្រយោជន៍កើតឡើង ដោយចេតនា ឬ ដោយមានកំហុសធ្ងន់ធ្ងររបស់ខ្លួន តុលាការដែលបានទទួលពាក្យបណ្ដឹង អាចបង្គាប់ឱ្យអ្នកនោះសងនូវចំនួននៃប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីនោះវិញបាន ដោយដីកាសម្រេចតាមពាក្យសុំ ឬដោយឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ដែលដីកាសម្រេចនេះអាចប្ដឹងជំទាស់បាន។ សរុបមក ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដី គឺជាពន្ធ និងសោហ៊ុយចំណាយផ្សេងៗដែលចាំបាច់សម្រាប់ដំណើការនៃរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណីដែលត្រូវបង់ និងទទួលបន្ទុកដោយភាគីនៃរឿងក្ដីផ្ទាល់ ព្រោះតែតុលាការដ្ឋប្បវេណី គឺជាតុលាការអកម្ម ហើយរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណី គឺជាការប្រើប្រាស់នូវប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីការពារនូវផលប្រយោជន៍របស់បុគ្គលឯកជនតែប៉ុណ្ណោះ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោក ប៊ុន វិទូ ប្រធានផ្នែកសេវាកម្មច្បាប់ និងលោក រ៉ាត់ ចាន់ធី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិឧញ៉ាវាំង (អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅការបង្កើតគ្រួសារដែលមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់លុះណាតែបុរស និងនារី មានអាយុចាប់ពី១៨ឆ្នាំឡើង ឬជនដែលទទួលបានអត្តាធីនភាព (ស្ថានភាពដែលអនីតិជនទទួលបានពីការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយភាគីម្ខាងទៀតជានីតិជន និងការទទួលបានភាពជានីតិជនតាមផ្លូវតុលាការ) បានចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍តាមការកំណត់របស់ច្បាប់ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្ត។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើអាពាហ៍ពិពាហ៍កើតឡើងដោយ ការបង្ខិតបង្ខំ ការភាន់ច្រឡំ មិនបានដាក់ពាក្យសុំរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ មិនបានជូនដំណឹងជាសាធារណៈ ចុះកិច្ចសន្យាអាពាហ៌ពិពាហ៌និងមិនបានចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍ នោះត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ។ ដោយឡែកចំពោះការឆបោក ឬជនដែលមិនទាន់គ្រប់អាយុរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងលក្ខខណ្ឌដែលច្បាប់ហាមឃាត់ត្រូវចាត់ទុកជាការលុបចោលអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ថា តើមោឃភាព និងការលុបចោលអាពាហ៍ពិពាហ៍កើតឡើងដោយមូលហេតុអ្វីខ្លះនោះ សប្តាហ៍នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «មោឃភាព និងការលុបចោលអាពាហ៌ពិពាហ៌» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូន ប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ តាមបញ្ញត្តច្បាប់បានចែងអំពីមោឃភាពអាពាហ៌ពិពាហ៌ ដែលកើតឡើងដោយសារភាគីណាមួយមិនមានឆន្ទៈក្នុងការរៀបអាពាហ៌ពិពាហ៌ដោយស្ម័គ្រចិត្ត ឬមានការបង្ខិតបង្ខំផ្លូវកាយ ឬផ្លូវចិត្ត ឬការភាន់ច្រលំលើបុគ្គលដែលមានមុខដូចគ្នា (បងប្អូនភ្លោះ) ឬមូលហេតុផ្សេងៗទៀត។ លើសពីនេះប្រសិនបើភាគីពុំបានដាក់ពាក្យសុំរៀបអាពាហ៍ ពិពាហ៍ ជូនដំណឹងជាសាធារណៈ ចុះកិច្ចសន្យាអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍ទេ នោះក៏ត្រូវចាត់ទុកជាមោឃភាពដែរ ប៉ុន្តែបើមានភាពមិនប្រក្រតីបន្តិចបន្តួចលើនីតិវិធី ដូចជាការសរសេរខុសអក្ខរាវិរុទ្ធ ឬខុសថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើតរបស់ភាគី នោះអាពាហ៌ពិពាហ៌នៅតែមានអានុភាពដដែល។ ចំពោះការមិនគោរពតាមបញ្ញត្តច្បាប់ ឬលក្ខខណ្ឌនៃការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ នោះអាពាហ៍ពិពាហ៍នឹងត្រូវបានលុបចោលដោយមូលហេតុដូចខាងក្រោម៖ * ជនដែលមិនទាន់គ្រប់អាយុរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ មានន័យថា បុរស និងនារីជាអនីតិជនមានអាយុក្រោម១៨ឆ្នាំពុំអាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បានឡើយ ប៉ុន្តែអនីតិជន (មានអាយុចាប់ពី១៦ឆ្នាំ ដល់ក្រោម១៨ឆ្នាំ ដោយមានការយល់ព្រមពីអ្នកមានអំណាចមេបា ឬអាណាព្យាបាលសម្រាប់អនីតិជន) មានបំណងរៀបការជាមួយភាគីម្ខាងទៀតជានីតិជន ឬជនដែលទទួលបានអត្តាធីនភាព ទើបអាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បាន។ * ការហាមឃាត់មិនឱ្យមានទ្វេពន្ធភាព ចំពោះបុរសដែលមានសហព័ទ្ធ (ប្រពន្ធ) រួចហើយ ត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យមានការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ (ចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍) ជាមួយនារីដទៃទៀតបានទេ ចំណែកឯនារីដែលមានសហព័ទ្ធ (ប្តី) ក៏មិនអាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ (ចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍) ជាមួយបុរសដទៃបានឡើយ។ * អំឡុងពេលហាមឃាត់មិនឱ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ថ្មីទៀត ចំណុចនេះផ្តោតទៅលើនារីត្រូវរង់ចាំ ១២០ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីអាពាហ៍ពិពាហ៍មុនត្រូវបានរំលាយ ឬលុបចោល ទើបនារីអាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ថ្មីបាន ដើម្បីសន្មតពីភាពជាឪពុករបស់កូន។ ប៉ុន្តែករណីមានលិខិតបញ្ជាក់ភាពគ្មានផ្ទៃពោះពីវេជ្ជបណ្ឌិត នោះនារីពុំចាំបាច់រង់ចាំដល់ ១២០ថ្ងៃ នៃការរំលាយ ឬលុបចោលអាពាហ៍ពិពាហ៍ចាស់បានកន្លងផុតទេ។ * ការហាមឃាត់មិនឱ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាងញាតិលោហិតផ្ទាល់ ( ជីប៉ា ជីលា ជីលួត ជីទួត ជីដូនជីតា ឪពុកម្តាយ កូន ចៅ ចៅទួត ចៅលួត ចៅលា ចៅប៉ា) ឬសាខាញាតិលោហិតក្នុងបីថ្នាក់ (បងប្អូនបង្កើត មាមីង និងក្មួយ) រាប់ទាំងថ្នាក់ទីបីផង។ លើសពីនេះចំពោះករណីស្មុំកូនធម្មតា ឬស្មុំកូនពេញលេញក្តី ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយថ្នាក់ញាតិរបស់ឪពុកម្តាយបង្កើតត្រូវបានហាមឃាត់។ * ការហាមឃាត់មិនឱ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាងញាតិពន្ធនៃខ្សែផ្ទាល់ (ជីប៉ាក្មេក ជីលាក្មេក ជីលួតក្មេក ជីទួតក្មេក ជីដូនជីតាក្មេក ឪពុកម្តាយក្មេក កូនប្រសារ ចៅប្រសារ ចៅទួតប្រសារ ចៅលួតប្រសារ ចៅលាប្រសារ ចៅប៉ាប្រសារ ) ឬសាខាញាតិពន្ធនៅក្នុងបីថ្នាក់ (បងប្អូនសាច់ថ្លៃ មាមីងក្មេក និងក្មួយសា ច់ថ្លៃ ) រាប់ទាំងថ្នាក់ទីបីផង ប៉ុន្តែបើសហព័ទ្ធ (ប្តី រឺប្រពន្ធ) ណាម្ខាងបានទទួលមរណភាព សហព័ទ្ធដែលនៅរស់ អាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយបុគ្គលដែលធ្លាប់ជាសាខាញាតិពន្ធនៅក្នុងថ្នាក់ទីបីបាន។ ដោយច្បាប់យល់ឃើញថាការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាងថ្នាក់ញាតិដែលជិតគ្នានេះជាទង្វើនាំឱ្យខូចទំនៀមទម្លាប់ សីលធម៌ល្អរបស់សង្គម និងមានផលប៉ះពាល់ដល់ការបង្កកំណើត។ * ការឆបោក ឬការគំរាម ជាឧបាយកលណាមួយដែលធ្វើឱ្យភាគីម្ខាងទៀតរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយឆន្ទៈមិនពិត ឬទទួលរងសម្ពាធអ្វីមួយដើម្បីយល់ព្រមរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។ សរុបសេចក្តីមក ដើម្បីឱ្យអាពាហ៍ពិពាហ៍ដែលបានបង្កើតឡើងស្របច្បាប់ជៀសវាង នាំឱ្យអាពាហ៍ពិពាហ៍ទទួលរងនូវការមោឃភាព និងការលុបចោល បុរស ឬនារីត្រូវតែគោរពតាមលក្ខខណ្ឌសារធាតុ និងលក្ខខណ្ឌទម្រង់។ ប្រសិនបើអាពាហ៍ពិពាហ៍ទទួលរងនូវមោឃភាពនោះមានន័យថាអាពាហ៍ពិពាហ៍តាមផ្លូវច្បាប់ពុំមានកើតឡើងតាំងពីដំបូង ដូច្នេះអ្នកមានផលប្រយោជន៍ពាក់ព័ន្ធអាចធ្វើបណ្តឹងតាមផ្លូវតុលាការទាមទារឱ្យបញ្ជាក់អំពីមោឃភាព។ ចំណែកឯ ការលុបចោលអាពាហ៍ពិពាហ៍ត្រូវចាត់ទុកថាអាពាហ៍ពិពាហ៍នោះ មានសុពលភាពរហូតដល់ពេលលុបចោលហើយអ្នកមានផលប្រយោជន៍ទាមទារសិទ្ធិអាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងតាមផ្លូវតុលាការដោយយោងមូលហេតុនៃការលុបចោលខាងលើ៕ រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី ទ្រី ស្រីល័ក្ខណ និងលោក ហេង សុគន្ធ ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិឧកញ៉ាវាំង (អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ, ទូរស័ព្ទទំនាទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧ ២៧ ៨៥ អ៉ីម៉ែល៖ president@ciclg.com, គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ តាមគោលការណ៍ច្បាប់ នៅក្នុងរឿងក្តីរដ្ឋប្បវេណីមួយ ការចូលរួមរបស់គូភាគី ឬភាគី ទាំងសងខាង រវាងដើមចោទ និងចុងចម្លើយ គឺវាមានភាពចាំបាច់ និងមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ នៅគ្រប់ដំណាក់កាលនៃនីតិវិធីរបស់តុលាការ។ នៅក្នុងនីតិវិធីរបស់តុលាការ គូភាគីអាចធ្វើការអះអាង និងបង្ហាញពីការទាមទាររបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាធ្វើការឆ្លើយតបចំពោះ ការអះអាងរបស់ភាគីម្ខាងទៀតផងដែរ។ ការអះអាងនេះ អាចធ្វើឡើងដោយផ្ទាល់មាត់ ឬដោយឯកសារផ្សេងៗ ប៉ុន្តែដើម្បីឲ្យតុលាការមានការជឿជាក់កាន់តែខ្លាំងចំពោះ ការអះអាងរបស់ខ្លួន គូភាគីគប្បីធ្វើការអះអាង ចំពោះការទាមទារ ឬឆ្លើយតបចំពោះការទាមទាររបស់ខ្លួនដោយការដាក់ជាឯកសារ ដែលក្នុងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី គេឲ្យឈ្មោះថា «ឯកសារត្រៀម»។ តើគូភាគីអាចដាក់ឯកសារត្រៀមនេះបាននៅពេលណា ហើយវាមានគោលបំណង និងអត្ថប្រយោជន៍បែបណាខ្លះក្នុងដំណើរការនីតិវិធីរបស់ តុលាការនៅក្នុងរឿងក្តី? ដើម្បីយល់ដឹងឲ្យបានកាន់តែច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សប្តាហ៍នេះ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ឯកសារត្រៀម» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ នៅពេលនីតិវិធីនៃរឿងក្ដីរដ្ឋប្បវេណីមួយដំណើរការ គូភាគីតែងតែធ្វើការនិយាយអះអាង និងតវ៉ា យកឈ្នះរៀងៗខ្លួន ដោយពុំបានគិតពិចារណាទៅលើពេលវេលាឡើយ។ ដោយសារការអះអាងរបស់គូភាគី អាចមានភាពស្មុគស្មាញ ឬអាចធ្វើឡើងច្រើនដង ក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី បានចែងនូវបទបញ្ញត្តិមួយ អំពីការដាក់ឯកសារដែលបង្ហាញពីចំណុចជាក់លាក់សម្រាប់ការពារការទាមទារ និងអះអាងតទល់ របស់ភាគីទាំងពីរ ដែលត្រូវបានគេហៅថា «ឯកសារត្រៀម»។ បទបញ្ញត្តិស្ដីពីឯកសារត្រៀមត្រូវបានបញ្ញត្តិនៅក្នុងមាត្រា ១០១ និងមាត្រា១០២ នៃក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី ដែលខ្លឹមសារជារួមបានចែង អំពីសិទ្ធិអំណាចរបស់តុលាការ ក្នុងការបង្គាប់ឲ្យភាគីដាក់ឯកសារត្រៀម ក៏ដូចជាចែងអំពីខ្លឹមសារនៃឯកសារត្រៀមរបស់ដើមចោទ និងចុងចម្លើយផងដែរ។ ឯកសារត្រៀម គឺជាឯកសារផ្ទុកនូវចំណុចជាក់លាក់សម្រាប់ការពារការទាមទារ ឬតទល់រវាងភាគី។ ឯកសារត្រៀមមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ដំណើរការដោះស្រាយនីតិវិធីបណ្ដឹងឲ្យបានឆាប់រហ័ស ដោយហេតុថាតុលាការពឹងផ្អែកលើឯកសារនេះ ដើម្បីរៀបចំនូវសេចក្ដីអះអាងរបស់ភាគី បំភ្លឺចំណុចវិវាទនៃរឿងក្ដី រៀបចំភស្តុតាងដែលទាក់ទងនឹងចំណុចវិវាទ ក៏ដូចជាអង្គហេតុដែលមាន ឬគ្មានវិវាទ ដើម្បីឈានដល់ដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃនីតិវិធី។ ឯកសារត្រៀម មិនត្រូវបានកំណត់ចំនួនប៉ុន្មានច្បាប់ទេ ដោយនៅក្នុងរឿងក្ដីដែលមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញមួយចំនួន ក៏មានការដាក់ឯកសារត្រៀមច្រើនដងផងដែរ។ ការដាក់ឯកសារត្រៀមរបស់ចុងចម្លើយ ធ្វើឡើងដើម្បី៖ ១៖ ឆ្លើយតបចំពោះខ្លឹមសារនៃសាលក្រមដែលដើមចោទបានសរសេរទាមទារនៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹង។ ២៖ ការទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់នូវអង្គហេតុដែលមានសរសេរនៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹង។ ៣៖ បញ្ជាក់អំពីអង្គហេតុដើម្បីតវ៉ាចំពោះអង្គហេតុ ដែលមានសរសេរនៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹងរបស់ដើមចោទ។ ៤៖ ឆ្លើយតបចំពោះឯកសារត្រៀមរបស់ដើមចោទ។ ចំណែកឯការដាក់ឯកសារត្រៀមរបស់ដើមចោទ ធ្វើឡើងដើម្បី៖ ១៖ ទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់ចំពោះអង្គហេតុតវ៉ា ក្នុងករណីចុងចម្លើយបានអះអាងអំពីអង្គហេតុតវ៉ា។ ២៖ តវ៉ាតប ចំពោះការអះអាងរបស់ចុងចម្លើយ។ ៣៖ ឆ្លើយតបចំពោះឯកសារចម្លើយ (ឯកសារត្រៀមលើកទី១) ឬឯកសារត្រៀម របស់ចុងចម្លើយ។ ៤៖ អះអាងអំពីអង្គហេតុផ្សេងទៀត ដែលមានប្រយោជន៍ចំពោះខ្លួន។ ជាទូទៅឯកសារត្រៀមត្រូវដាក់តាមរយៈការបង្គាប់ឲ្យដាក់ពីតុលាការ ដែលអាចត្រូវបានដាក់នៅក្នុងនីតិវិធីត្រៀមសម្រាប់ការទាញហេតុផល រហូតដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃនីតិវិធីទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់អាស្រ័យ ទៅលើភាពស្មុគស្មាញនៃរឿងក្ដី។ ប៉ុន្តែទោះបីជា ការដាក់ឯកសារត្រៀមអាចដាក់បានច្រើនដង និងគ្រប់ពេលក៏ដោយ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែងដើម្បីកុំឲ្យអូសបន្លាយពេលវេលាយូរ តុលាការជាអ្នកកំណត់ពេលសមរម្យណាមួយ មុនពេលធ្វើនីតិវិធីទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់ (បើកសវនាការជំនុំជម្រះ) ក្នុងការឲ្យគូភាគីដាក់ឯកសារត្រៀមនេះ។ សរុបសេចក្ដីមក ឯកសារត្រៀម គឺជាឯកសារដែលគូភាគីដាក់ចូលក្នុងនីតិវិធី ក្នុងគោលបំណងធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់អង្គហេតុដែលអះអាងដោយភាគីម្ខាងទៀត ក៏ដូចជារៀបចំមធ្យោបាយតទល់ ឬការពារខ្លួនផងដែរ។ ការដាក់ឯកសារត្រៀមនេះ មានប្រយោជន៍ច្រើនដល់ដំណើរការនីតិវិធី ដោយសារការដាក់ឯកសារត្រៀមអាចផ្ដល់នូវភាពងាយស្រួលដល់ភាគី ក្នុងការស្វែងយល់ពីការអះអាងរបស់ភាគីម្ខាង ក៏ដូចជាឆ្លើយតបទៅវិញ ហើយចំពោះតុលាការវិញ គឺមានភាពងាយស្រួលក្នុងការស្វែងយល់ពីការអះអាងរបស់ភាគី ក៏ដូចជាឈានដល់ការកំណត់ចំណុចវិវាទ ក្នុងនីតិវិធីត្រៀមសម្រាប់ការទាញហេតុផល បានឆាប់រហ័សផងដែរ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី សេង ឈុនលី និងលោក ឡេង ពុទ្ធិតារា ជំនួយការមេធាវី និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិឧកញ៉ាវាំង សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសប៊ុក ផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group

(ភ្នំពេញ)៖ ក្នុងការបង្កើតចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ប្តីប្រពន្ធ ជាគោលការណ៍ច្បាប់ក៏នាំឲ្យមានការបង្កើតទ្រព្យរួមគ្នាផងដែរ ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា ទ្រព្យសម្បត្តិរួម ប៉ុន្តែក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លះ ក៏មានការកំណត់ពីទ្រព្យសម្បត្តិដោយឡែកដែរ។ តើទ្រព្យប្រភេទណាត្រូវបានកំណត់ថាជាទ្រព្យរួម និងទ្រព្យដោយឡែក បន្ទាប់ពីបុរស និងស្រី បានបង្កើតចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយគ្នា? សម្រាប់សប្តាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់ របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ រួមជាមួយ វិភាគទានច្បាប់ ក្នុងគម្រោង ស្តីពី ការបណ្តុះបណ្តាល និងការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ទ្រព្យរួម និងទ្រព្យដោយឡែក» ក្រោយពេលដែលបុរស និងស្រ្តីបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ដោយផ្អែកតាមសម្មតិកម្មដូចខាងក្រោម៖ មុនពេលរៀបការ បុរសជាប្តី មាន រថយន្តមួយគ្រឿង (តទៅហៅថា រថយន្តទី១) ប្រាក់សន្សំចំនួន $20,000 ផ្ទះមួយល្វែង (តទៅហៅថាដី L) ហើយប្រកបមុខរបរជាបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនទទួលបានប្រាក់ខែចំនួន $2,000/ខែ។ ចំណែកឯ ស្ត្រីជាប្រពន្ធ មាន ផ្ទះមួយល្វែង (តទៅហៅថា ដី M) ប្រាក់សន្សំចំនួន $10,000 រថយន្តមួយគ្រឿង (តទៅហៅថា រថយន្តទី២) ហើយប្រកបមុខរបរជាបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនទទួលបានប្រាក់ខែ $1,000/ខែ ។ បុរស និងស្រ្តី បានចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ នៅថ្ងៃទី០១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ បន្ទាប់មក ពួកគេបានប្រើប្រាស់ និងចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិដូចតទៅ៖ ប្តីបានយក ប្រាក់សន្សំចំនួន $20,000 ដែលជាទ្រព្យមានមុនពេលរៀបការ ដាក់ក្នុងគណនីមានកាលកំណត់នៅធនាគារសម្រាប់រយៈពេល ២ ឆ្នាំ ដោយទទួលបានការប្រាក់ ៨%/ឆ្នាំ ហេតុនេះការប្រាក់ដែលទទួលបាន គឺ $1,600/ឆ្នាំ និងបានលក់ ដី L ទទួលបានលុយចំនួន $50,000 ហើយលក់ រថយន្តទី១ បានលុយចំនួន $20,000។ ចំពោះលុយ $20,000 នេះ ប្តីបានដក $15,000 ទិញរថយន្តថ្មី (តទៅហៅថារថយន្តទី ៣) ហើយនៅថ្ងៃទី០១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ប្តីបានទទួលដីមួយ (តទៅហៅថា ដី N) ពីឪពុកម្តាយរបស់ខ្លួន និងបានចុះបញ្ជីផ្ទេរកម្មសិទ្ធិរួចរាល់។ ចំណែកឯ ប្រពន្ធបានយក ដី M ដែលជាទ្រព្យមានមុនពេលរៀបការ ជួលឱ្យគេបានថ្លៃឈ្នួល $1,000/ខែ ហើយប្តីប្រពន្ធបានទិញផ្ទះមួយល្វែង (តទៅហៅថា ដី O) ក្នុងតម្លៃ $50,000 ដោយប្រើប្រាស់លុយរួមដែលជាប្រាក់សន្សំចំនួន $30,000 ហើយ $20,000 ទៀត ប្តីប្រពន្ធបានខ្ចីធនាគារ ប៉ុន្តែនៅក្នុងសៀវភៅគោលបញ្ជីដីធ្លី មានឈ្មោះប្តីតែម្ខាងតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះទ្រព្យសម្បត្តិខាងលើនេះ តើទ្រព្យណាខ្លះជាទ្រព្យរួម ហើយទ្រព្យណាខ្លះជាទ្រព្យដោយឡែក? ផ្អែកតាមច្បាប់ជាធរមាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា «ទ្រព្យសម្បត្តិទាំងឡាយដែលប្តីប្រពន្ធទាំងសងខាង ឬតែម្ខាងទទួលបាននៅក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាទ្រព្យរួម» លើកលែងតែ៖ * ទ្រព្យសម្បត្តិដែលប្តី ឬប្រពន្ធមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ * ទ្រព្យសម្បត្តិដែលប្តី ឬប្រពន្ធបានទទួលដោយប្រទានកម្ម (អំណោយ) សន្តតិកម្ម អច្ច័យទាននៅក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ * ទ្រព្យសម្បត្តិជាតម្លៃតប ដែលទទួលបានពីការចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ឬទ្រព្យសម្បត្តិដែលបានទទួលដោយប្រទានកម្ម សន្តតិកម្ម អច្ច័យទាន ក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាទ្រព្យដោយឡែក (មាត្រា៩៧២ និងមាត្រា៩៧៣ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើ ទ្រព្យសម្បត្តិរួមរបស់ប្តីប្រពន្ធមាន៖ ១៖ ប្រាក់ខែរបស់ប្តី និងប្រពន្ធ៖ ចាប់ពីពេលដែលបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ប្រាក់ខែរបស់ប្តីប្រពន្ធ គឺជាទ្រព្យរួម ពីព្រោះជាទ្រព្យសម្បត្តិដែលប្តីប្រពន្ធទទួលបានក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ២៖ ការប្រាក់ចំនួន $1,600/ឆ្នាំ និងថ្លៃឈ្នួលផ្ទះ $1,000/ខែ៖ ការប្រាក់ និងថ្លៃឈ្នួល ជាផលដែលកើតចេញពីការប្រើប្រាស់ទ្រព្យសម្បត្តិដោយឡែករបស់ប្តីប្រពន្ធ ប៉ុន្តែច្បាប់មិនបានកំណត់ថា ផលដែលកើតចេញពីទ្រព្យដោយឡែក គឺជាទ្រព្យដោយឡែកនោះទេ ហេតុនេះ ការប្រាក់ និងថ្លៃឈ្នួលផ្ទះ គឺជាទ្រព្យរួម។ ៣៖ ដី O៖ ទោះបីជាដីនេះ មានតែឈ្មោះប្តីនៅក្នុងសៀវភៅគោលបញ្ជីដីធ្លីក៏ដោយ ក៏ដី O គឺជាទ្រព្យរួម ពីព្រោះជាទ្រព្យសម្បត្តិដែលទទួលបានក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ៤៖ រថយន្តទី៣៖ ដំបូងឡើយ ប្តីមានរថយន្តទី១ (ទ្រព្យមុនពេលរៀបការ) ហើយក្រោយរៀបការ ប្តីបានលក់ (ចាត់ចែង) រថយន្តនោះ ទទួលបានប្រាក់ $20,000 ។ ប្រាក់នោះ ជាតម្លៃតបពីការចាត់ចែងទ្រព្យដែលមានមុនពេលរៀបការ (រថយន្តទី១) ហេតុនេះ ត្រូវនឹងលក្ខខណ្ឌដែលច្បាប់កំណត់ថាជា ទ្រព្យដោយឡែក។ ប៉ុន្តែ ចំពោះប្រាក់ $20,000 នោះ ប្តីបានដក $15,000 ទៅទិញ (ចាត់ចែង) រថយន្តថ្មី ក្នុងករណីនេះរថយន្តថ្មី មិនមែនជាតម្លៃតបពីការចាត់ចែងទ្រព្យដែលមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ទេ ពីព្រោះ លុយ $15,000 មិនមែនជាទ្រព្យដែលប្តីមានមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ឡើយ ពោលគឺជាទ្រព្យដែលប្តីទទួលបានក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍ ហេតុនេះរថយន្តថ្មី (រថយន្តទី៣) ជាទ្រព្យរួម។ ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើ ទ្រព្យដោយឡែករបស់ប្តីមាន៖ ១៖ ប្រាក់សន្សំ $20,000 (ទ្រព្យដែលប្តីមានមុនពេលរៀបការ) ២៖ ថ្លៃលក់ដី L ចំនួន $50,000 (តម្លៃតបពីការលក់ទ្រព្យដែលមានមុនពេលរៀបការ) ៣៖ ដី N (ជាទ្រព្យទទួលបានតាមរយៈអំណោយពីឪពុកម្តាយ) ៤៖ ប្រាក់ $5,000 ប្តីបានលក់រថយន្តទី១ បានប្រាក់ $20,000 ហើយដក $15,000 ទិញរថយន្តថ្មី ហេតុនេះ ប្រាក់ដែលបានមកពីការលក់រថយន្តទី១ នៅសល់ $5,000 ទៀត ជាទ្រព្យដោយឡែក។ ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើ ទ្រព្យដោយឡែករបស់ប្រពន្ធមាន៖ ១៖ ដី M ២៖ រថយន្តទី២ ៣៖ ប្រាក់សន្សំ $10,000 ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកស្រី កេត គន្ធាបុប្ផា មេធាវីនៃក្រុមមេធាវី ជេ ស៉ី និងជាសមាជិកវិភាគទានច្បាប់

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅប្រជាជនតែងតែយល់ឃើញថា ប្រសិនបើកូនបំណុលបានជំពាក់ប្រាក់ម្ចាស់បំណុល ដោយកូនបំណុលមិនបានសងប្រាក់នោះទៅឱ្យម្ចាស់បំណុលវិញទេ ដូចនេះម្ចាស់បំណុលអាចទៅយកវត្ថុដែលមានតម្លៃផ្សេងៗពីផ្ទះរបស់កូនបំណុលមកទុកនៅផ្ទះរបស់ខ្លួន។ ការណ៍នេះ ម្ចាស់បំណុលយល់ថាជា «សិទ្ធិឃាត់ទុក» ប៉ុន្តែសកម្មភាពនេះមិនមែនជាសិទ្ធិឃាត់ទុករបស់ម្ចាស់បំណុលទេ ដូចនេះ ថាតើអ្វីជា «សិទ្ធិឃាត់ទុក» ? ហើយគេអាចអនុវត្តសិទ្ធិនេះបាននៅពេលណាខ្លះ? ដូច្នេះដើម្បីឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «សិទ្ធិឃាត់ទុក» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ សិទ្ធិឃាត់ទុក គឺជាសិទ្ធិមួយប្រភេទនៃសិទ្ធិប្រាតិភោគប្រត្សក្ស ដែលមានបញ្ញត្តិនៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណី។ សិទ្ធិនេះសំដៅទៅលើអ្នកកាន់កាប់វត្ថុរបស់អ្នកដទៃ មានសិទ្ធិលើបំណុលដែលបានកើតឡើង ដោយទាក់ទងនឹងវត្ថុនោះអ្នកនោះអាចឃាត់ទុកនូវវត្ថុនោះបាន រហូតដល់ពេលដែលខ្លួនទទួលបានការសងចំពោះសិទ្ធិលើបំណុល។ សិទ្ធិឃាត់ទុកអាចអនុវត្តបាន លុះត្រាតែបំពេញលក្ខខណ្ឌ (មាត្រា ៧៧៤ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី) ដូចខាងក្រោម៖ * វត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃសិទ្ធិឃាត់ទុកជាវត្ថុរបស់អ្នកដទៃ៖ សំដៅទៅលើវត្ថុដែលត្រូវនឹងឃាត់ទុក គឺជាវត្ថុរបស់អ្នកដទៃ អាចជាកម្មសិទ្ធិរបស់កូនបំណុល ឬតតិយជន។ * ការកាន់កាប់វត្ថុដោយម្ចាស់បំណុល៖ សំដៅទៅលើវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃសិទ្ធិឃាត់ទុកនោះ ត្រូវតែជាវត្ថុដែលកាន់កាប់ដោយម្ចាស់បំណុលរួចជាស្រេច ពោលគឺម្ចាស់បំណុលជាអ្នកក្តាប់ទុកនូវវត្ថុនោះ។ បន្ថែមពីនេះ ការកាន់កាប់វត្ថុនោះដាច់ខាតមិនមែនកើតចេញពីអំពើអនីត្យានុកូលនោះទេ មានន័យថា នៅពេលកូនបំណុលជំពាក់ប្រាក់ម្ចាស់បំណុល ស្រាប់តែម្ចាស់បំណុលបានទៅយកវត្ថុរបស់កូនបំណុលមកកាន់កាប់ដោយខ្លួនឯងតែម្តង។ ឧទាហរណ៍៖ លោក (ក) បានទទួលម៉ូតូពីលោក (ខ) ដើម្បីធ្វើការជួសជុល ដូចនេះម៉ូតូនេះត្រូវបានកាន់កាប់ដោយលោក (ក) រួចជាស្រេច ដែលមិនមែនកើតចេញពីអំពើអនីត្យានុកូលឡើយ។ * ចំណងទំនាក់ទំនងរវាងសិទ្ធិលើបំណុល និងវត្ថុដែលកាន់កាប់ដោយម្ចាស់បំណុល៖ គឺចាំបាច់ត្រូវតែមានទំនាក់ទំនងរវាងសិទ្ធិលើបំណុល និងវត្ថុដែលត្រូវឃាត់ទុកនោះ។ ឧទាហរណ៍៖ នៅពេលជួសជុលម៉ូតូរួចរាល់ លោក (ក) មានសិទ្ធិលើបំណុល (ថ្លៃជួសជុលម៉ូតូ)ចំពោះលោក (ខ) ដោយលោក (ខ) មិនបានសងប្រាក់ថ្លៃជួសជុលទៅឱ្យលោក (ក) ទេ ដូចនេះលោក (ក) មានសិទ្ធិឃាត់ទុកម៉ូតូរបស់លោក (ខ) បាន ពីព្រោះថាសិទ្ធិលើបំណុលបានកើតឡើងដោយសារតែការជួសជុលម៉ូតូរបស់លោក (ខ) ហើយម៉ូតូនេះនៅកន្លែងជួសជុលជាស្រេចដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយលោក (ក)។ * សិទ្ធិលើបំណុល៖ គឺដល់ពេលកំណត់ត្រូវសង។ ឧទាហរណ៍៖ នៅពេលលោក (ក) ជួសជុលម៉ូតូរបស់លោក (ខ) រួចរាល់ ដូចនេះសិទ្ធិលើបំណុលរបស់លោក (ក) ចំពោះលោក (ខ) បានកើតឡើង និងដល់ពេលកំណត់ដែលត្រូវសងផងដែរ។ ក្រោយពីបានបំពេញលក្ខខណ្ឌខាងលើរួចមក អានុភាពនៃសិទ្ធិឃាត់ទុកនឹងកើតឡើងដូចខាងក្រោម៖ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុក (លោក “ក”) មិនមានសិទ្ធិទទួលសំណងជាអាទិភាពលើវត្ថុឃាត់ទុកទេ ប៉ុន្តែមានសិទ្ធិទទួលសំណងជាអាទិភាពលើផលវត្ថុឃាត់ទុក ដោយយកផលនោះមកកាត់ការប្រាក់ជាមុន ហើយប្រសិនបើមានសំណល់ ត្រូវយកមកកាត់ប្រាក់ដើម (មាត្រា ៧៧៥ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុក មានករណីយកិច្ចថែរក្សាគ្រប់គ្រងវត្ថុឃាត់ទុក គឺត្រូវកាន់កាប់វត្ថុដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ក្នុងនាមជាអ្នកគ្រប់គ្រងដោយសុចរិត (មាត្រា ៧៧៦ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុកមិនអាចប្រើប្រាស់ ជួល ឬយកវត្ថុឃាត់ទុកទៅដាក់ជាប្រាតិភោគ ដោយមិនមានការយល់ព្រមពីកូនបំណុលទេ លើកលែងតែការប្រើប្រាស់ត្រឹមកម្រិតដែលចាំបាច់ ដើម្បីរក្សាវត្ថុដែលឃាត់ទុកនោះ (មាត្រា ៧៧៦ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុកមានសិទ្ធិទាមទារឱ្យកម្មសិទ្ធិករនៃវត្ថុសងចំណាយចាំបាច់ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រង និងថែរក្សាវត្ថុឃាត់ទុក (មាត្រា ៧៧៧ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * បើម្ចាស់សិទ្ធិឃាត់ទុកបានចំណាយដើម្បីបង្កើនតម្លៃ គាត់អាចទាមទារឱ្យកម្មសិទ្ធិករ (លោក “ខ”) សងចំណាយទាំងអស់ ឬតម្លៃនៃប្រាក់កំណើនតាមការជ្រើសរើសរបស់កម្មសិទ្ធិករ ប្រសិនបើកំណើនតម្លៃនោះនៅតែមាន (មាត្រា ៧៧៧ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ ការរំលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយមូលហេតុដូចខាងក្រោម៖ * ការរលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយសារការរលត់សិទ្ធិលើបំណុល (មាត្រា ៧៦៩ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ការរលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយការផ្តល់ប្រាតិភោគសមរម្យ (មាត្រា ៧៧៩ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ * ការរលត់សិទ្ធិឃាត់ទុក ដោយសារការបាត់បង់ការកាន់កាប់ (មាត្រា ៧៨០ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ សរុបមកសិទ្ធិឃាត់ទុក គឺជាសិទ្ធិមួយដែលបានអនុញ្ញាត និងផ្ដល់ភាពងាយស្រួលដល់ម្ចាស់បំណុល ដើម្បីឃាត់ទុកវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃសិទ្ធិលើបំណុល ក្នុងករណីដែលកូនបំណុលមិនបានអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនជូនម្ចាស់បំណុល។ ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនេះ ម្ចាស់បំណុលត្រូវតែបំពេញលក្ខខណ្ឌទាំងបីខាងលើផងដែរ ទើបអាចប្រើសិទ្ធិឃាត់ទុកនេះបាន៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី លឹម សុវណ្ណារ៉ុង និងលោក រៀម គឹមឡេង ជាជំនួយការមេធាវី និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com,ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវី កម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.

(ភ្នំពេញ)៖ នៅក្នុងសង្គមមួយតែងតែមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយទំនាក់ទំនងទាំងនោះអាចបង្កើតទៅជាចំណងគតិយុត្តជាច្រើន ហើយក្នុងករណីដែលភាគី ឬបុគ្គលណាមួយមិនបានអនុវត្តកាតព្វកិច្ចទាំងនោះ នឹងបង្កើតឱ្យមានវិវាទ។ ជាមួយគ្នាផងដែរ ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទខាងលើនេះ ក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីបានកំណត់អំពី យន្តការដោះស្រាយវិវាទ ក៏ដូចជាយន្តការអនុវត្តសិទ្ធិតាមផ្លូវតុលាការ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសង្គម។ លើសពីនេះទៅទៀត ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវប្រសិទ្ធិភាពនៃការអនុវត្តដោយបង្ខំនាពេលអនាគត គឺត្រូវការជាចាំបាច់នូវ ការចាត់ចែងរក្សាការពារ។ តើអ្វីជាការចាត់ចែងរក្សាការពារ? តើការចាត់ចែងរក្សាការពារមានប៉ុន្មានប្រភេទ? តើស្ថាប័នណាមានសមត្ថកិច្ចក្នុងការចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ? ហើយដើម្បីស្នើសុំដីការក្សាការពារបាន តើបុគ្គលដែលមានសិទ្ធិជាម្ចាស់បំណុលត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ? ដូច្នេះក្នុងសប្ដាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «នីតិវិធីនៃការចាត់ចែងរក្សាការពារ» មកធ្វើការបកស្រាយ និងចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតទាំងអស់ដូចតទៅ៖ នីតិវិធីនៃការរក្សាការពារ គឺជានីតិវិធីមួយដែលមានគោលបំណងការពារ និងថែរក្សាស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នដោយប្រើអំណាចរបស់រដ្ឋ ដើម្បីការពារនូវសិទ្ធិរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ ប្រសិនបើមានការបារម្ភថា ការអនុវត្តដោយបង្ខំនឹងមិនអាចធ្វើទៅបាន ឬនឹងមានការលំបាកយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការអនុវត្តដោយបង្ខំ ដោយសារមានការប្រែប្រួលស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន នៃទ្រព្យសម្បត្តិរបស់កូនបំណុលនៃការអនុវត្ត ឬប្រសិនបើមានការបារម្ភថា នឹងមានការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ឬគ្រោះថ្នាក់បន្ទាន់ដល់ឋានៈរបស់ភាគីណាមួយ ដោយសារមានវិវាទអំពីទំនាក់ទំនងនៃសិទ្ធិ បុគ្គលដែលមានបំណងចង់ការពារសិទ្ធិរបស់ខ្លួន អាចទាមទារការចាត់ចែងរក្សាការពារតាមបញ្ញត្តិនៃគន្ថីនេះ លើកលែងតែក្នុងករណីដែលមានបញ្ញត្តិពិសេសក្នុងច្បាប់ផ្សេង។ ការចាត់ចែងរក្សាការពារមាន ០៣ប្រភេទដូចបានកំណត់នៅក្នុងចំណុចនីមួយៗខាងក្រោម៖ ក. ការរឹបអូសជាបណ្ដោះអាសន្ន៖ ការចាត់ចែងដែលកម្រិតនូវការចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់កូនបំណុល ដើម្បីរក្សាការពារការអនុវត្តដោយបង្ខំ ចំពោះសិទ្ធិលើបំណុលដែលមានគោលបំណងឱ្យសងជាប្រាក់។ ខ. ការចាត់ចែងជាបណ្ដោះអាសន្នចំពោះវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃវិវាទ៖ ការចាត់ចែងដែលរក្សាទុកនូវស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន នៃវត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃវិវាទ ក្នុងករណីដែលមានការបារម្ភថា ម្ចាស់បំណុលនឹងមិនអាចអនុវត្តសិទ្ធិ ឬនឹងមានការលំបាកយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិ ដោយសារមានការប្រែប្រួលស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៃវត្ថុនោះ។ គ. ការចាត់ចែងជាបណ្ដោះអាសន្នដែលកំណត់ឋានៈជាបណ្ដោះអាសន្ន៖ ការចាត់ចែងដែលកំណត់ស្ថានភាពជាបណ្ដោះអាសន្នរហូតដល់សាលក្រម ឬសាលដីកាចូលជាស្ថាពរ ក្នុងករណីដែលមានភាពចាំបាច់ដើម្បីជៀសវាងការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ឬគ្រោះថ្នាក់បន្ទាន់ដែលនឹងកើតមានឡើងដល់ម្ចាស់បំណុល ចំពោះទំនាក់ទំនងគតិយុត្តដែលមានវិវាទ។ ម្យ៉ាងទៀតដើម្បីអាចអនុវត្តរក្សាការពារបានលុះត្រាតែស្របតាម មាត្រា៥៣២ អំពីស្ថាប័នចាត់ចែងរក្សាការពារជាបណ្ដោះអាសន្ន និងមាត្រា ៥៣៣ សមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការដែលត្រូវធ្វើរួមមាន៖ ១. ដីកាសម្រេចក្នុងការចាត់ចែងរក្សាការពារ ត្រូវធ្វើឡើងដោយតុលាការតាមពាក្យសុំ។ ២. ការអនុវត្តការចាត់ចែងរក្សាការពារ ត្រូវធ្វើឡើងដោយតុលាការ ឬអាជ្ញាសាលាតាមពាក្យសុំ។ ៣. តុលាការដែលត្រូវអនុវត្តការចាត់ចែងរក្សាការពារ តាមបញ្ញត្តិនៃគន្ថីនេះ ត្រូវហៅថា តុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារ។ ៤. បញ្ញត្តិនៃកថាខណ្ឌទី៤ នៃមាត្រា៣៣៦ (ស្ថាប័នអនុវត្ត) នៃក្រមនេះត្រូវយកមកអនុវត្តដូចគ្នាផងដែរ ចំពោះការអនុវត្តការចាត់ចែងរក្សាការពារ ដែលធ្វើឡើងដោយអាជ្ញាសាលា។ បន្ថែមពីនេះទៀត ពាក្យសុំដីកាសម្រេចរក្សាការពារ ត្រូវតែធ្វើជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរ ដោយពាក្យសុំទាំងនោះ រួមមានដូចខាងក្រោម៖ ក. ពាក្យសុំឱ្យចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ។ ខ. ពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់ចំពោះដីកាសម្រេចលើកចោលពាក្យសុំឱ្យចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ។ គ. ពាក្យសុំតវ៉ាចំពោះការរក្សាការពារ។ ឃ. ពាក្យសុំឱ្យលុបចោលដីកាសម្រេចរក្សាការពារ។ ង. ពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់ដែលបានកំណត់នៅក្នុងមាត្រា ៥៦១ (បណ្ដឹងជំទាស់) នៃក្រមនេះ។ ច. ពាក្យសុំឱ្យអនុវត្តការរក្សាការពារ។ ដោយឡែកក្នុងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីក៏មានកំណត់អំពីសោហ៊ុយនៃការដាក់ពាក្យសុំនីមួយៗ ដូចមានកំណត់ដូចខាងក្រោម គឺ៖ ១. ក្នុងករណីដែលដាក់ពាក្យសុំឱ្យចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ អ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំត្រូវបង់ពន្ធចំនួន៥.០០០ (ប្រាំពាន់) រៀលទៅតុលាការ។ ២. ពេលដាក់ពាក្យសុំឱ្យធ្វើការអនុវត្តការរក្សាការពារទៅតុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារអ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំ ត្រូវបង់ជាមុននូវចំនួនទឹកប្រាក់ដែលកំណត់ដោយតុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារ ដែលជាសោហ៊ុយចាំបាច់សម្រាប់នីតិវិធីអនុវត្តការរក្សាការពារ។ ៣. ប្រសិនបើអ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំមិនបានបង់សោហ៊ុយនោះទុកជាមុនទេ តុលាការអនុវត្តការរក្សាការពារ អាចលើកចោលពាក្យសុំឱ្យធ្វើការអនុវត្តការរក្សាការពារ ឬអាចលុបចោលនូវនីតិវិធីអនុវត្តរក្សាការពារបាន។ ៤. ចំពោះដីកាសម្រេចលើកចោលនូវពាក្យសុំ តាមបញ្ញត្តិនៃកថាខណ្ឌទី៣ អាចប្ដឹងជំទាស់បាន។ ៥. ក្នុងករណីដែលដាក់ពាក្យសុំឱ្យអនុវត្តការរក្សាការពារចំពោះអាជ្ញាសាលា អ្នកដែលដាក់ពាក្យសុំត្រូវបង់ពន្ធតាមបញ្ញត្តិដែលបានកំណត់ផ្សេង។ ជារួមមកនីតិវិធីរក្សាការពារ មានលក្ខណៈបណ្ដោះអាសន្ន បន្ទាប់បន្សំ បន្ទាន់ និងសំងាត់ ដែលមានគោលបំណង ធានាប្រសិទ្ធិភាពនៃការអនុវត្តដោយបង្ខំ និងបង្ការកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់នីតិវិធីអនុវត្តដោយបង្ខំ ដោយសារមានការប្រែប្រួលស្ថានភាពនៃទ្រព្យ ឬការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ឬគ្រោះថ្នាក់បន្ទាន់ដល់ឋានៈភាគីណាមួយ ដែលធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍ដល់ម្ចាស់បំណុលក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួន៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ថន យូសៀង និងលោកស្រី យ៉េ នីតា ជាជំនួយការច្បាប់ និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥ អ៉ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖www.ciclg.com, ហ្វេបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ/Cambodia International Cooperation Law Group

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅចំពោះបុគ្គលទាំងឡាយ ដែលបានប្រព្រឹត្ដបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌណាមួយ ហើយត្រូវបានប្រកាសផ្ដន្ទាទោសស្ថាពរដោយតុលាការ បុគ្គលទាំងនោះនឹងត្រូវបាត់បង់នូវនីតិសម្បទាមួយចំនួន ទៅតាមប្រភេទនៃទណ្ឌកម្មព្រហ្មទណ្ឌ ដែលបានទទួលរងចំពោះបទល្មើស ដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្ដនោះ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ក្រៅពីទណ្ឌកម្មព្រហ្មទណ្ឌ ក៏មានការកត់ត្រាអំពីប្រវត្ដិឧក្រិដ្ឋភាពនៃបុគ្គលនោះ ដោយការចុះនៅក្នុងបញ្ជីថ្កោលទោស ជាអាទិ៍ផងដែរ ទោះបីជាបន្ទាប់ពីពួកគេបានអនុវត្ដទោសព្រហ្មទណ្ឌនោះចប់សព្វគ្រប់ក៏ដោយ។ ហេតុដូចនេះ យោងតាមច្បាប់កម្ពុជា ថាតើមានលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះដែលអាចផ្ដល់ និងស្ដារឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញបាន? ដូច្នេះ សម្រាប់សប្ដាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ» មកបកស្រាយ និងចែករំលែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ដូចតទៅ៖ ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ គឺជាការស្ដារឡើងវិញនូវលក្ខណៈសម្បត្ដិតាមផ្លូវច្បាប់ផ្ដល់ជូនដល់ទណ្ឌិត (បុគ្គលដែលត្រូវបានប្រកាសផ្ដន្ទាទោសស្ថាពរដោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌ) ដែលបានអនុវត្ដទោសចប់ជាស្ថាពររួចហើយ ដើម្បីឱ្យបុគ្គលនោះមានសមត្ថភាព និងសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញតាមច្បាប់ឡើងវិញ ព្រមទាំងផ្ដល់ឱ្យមានលក្ខណៈសម្បត្ដិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការសមាហរណកម្មចូលទៅរួមរស់នៅក្នុងសង្គមវិញបាន។ យោងតាមក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ អាចត្រូវបានធ្វើឡើងតាម ២លក្ខខណ្ឌគឺ តាមរយៈផ្លូវតុលាការ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់។ ១៖ ការផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ នេះជាលក្ខខណ្ឌពិសេសមួយដែលកំណត់ដោយច្បាប់ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យទណ្ឌិតទាំងឡាយណា ដែលបានអនុវត្ដទោសរួចរាល់ហើយ អាចធ្វើការដាក់ពាក្យសុំឱ្យតុលាការចេញសេចក្ដីសម្រេច ប្រកាសផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញបាន។ ការផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ អាចត្រូវបានផ្ដល់ឱ្យ ឬមិនផ្ដល់ឱ្យដោយសភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ដែលមានការប្រកាសផ្ដន្ទាទោស ដោយតុលាការនៅក្នុងសមត្ថកិច្ចដែនដី នៃសាលាឧទ្ធរណ៍នេះ។ ឧទាហរណ៍ ទណ្ឌិត (ក) ត្រូវបានប្រកាសផ្ដន្ទាទោសដោយសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ហេតុដូចនេះ សភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ ជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចក្នុងការសម្រេចប្រកាសផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញជូនលោក (ក)។ យោងតាមច្បាប់ ទណ្ឌិតអាចដាក់ពាក្យសុំផ្ដល់ឱ្យមាននីតិសម្បទាតាមផ្លូវតុលាការ លុះត្រាណាតែបានផុត រយៈពេលដូចតទៅ៖ ៥ឆ្នាំ ចំពោះបទឧក្រិដ្ឋ , ៣ឆ្នាំ ចំពោះបទមជ្ឈិម និង ១ឆ្នាំ ចំពោះបទលហុ។ ដែលរយៈពេលនេះ ចាប់ផ្ដើមគិតពីការអនុវត្ដទោសរួច មានន័យថាគិតចាប់ពីបានអនុវត្ដទោសព្រហ្មទណ្ឌរួចរាល់ ឬចាប់ពីការអនុវត្ដដោយបង្ខំពីរូបកាយរូច។ នៅពេលដាក់ពាក្យសុំ ឬនៅពេលសវនាការ ទណ្ឌិតត្រូវជូនភស្ដុតាងដែលបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបានអនុវត្ដទោសរួចរាល់ជាស្ថាពរ បានបង់ប្រាក់ពិន័យ ប្រាក់ពន្ធនៃនីតិវិធី និងប្រាក់សំណង និងជំងឺចិត្ដរួចហើយ។ ប្រសិនបើដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី បានបោះបង់ចោលមិនទាមទារប្រាក់សំណង ឬជំងឺចិត្ដ ទណ្ឌិតត្រូវផ្ដល់ការបញ្ជាក់អំពីការបោះបង់នេះ លើកលែងតែរកដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីមិនឃើញ។ ចំពោះករណី ប្រសិនបើទណ្ឌិតត្រូវបានបង្ខំដល់រូបកាយ ការមិនបង់ប្រាក់ពិន័យ ប្រាក់ពន្ធនៃនីតិវិធី ឬប្រាក់សំណង និងជំងឺចិត្ដ មិនមែនជាឧបសគ្គដល់ការឱ្យមាននីតិសម្បទាឡើងវិញទេ ប្រសិនបើទណ្ឌិតបង្ហាញភស្ដុតាងថាខ្លួនស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពអសាធនី (អលទ្ធភាពក្នុងការអនុវត្ដ ទាំងស្រុង)។ ប្រសិនបើអ្នកប្ដឹងសុំ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពីបទនិទ្ធនភាព សាមីខ្លួនត្រូវជូនភស្ដុតាងដែលបញ្ជាក់ថា បានទូទាត់ប្រាក់បំណុលនៃការក្ស័យធនរួចហើយ។ ប្រសិនបើម្ចាស់បំណុលបានបោះបង់ចោលមិនឱ្យទូទាត់ប្រាក់បំណុលនេះទេ ទណ្ឌិតត្រូវផ្ដល់ការបញ្ជាក់ពីការបោះបង់នេះ។ ចំពោះទម្រង់នៃពាក្យសុំ ឱ្យមានការផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញ និងនីតិវិធីនៃការដាក់ពាក្យសុំ គឺទណ្ឌិតត្រូវធ្វើពាក្យសុំជូនទៅព្រះរាជអាជ្ញា ដែលមានសមត្ថកិច្ចដែនដី។ នៅក្នុងពាក្យសុំ ទណ្ឌិតត្រូវចង្អុលបង្ហាញប្រភេទនៃទណ្ឌកម្មដែលខ្លួនបានរង និងបញ្ជាក់ពីទីកន្លែងដែលខ្លួនបានរស់នៅតាំងពីពេល ដែលខ្លួនត្រូវបានដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ។ * ចំពោះនីតិវិធីនៃការសម្រេចផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញត្រូវបានធ្វើឡើងដូចខាងក្រោម៖ ក៖ នីតិវិធីចំពោះមុខអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីខេត្ដ បន្ទាប់ពីបានទទួលពាក្យសុំ ព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវចាត់ធ្វើការស៉ើបអង្កេតអំពីសីលធម៌នៅគ្រប់ទីកន្លែងដែលទណ្ឌិតធ្លាប់បានរស់នៅ តាំងពីពេលខ្លួនត្រូវបានដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ។ នៅក្នុងនីតិវិធីស៉ើបអង្កេតនេះ ព្រះរាជអាជ្ញាសុំឱ្យគេប្រគល់មកខ្លួននូវ៖ -លិខិតចម្លងនៃសេចក្ដីសម្រេចផ្ដន្ទាទោស -លិខិតជូនដំណឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទនៃការអនុវត្ដទោសរួចហើយ -ព្រឹត្ដិបត្រលេខ១ នៃបញ្ជីថ្កោលទោស។ បន្ទាប់ពីបានធ្វើការស៉ើបអង្កេតរួច ព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវបញ្ជូនសំណុំរឿង ដោយមានយោបល់ដែលមានសំអាងហេតុរបស់ខ្លួន ភ្ជាប់ជាមួយទៅអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាឧទ្ធរណ៍។ ខ៖ នីតិវិធីនៅចំពោះមុខសាលាឧទ្ធរណ៍ បន្ទាប់ពីបានទទួលការបញ្ជូនសំណុំរឿង អគ្គព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវធ្វើបណ្ដឹងប្ដឹងទៅសភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍។ បន្ទាប់មកសភាពព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ ត្រូវកំណត់កាលបរិច្ឆេទសវនាការ ហើយអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវជូនដំណឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទនៃសវនាការដល់អ្នកប្ដឹងសុំ និងដល់មេធាវី។ សភាព្រហ្មទណ្ឌនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ ត្រូវសម្រេចនៅពេលសវនាការសាធារណៈ ក្រោយពីបានស្ដាប់ទណ្ឌិត មេធាវី និងអគ្គព្រះរាជអាជ្ញា។ ២៖ ការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់ ក្រៅពីលក្ខខណ្ឌនៃការដាក់ពាក្យសុំឱ្យផ្ដល់នីតិសម្បទាឡើងវិញតាមផ្លូវតុលាការ ទណ្ឌិតក៏អាចមាននីតិសម្បទាឡើងវិញដោយពេញលក្ខណៈច្បាប់ នៅក្នុងករណីដូចតទៅ៖ * នៅពេលផុតរយៈពេល ៥ឆ្នាំ គិតពីថ្ងៃអនុវត្ដទោសរួចរាល់ហើយ ឬនៅពេលទោសត្រូវផុតអាជ្ញាយុកាល ក្នុងករណីដែលបុគ្គលនោះ ត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារមិនលើសពី ៥ឆ្នាំទេ ឬ ក៏ផ្ដន្ទាទោសពិន័យ។ * នៅពេលផុតរយៈពេល ១០ឆ្នាំ គិតពីថ្ងៃអនុវត្ដទោសរួចហើយ ឬនៅពេលទោសត្រូវផុតអាជ្ញាយុកាល ក្នុងករណីដែលបុគ្គលនោះ ត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារលើពី ៥ឆ្នាំ។ សរុបមក ការផ្ដល់ និងការមាននីតិសម្បទាឡើងវិញ គឺជាលក្ខខណ្ឌពិសេសមួយដែលមានសារៈសំខាន់ក្នុងការផ្ដល់ និងស្ដារនូវសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញតាមផ្លូវច្បាប់ដល់ទណ្ឌិត ដែលបានអនុវត្ដទោសរួចស្ថាពរហើយ ដើម្បីអាចទទួលបានពេញលេញនូវសមត្ថភាព និងសិទ្ធិតាមផ្លូវច្បាប់របស់ខ្លួនឡើងវិញ រួមទាំងបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការធ្វើសមាហរណកម្មចូលទៅក្នុងសង្គមវិញរបស់ពួកគេ៕ រៀបរៀងដោយ៖ លោកស្រីមេធាវី មាស រ៉ាវីន និងលោក រ៉ាត់ ចាន់ធី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិឧញ៉ាវាំង (អតីតភូមិបាយ៉ាប) សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៉ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.