(ភ្នំពេញ)៖ បទល្មើស គឺជាអំពើទាំងឡាយណាដែលបានប្រព្រឹត្តដោយបុគ្គលណាម្នាក់ ឬច្រើនអ្នក ហើយអំពើនោះទៀតសោត បានបង្កឱ្យមានភាពចលាចល ខូចសណ្ដាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយសាធារណៈ អសន្តិសុខនៅក្នុងសង្គម ជាដើម។ ការប្រព្រឹត្តបទល្មើសច្រើនអាចកើតមានឡើងក្នុងករណីច្រើនបែបច្រើនយ៉ាង ដោយឡែកប្រសិនបើជនល្មើសបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាច្រើនក្នុងពេលតែមួយ ឬក្នុងពេលខុសៗគ្នា ដោយជនល្មើសបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសមួយហើយមួយទៀត នៅមុនពេលតុលាការបានផ្តន្ទាទោសជនល្មើសនោះជាស្ថាពរ។ ក្នុងករណីនេះគេចាត់ទុកថាជាបទល្មើសត្រួតគ្នា ដែលចាំបាច់ត្រូវតែយកវិធាននៃបទល្មើសត្រួតគ្នាមកអនុវត្តទៅលើជនល្មើស។ ដើម្បីឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់ថាតើអ្វីទៅជា «បទល្មើសត្រួតគ្នា» ? ហើយចំពោះជនដែលបាន ប្រព្រឹត្តបទល្មើសត្រួតគ្នានេះផងដែរ តើច្បាប់នឹងមានវិធានការអ្វីខ្លះសំរាប់ការអនុវត្តទៅលើជន ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសប្រភេទនេះ? ដូច្នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាព FRESH NEWS ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «បទល្មើសត្រួតគ្នា» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ ដោយយោងទៅតាមមាត្រា ១៣៦ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌក៏បានចែងថា៖ «មានបទល្មើសត្រួតគ្នាកើតឡើង កាលបើបទល្មើសមួយត្រូវបានប្រព្រឹត្តដោយបុគ្គលម្នាក់ មុនពេលដែលបុគ្គល នេះត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសជាស្ថាពរចំពោះបទល្មើសមួយផ្សេងទៀត»។ បទល្មើសត្រួតគ្នាគឺចង់សំដៅដល់ស្ថានភាពមួយដែលបុគ្គលម្នាក់បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសណាមួយ មុនពេលដែលបុគ្គលនោះត្រូវបានផ្តន្ទាទោសជាស្ថាពរចំពោះបទល្មើសមួយផ្សេងទៀត ពោលគឺប្រសិនបើបុគ្គលណាម្នាក់បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសទី១ ហើយមិនទាន់មានសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោសជាស្ថាពរណាមួយនៅឡើយ បុគ្គលនោះបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសទី២ ផ្សេងទៀត នោះរាល់បទល្មើសដែលមានទម្រង់ និងរូបភាពបែបនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាបទល្មើសត្រួតគ្នា។ ចំណែកឯនៅក្នុងបទល្មើសត្រួតគ្នានេះ ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់វិធានទូទៅចំនួនពីរ ដើម្បីយកមកអនុវត្តទៅលើជនល្មើស ដែលមានដូចជា ការចោទប្រកាន់តែមួយ និង ការចោទប្រកាន់ដាច់ពីគ្នា។ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងករណីពិសេស ក្រមព្រហ្មទណ្ឌតម្រូវឱ្យធ្វើការបូកទោសបញ្ចូលគ្នា ដោយមិនចាំបាច់ពិចារណាថាជាការចោទប្រកាន់តែមួយ ឬ ការចោទប្រកាន់ដាច់ពីគ្នានោះទេ។ ១/ការចោទប្រកាន់តែមួយ៖ សំដៅដល់ស្ថានភាពមួយដែលក្នុងនោះបទល្មើសត្រួតគ្នាទាំងអស់ត្រូវបានចោទប្រកាន់នៅក្នុងលិខិតចោទប្រកាន់តែមួយ ដោយស្ថាប័នអយ្យការ (ព្រះរាជអាជ្ញា) ដូចជា នៅក្នុងកំណត់ហេតុស្ដីពីការបង្ហាញខ្លួនភ្លាមតែមួយ ឬនៅក្នុងដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឱ្យស៊ើបសួរតែមួយ ឬនៅក្នុងដីកាកោះហៅបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះតែមួយជាដើម។ នៅក្នុងករណីដែលមាន ការចោទប្រកាន់តែមួយ លើបទល្មើសត្រួតគ្នា តុលាការត្រូវអនុវត្តវិធានការនៃការស្រូបទោស ដោយស្វ័យប្រវត្តិតាមមាត្រា ១៣៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ ឧទាហរណ៍៖ បុគ្គល “ក” បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសចំនួន២ ដែលមានដូចជា បទហិង្សាដោយចេតនា ដែលទោសដាក់ពន្ធនាគារកំណត់យក ៣(បី) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ៦.០០០.០០០ (ប្រាំមួយលាន) រៀល និង បទគំរាមកំហែង ដែលទោសដាក់ពន្ធនាគារកំណត់យក ៦(ប្រាំមួយ) ខែ និងពិន័យជាប្រាក់ ១.០០០.០០០ (មួយលាន) រៀល។ ក្នុងករណីនេះ តុលាការត្រូវប្រកាសទោសតែមួយប៉ុណ្ណោះ ចំពោះប្រភេទនៃទោសដាក់ពន្ធនាគារ និងប្រកាសទោសតែមួយចំពោះប្រភេទនៃទោសពិន័យជាប្រាក់ នៅក្នុងព្រំដែននៃអតិបរមាស្របច្បាប់ដែលខ្ពស់ជាងគេ។ ដូចនេះបុគ្គល “ក” ត្រូវទទួលរងនូវការអនុវត្តទោសដាក់ពន្ធនាគារជាអតិបរមាត្រឹម ៣(បី) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់៦.០០០.០០០ (ប្រាំមួយលាន) រៀល។ ២/ការចោទប្រកាន់ដាច់ពីគ្នា៖ សំដៅដល់ស្ថានភាពមួយ ដែលស្ថាប័នអយ្យការ (ព្រះរាជអាជ្ញា) សម្រេចចោទប្រកាន់ចំពោះបទល្មើសផ្សេងគ្នាតាមរយៈ កំណត់ហេតុស្ដីពីការបង្ហាញខ្លួនភ្លាម ឬនៅក្នុងដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឱ្យស៊ើបសួរ ឬនៅក្នុងដីកាកោះហៅបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ ជាដើម។ នៅពេលដែលជនល្មើសត្រូវបានគេរកឃើញថាបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសច្រើន ក្នុងករណីដែលមានបទល្មើសត្រួតគ្នានៅក្នុងពេលដែលតុលាការធ្វើការចោទប្រកាន់ដាច់ពីគ្នា ទោសអាចត្រូវអនុវត្តត្រួតគ្នា ឬក៏ត្រូវប្រកាសឱ្យស្រូបបញ្ចូលគ្នា អាស្រ័យទៅលើស្ថានភាព នៃបទល្មើសរបស់ជនល្មើសបានប្រព្រឹត្តផងដែរ។ ហើយចំពោះទោសដែលត្រូវប្រកាស ត្រូវអនុវត្តត្រួតគ្នានៅក្នុងព្រំដែននៃអតិបរមាស្របច្បាប់ដែលខ្ពស់ជាងគេ ។ ឧទាហរណ៍៖ បុគ្គល “ខ” បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅក្នុងស្ថានភាពបទល្មើសត្រួតគ្នា ដែលរួមមាន ប្រព្រឹត្តបទលើ្មស បទរំលោភដោយសេពសន្ថវៈ ដែលទោសដាក់ពន្ធនាគារកំណត់យក ៥(ប្រាំ) ឆ្នាំ និងបទឃាតកម្ម ដែលទោសដាក់ពន្ធនាគារកំណត់យក ១៥(ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ។ នៅក្នុងករណីនេះបុគ្គល “ខ” ត្រូវបានចោទប្រកាន់នៅក្នុងសំណុំរឿងចំនួន ២ ដាច់ពីគ្នា ហើយតុលាការបាន សម្រេចផ្តន្ទាទោសតាមសាលក្រម ឬ សាលដីកាស្ថាពរចំនួន ២ ដាច់ពីគ្នាផងដែរ ដោយត្រូវអនុវត្តតាមមាត្រា ១៣៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដូចនេះបុគ្គល “ខ” ត្រូវទទួលរងនូវការអនុវត្តទោស ដាក់ពន្ធនាគារជាអតិបរមាត្រឹម ១៥(ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ ។ ៣/ការបូកទោសបញ្ចូលគ្នា៖ គឺជាវិធានដែលត្រូវយកមកអនុវត្តចំពោះបទល្មើសត្រួតគ្នា ទោះនៅក្នុងនីតិវិធីនៃការចោទប្រកាន់តែមួយ ឬ ក៏នៅក្នុងនីតិវិធីនៃការចោទប្រកាន់ដាច់ពីគ្នាក៏ដោយ ចំពោះវិធាននេះបានបញ្ញត្តិនៅក្នុងមាត្រា ១៤០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ការបូកបញ្ចូលគ្នានៃទោស ក៏ត្រូវយកទៅអនុវត្ត នៅក្នុងករណីក្រៅពីស្ថានភាពនៃបទល្មើសត្រួតគ្នា ជាអាទិ៍ ដោយក្នុងករណីដែលមានការដកហូតការព្យួរទោស ដោយសារមានការផ្ដន្ទាទោសថ្មីតាមលក្ខខណ្ឌផងដែរ។ហើយចំពោះករណីទាំងនេះ ទោសទី១ ត្រូវអនុវត្តដោយបូកបញ្ចូលគ្នាជាមួយទោសទី២ ដោយគ្មានការស្រូបចូលគ្នា ឬត្រួតគ្នាឡើយ។ ដូចជាទោសពិន័យដែលត្រូវប្រកាសចំពោះបទលហុ មិនអាចយកទៅស្រូបបញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងទោសពិន័យដែលបានប្រកាសឡើងចំពោះបទលហុ ឬបទមជ្ឈិម ឬ បទឧក្រិដ្ឋផ្សេងទៀតឡើយ។ ឧទាហរណ៍៖ បុគ្គល “គ” បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសចំនួន២ ដែលមានដូចជា បទបរិហាកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ ដែលទោសពិន័យជាប្រាក់កំណត់យក ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល និង បទញុះញង់អនីតិជនឱ្យបរិភោគគ្រឿងស្រវឹង ដែលទោសដាក់ពន្ធនាគារកំណត់យក ២(ពីរ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ៤.០០០.០០០ (បួនលាន) រៀល។ បទបរិហាកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ ជាបទលហុ ចំពោះទោសពិន័យដែលត្រូវប្រកាសឡើងពីបទបរិហាកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈនេះ ត្រូវយកទៅបូកជាមួយនឹងទោសពិន័យដែល ត្រូវប្រកាសពីបទញុះញង់អនីតិជន ឱ្យបរិភោគគ្រឿងស្រវឹង ដូចនេះតុលាការអាចប្រកាសទោសដាក់ពន្ធនាគារចំនួន ២(ពីរ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ចំនួន ៤.១០០.០០០ (បួនលានមួយសែន) រៀល ទៅលើជនល្មើសបាន។ សរុបមក បទល្មើសត្រួតគ្នា គឺជាបទល្មើស ដែលជនណាម្នាក់បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសមួយរួចមកហើយ និងមិនទាន់បានចេញសេចក្ដីសម្រេចជាស្ថាពរពីតុលាការនៅឡើយ បន្ទាប់មកជននោះបាន ទៅប្រព្រឹត្តបទល្មើសមួយផ្សេងទៀត ហើយចំពោះការផ្ដន្ទាទោស ករណីបែបនេះគឺគោលការណ៍ច្បាប់បានកំណត់យកវិធានមួយចំនួនដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ដើម្បីយកមកអនុវត្តទៅលើ ជនល្មើសផងដែរ។ រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី មាស រ៉ាវីន និងលោក រៀម គីមឡេង ជាជំនួយការមេធាវី និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវី កម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ជាភាពចាំបាច់ដែលប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ត្រូវប្រព្រឹត្តអំពើសុចរិតនៅក្នុងសង្គម ការគោរពច្បាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋជា ការកាត់បន្ថយបទល្មើសកុំឱ្យកើតមាន ហើយដើម្បីបញ្ចៀសនូវបទល្មើស ក្រមព្រហ្មទណ្ឌបានបញ្ញតិអំពីការផ្តន្ទាទោសលើរូបរាងកាយ (ជាប់ពន្ធនាគារ) និងពិន័យជាប្រាក់ដើម្បីបង់ជូនរដ្ឋដោយកំណត់ទោស ទៅតាមទំហំនៃការប្រព្រឹត្តរបស់បុគ្គលនីមួយៗ។ ពោលក្រមព្រហ្មទណ្ឌបញ្ញត្តិឡើងក្នុងគោលបំណង រក្សាសន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ឱ្យមានរបៀបរៀបរយនៅក្នុងសង្គម ប៉ុន្តែទោះបីជាមានការបង្ការបទល្មើស កុំឱ្យកើតមានយ៉ាងណាក្តី ក៏នៅតែមានបុគ្គលមួយចំនួនតូច ដែលមានចេតនាប្រព្រឹត្តបទល្មើសដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ធ្វើការបញ្ឆោត បន្លំ ឬបំបាត់ទ្រព្យអ្នកដទៃជាដើម។ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ ថាអ្វីជាបទបន្លំ និងត្រូវទទួលទោសត្រឹមកម្រិតណានោះ ដូច្នេះសម្រាប់សប្តាហ៍នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «បទបន្លំ» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ យោងតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមាត្រា ៣៨៤ បានបញ្ញតិ្តថា៖ អំពើបន្លំ គឺជាអំពើរបស់បុគ្គលដែលដឹងខ្លួនថា គ្មានលទ្ធភាពដាច់ខាតនឹងបង់ថ្លៃ ឬដែលសម្រេចចិត្តមិនបង់ថ្លៃ៖ ១៖ ឱ្យគេបម្រើម្ហូបអាហារ ឬភេសជ្ជៈនៅក្នុងរង្គសាល ភោជនីយដ្ឋាន ឬ នៅក្នុងគ្រឹះស្ថានដទៃទៀត ដែលបើកចំហដល់សាធារណជន។ ២៖ឱ្យគេប្រគល់បន្ទប់មួយ និងកាន់កាប់បន្ទប់នេះនៅក្នុងសណ្ឋាគារ ឬគ្រឹះស្ថានដទៃទៀត ដែលបើកចំហដល់សាធារណជន។ ៣៖ ឱ្យគេដឹកជញ្ជូនខ្លួនតាមត្រីចក្រយាន តាមរថយន្តឈ្នួល ឬតាមមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនផ្សេងទៀត។ ដើម្បីជាភាពងាយយល់ពីចំណុចទាំងបីខាងលើនេះ យើងខ្ញុំសូមនិម្មិតឧទាហរណ៍ដូចខាងក្រោម៖ ឧបមាថា លោក «ក» បានដឹងថាខ្លួនគ្មានប្រាក់ក៏បានម៉ៅរថយន្តតាក់ស៊ីពីភ្នំពេញទៅខេត្តមួយ លុះទៅ ដល់ទីរួមខេត្តលោក «ក» បានឱ្យរថយន្ដឈប់សម្រាកចូលបន្ទប់ទឹក ហើយក៏បានរត់គេច ខ្លួនក្នុងបំណងគេចវេះពីការបង់ថ្លៃរថយន្ដ។ បន្ទាប់ពីនោះ លោក «ក» ក៏បានជួលបន្ទប់សណ្ឋាគារមួយដើម្បីស្នាក់នៅ និងទទួល ទានអាហារមួយពេលដោយថ្លៃអាហារនេះ លោកបានឱ្យអ្នកគ្រប់គ្រងគិតជាមួយថ្លៃបន្ទប់សណ្ឋាគារ។ លុះដល់ពេលព្រឹកព្រលឹម លោក «ក» ក៏បានចាកចេញពីសណ្ឋាគារដោយមិនបានបង់ថ្លៃបន្ទប់ និងថ្លៃអាហារឡើយ។ សកម្មភាពរបស់លោក «ក» ក្នុងចំណោមសកម្មភាពទាំងបីខាងលើនេះ គឺជាការបន្លំដែលត្រូវបានបញ្ញត្តិក្នុង ក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ជនណាដែលបានប្រព្រឹត្តអំពើបន្លំ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦(ប្រាំមួយ) ថ្ងៃ ទៅ ៣ (បី) ខែ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ៥០០.០០០ (ប្រាំសែន) រៀល។ ចំពោះការប៉ុនប៉ងប្រព្រឹត្តក៏ត្រូវទទួល ការផ្តន្ទាទោសដូចគ្នាផងដែរ។ លើសពីនេះប្រសិនបើតុលាការយល់ឃើញថា បុគ្គលដែលបានប្រព្រឹត្តបទបន្លំត្រូវទទួលទោសបន្ថែមនោះ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌបានចែងក្នុងមាត្រា៣៨៦ ដូចខាងក្រោម៖ ១៖ ការដកសិទ្ធិខ្លះជាពលរដ្ឋ ជាស្ថាពរ ឬសម្រាប់រយៈពេល ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ យ៉ាងច្រើន។ ២៖ ការហាមឃាត់ចំពោះការប្រកបវិជ្ជាជីវៈ កាលបើបទល្មើសនេះ បានប្រព្រឹត្ត នៅក្នុងការប្រកបវិជ្ជាជីវៈឬ នៅក្នុងឱកាសនៃការប្រកបវិជ្ជាជិវៈនេះ ជាស្ថាពរ ឬសម្រាប់រយៈពេល ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ យ៉ាងច្រើន។ ៣៖ ការរឹបអូសផលទុន និងទ្រព្យសម្បត្តិដែលជាផលកើតចេញពីបទល្មើស។ ៤៖ ការរឹបអូសយានជំនិះរបស់ទណ្ឌិតមួយគ្រឿង ឬច្រើនគ្រឿង។ ៥៖ ការបិទផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោសសម្រាប់រយៈពេល២ (ពីរ) ខែយ៉ាងច្រើន។ ៦៖ ការផ្សាយសេចក្ដីសម្រេចផ្ដន្ទាទោសនៅក្នុងសារព័ត៌មាន។ ៧៖ ការផ្សាយសេចក្ដីសម្រេចផ្ដន្ទាទោស តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍ សោតទស្សន៍ សម្រាប់រយៈពេល ៨ (ប្រាំបី) ថ្ងៃ យ៉ាងច្រើន។ សរុបមក ថ្វីត្បិតតែប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនគិតថាអំពើបន្លំ គឺជារឿងតូចតាចនៅក្នុងសង្គម ជារឿងសាមញ្ញក៏ដោយតែទង្វើទាំងនេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងបានបង្កជាបទល្មើសដែលមានបញ្ញត្ដិនៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌជាធរមាន ហើយជនដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនឹងត្រូវទទួលការផ្ដន្ទាទោសទៅតាមច្បាប់កំណត់ ។ រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី ទ្រី ស្រីល័ក្ខណ និងលោកស្រី យ៉េ នីតា ជាជំនួយការច្បាប់ និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥ អ៊ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ/Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ដោយសារការមមាញឹកនឹងការងារ បុគ្គលមួយចំនួនដែលមាន អចលនវត្ថុ (ដី,អគារ/ផ្ទះ) នៅតាមបណ្តាខេត្តដែលនៅឆ្ងាយពីគេហដ្ឋានរបស់ខ្លួន បុគ្គលទាំងនោះតែងតែស្វែងរក អ្នកត្រួតពិនិត្យ ឬថែរក្សាផ្ទះ ឬចាំមើលដី ឱ្យខ្លួន ដែលអ្នកថែរក្សាដីមានសិទ្ធិក្នុងការប្រើប្រាស់ដីដែលមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ដើម្បីដាំដំណាំ ឬធ្វើស្រែចំការជាដើម ទៀតសោតអ្នកថែរក្សា ឬអ្នកចាំដី ក៏មានសិទ្ធិក្នុងការអាស្រ័យផល (ទទួលផល) ពីដំណាំដែលខ្លួនបានដំានោះផងដែរ។ ថ្វីត្បិតតែអ្នកចាំដី មានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ (ដំាដំណាំ) និងសិទ្ធិអាស្រ័យផល (ទទួលផលដំណាំ) ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែអ្នកចាំដី ពុំមានសិទ្ធិក្នុងការចាត់ចែង (លក់) ដីនោះឡើយ ដោយហេតុថាដីដែល អ្នកថែរក្សាកំពុងកាន់កាប់ គឺជាដីរបស់អ្នកដទៃមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួនឡើយ។ ចំពោះទម្រង់នៃការកាន់កាប់ដីបែបនេះ ត្រូវបានគេស្គាល់ក្នុងអត្ថន័យច្បាប់ថាជា ផលុបភោគ។ យើងនឹងធ្វើការពិនិត្យទៅលើនិយមន័យផលុបភោគ, ការបង្កើតផលុបភោគ, សិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់ផលុបភោគី និងការបញ្ចប់ផលុបភោគផងដែរ។ ដូច្នេះកម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាព FRESH NEWS ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «ផលុបភោគ» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូន ប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖ ផលុបភោគ សំដៅទៅលើសិទ្ធិប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើអចលនវត្ថុដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកទៃ។ មានអត្ថន័យថា ផលុបភោគគឺ ជារបបគតិយុត្តមួយដែល ផ្តល់សិទ្ធិឱ្យបុគ្គលម្នាក់ហៅថា ផលុបភោគី មានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ដីសម្រាប់ដំាដំណាំ, ធ្វើស្រែចំការ ឬផ្ទះដើម្បីជួលបន្តឱ្យទៅអ្នកដទៃទៀតបាន និងមានសិទ្ធិអាស្រ័យផលធម្មជាតិ ដែលមានដូចជាផលដំណាំលើសពី នេះទៅទៀតផលុបភោគី អាចធ្វើការអាស្រ័យផលស៊ីវិល គឺប្រាក់ឈ្នួលកើតពីជួលអគារឱ្យអ្នកដទៃផងដែរ។ ផលុបភោគ អាចបង្កើតតាមលិខិតលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬមិនតាមលិខិតលាយលក្ខណ៍អក្សរ(ផ្ទាល់មាត់) ហើយចំពោះអាណត្តិនៃការបង្កើតផលុបភោគ អាចបង្កើតក្នុងរយៈពេលកំណត់ណាមួយ ដែលមិនឱ្យលើសពីមួយជីវិតរបស់ផលុបភោគី។ បន្ទាប់ពីការបង្កើតផលុបភោគរួច ដើម្បីមានសិទ្ធិតតាំងចំពោះបុគ្គលផ្សេងដែលអះអាងលើអចលនវត្ថុ (ដី,អគារ/ផ្ទះ) ផលុបភោគីត្រូវចុះបញ្ជីនៅមន្ទីររៀបចំដែនដី នគររូបនីយកម្ម និងសំណង់។ ផលុបភោគី មានសិទ្ធិអាស្រ័យផលធម្មជាតិ (ទទួលបានដំណាំដែលដុះលើដី), សិទ្ធិអាស្រ័យផលស៊ីវិល (ប្រាក់ឈ្នួលដែលកើតចេញពីការជួលដី,អគារ/ផ្ទះ), សិទ្ធិទាមទារដោយផ្អែកលើសិទ្ធិប្រត្យក្ស ដូចដែលម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករនៃដីមាន, មានសិទ្ធិយកអចលនវត្ថុ(ដី,អគារ/ផ្ទះ) ដែលជាកម្មវត្ថុនៃផលុបភោគទៅជួលបន្តបាន ដែលមានថិរវេលាមិនឱ្យលើសពី៣(បី)ឆ្នាំ និងអាចបន្តសាជាថ្មីបាន ដោយមិនឱ្យលើសពី៣(បី)ឆ្នាំ។ ផលុបភោគីត្រូវមានករណីយកិច្ចជូនដំណឹងដោយគ្មានការយឺតយ៉ាវទៅម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករនៃអចលនវត្ថុ (ដី,អគារ/ផ្ទះ) ក្នុងករណីមានបុគ្គលណាផ្សេង អះអាងថាខ្លួនមានសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ (ដី,អគារ/ផ្ទះ), ករណីយកិច្ចថែរក្សាអចលនវត្ថុ(ដី,អគារ/ផ្ទះ) ឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមខ្លឹមសារនៃផលុបភោគ, ករណីយកិច្ចចេញថ្លៃសេវាជួសជុលថែទាំអចលនវត្ថុ (លើកលែងតែជួសជុលធំៗ ជាបន្ទុករបស់កម្មសិទ្ធិករ), ករណីយកិច្ចទទួលបន្ទុកបង់ពន្ធ និងអាករ (បង់ពន្ធផ្ទះ, បង់ពន្ធដី) និងករណីយកិច្ចបង់ថ្លៃសេវាធានារ៉ាប់រងអចលនវត្ថុជាដើម។ ផលុបភោគ ត្រូវបញ្ចប់នៅក្នុងករណីដូចជា៖ មរណភាពនៃផលុបភោគី, អំឡុងពេលបញ្ចប់មកដល់, ផលុបភោគីប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងផលុបភោគ ឬបញ្ញត្តិច្បាប់(បង្កឱ្យមានការខូចខាត, ថែរក្សាមិនបានត្រឹមត្រូវ), ចំពោះផលុបភោគដែលមិនធ្វើឡើងក្រោមទម្រង់ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ កម្មសិទ្ធិករ (ម្ចាស់ដី,អគារ/ផ្ទះ) អាចស្នើសុំឱ្យរំលត់ពេលណាក៏បាន។ ក្នុងករណីស្នើសុំរំលត់ផលុបភោគ ដោយមិនបញ្ជាក់អំពីពេលរលត់ នោះផលុបភោគត្រូវរលត់នៅអំឡុងពេលដែល បានកំណត់បានកន្លងហួសដូចជា៖ ៣(បី)ខែចំពោះអគារ, ១(មួយ)ឆ្នាំចំពោះដី, មុនពេលផលុបភោគីចាប់ផ្តើមការងារកសិកម្ម សម្រាប់រដូវបន្ទាប់ (ចំពោះដីមានរដូវប្រមូលផល)។ ជាចុងក្រោយយើងអាចសង្កេតបានថាផលុបភោគ ជារបបគតិយុត្តមួយដែលមានបញ្ញត្តិនៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណី ឆ្នាំ២០០៧ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងជារបបដែលបង្កើតឡើង តាមរយៈការលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬមិនលាយលក្ខណ៍អក្សរក៏បាន, យកថ្លៃឈ្នួល ឬមិនយកថ្លៃឈ្នួលក៏បាន តាមរយៈការព្រមព្រៀងគ្នាជាក់ស្តែង រវាងកម្មសិទ្ធិករ និងផលុបភោគី។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ផលុបភោគី ត្រូវគោរពតាមសិទ្ធិ ក៏ដូចជាករណីយកិច្ចដូចដែលបានបញ្ញត្តិ ជៀសវាងមានបញ្ហាផ្សេងៗ កើតឡើងដូចជាការបញ្ចប់នូវរបបផលុបភោគពីកម្មសិទ្ធិករជាដើម។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី សេង ឈុនលី និង លោក ប៉ូល គីមសេង ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុង ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ បុគ្គលម្នាក់ៗរមែងមានការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាទៅវិញទៅមក តាមរយៈការជួបជជែកដោយផ្ទាល់ ការឆ្លើយឆ្លងតាមទូរស័ព្ទដៃ ការសន្ទនាតាមបណ្ដាញសង្គម ឬតាមមធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត។ ក្នុងនោះផងដែរ ការសន្ទនាមួយចំនួនអាចពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួន បញ្ហាគ្រួសារ ឬការសម្ងាត់ជំនួញ ដែលសាមីខ្លួនមិនអាច ឬមិនចង់ឱ្យជនទីបីដឹងឮ។ ជីវិតរស់នៅឯកជនរបស់បុគ្គលនឹងត្រូវបានរំលោភបំពាន ប្រសិនបើការសន្ទនាទាំងនោះត្រូវបានគេលួចស្ដាប់ ឬថតចម្លងដោយមិនមានការអនុញ្ញាតជាមុន លើកលែងតែករណីដែលច្បាប់អនុញ្ញាត។ ដូច្នេះដើម្បីឲ្យជ្រាបកាន់តែច្បាស់ថា តើសកម្មភាពបែបណា ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការស្ដាប់ ឬថតពាក្យសម្ដីឯកជន? ហើយជនដែលប្រព្រឹត្តអំពើនេះ ត្រូវទទួលទោសតាមច្បាប់កម្រិតណា? កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្ដីពី «បទស្ដាប់ ឬថតពាក្យសំដីឯកជន» មកបកស្រាយ និងចែករំលែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋដូចតទៅ៖ ដើម្បីចៀសវាងនូវការរំលោភបំពានសិទ្ធិ ក្នុងការសន្ទនារបស់បុគ្គលឯកជន ក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានបញ្ញត្តិត្រង់មាត្រា៣០១ថា៖ «អំពើស្តាប់ ឬថតសំដីដែលនិយាយជាឯកជន ឬជាការសម្ងាត់ ដោយគ្មានការយល់ព្រមពីបុគ្គលដែលមានការពាក់ព័ន្ធនោះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ)ខែ ទៅ ១ (មួយ)ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន)រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ (ពីរលាន)រៀល លើកលែងតែករណីដែលច្បាប់អនុញ្ញាត។ ត្រូវបានសន្មត់ជាការព្រមព្រៀង ប្រសិនបើបុគ្គលដែលពាក់ព័ន្ធនេះ បានទទួលដំណឹងអំពីការស្តាប់ ឬថតហើយ បុគ្គលនោះមិនបានជំទាស់ទេនោះ»។ យោងតាមបទបញ្ញត្តិខាងលើ បើគ្មានការអនុញ្ញាតពីបុគ្គលពាក់ព័ន្ធ ឬច្បាប់ទេនោះ គ្មានជនណាម្នាក់អាចស្តាប់ ឬថតពាក្យសម្ដីឯកជន ឬការសម្ងាត់ទាំងនោះបានឡើយ។ ការលួចថតនេះទៀតសោត អាចធ្វើឡើងតាមរយៈការលួចបង្កប់ម៉ាស៊ីនថតសម្លេងនៅពេលសន្ទនាដោយផ្ទាល់ ឬលួចថតសម្លេងនៅពេលសន្ទនាតាមរយៈទូរស័ព្ទជាដើម។ យ៉ាងណាមិញ មាត្រាខាងលើក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ទោះបីជាភាគីដែលពាក់ព័ន្ធមិនបាន បញ្ជាក់អំពីការអនុញ្ញាតឱ្យ ស្តាប់ ឬថតសម្ដីឯកជនក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្ដែបើភាគីបានដឹងថា មានជនទីបីកំពុងស្ដាប់ ឬថតសម្លេង ដោយមិនបានជំទាស់ ឬហាមឃាត់ណាមួយនោះទេ សកម្មភាពនេះត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាការព្រមព្រៀងឱ្យស្ដាប់ ឬថតសម្លេងនូវការសន្ទនានោះ។ ឧទាហរណ៍៖ បុគ្គលម្នាក់ត្រូវបានជួបសម្ភាសន៍ជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន ហើយគាត់បានឃើញម៉ាស៊ីនថតសម្លេងនៅលើតុសម្ភាសន៍រួចហើយ ហេតុដូចនេះ ប្រសិនបើបុគ្គលនោះមិនបាន ធ្វើការជំទាស់ទេ សកម្មភាពថតសម្លេងរបស់អ្នកសារព័ត៌មានមិនត្រូវបានចាត់ទុកថាជាបទលើ្មសនោះទេ។ សរុបរួមមក ជនទាំងឡាយណាដែលបាន ស្ដាប់ និងថតពាក្យសម្ដីឯកជន ឬការសម្ងាត់ដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ត្រូវទទួលការផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់កំណត់ ដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ដើម្បីចៀសវាងនូវការរំលោភបំពានសិទ្ធិឯកជនរបស់ខ្លូន ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបគួរតែមានការប្រុងប្រយ័ត្ន មុនពេលជជែកពិភាក្សាអំពីការសម្ងាត់ផ្សេងៗ និងត្រូវបង្ហាញការជំទាស់ភ្លាមៗ ប្រសិនបើខ្លួនមិនចង់ឱ្យមានការលួចស្តាប់ ឬថតពាក្យសម្ដីឯកជនណាមួយនោះទេ ។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី លឹម សុវណ្ណារ៉ុង និងកញ្ញា គន្ធ វិជិតា ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ http://www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ នៅក្នុងប្រតិបត្តិការប្រចាំថ្ងៃនៃគ្រប់អាជីវកម្មទាំងអស់ ទាំងទ្រព្យសកម្ម និងទ្រព្យអកម្ម ភាគច្រើនតែងតែដើរទន្ទឹមគ្នា មានន័យថា រាល់អាជីវកម្មគ្រប់ប្រភេទអាចទទួលបានទាំងទ្រព្យសកម្ម និងទ្រព្យអកម្ម។ ចំពោះទ្រព្យអកម្ម ដែលក្នុងន័យសាមញ្ញថាជាបំណុលនោះ ទាំងម្ចាស់បំណុល និងកូនបំណុលតែងតែជ្រើសរើសយកវិធីមួយ ដើម្បីជៀសវាងនូវរាល់ហានិភ័យនានា ដែលអាចកើតមានឡើង នោះគឺ ការដាក់ធានាបំណុល។ ជាក់ស្ដែងការដាក់ធានាបំណុលនេះដែរ ត្រូវបានគេមើលឃើញក្នុងរូបភាពពីរគឺ ការធានាបំណុលដោយទ្រព្យ (ចលនវត្ថុ និងអចលនវត្ថុ) និងការធានាដោយបុគ្គល ។ អត្ថបទនេះ យើងខ្ញុំបង្ហាញថាតើ អ្វីទៅជាការធានាបំណុលដោយបុគ្គល ? តើវាមានលក្ខខណ្ឌ ក៏ដូចជាអានុភាពបែបណាខ្លះ ? ដើម្បីឲ្យកាន់តែច្បាស់ ក្នុងថ្ងៃនេះ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News បានសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ បានលើកយកនូវប្រធានបទមួយស្ដីអំពី «ការធានាដោយបុគ្គល» មកបកស្រាយ និងចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតទាំងអស់ដូចតទៅ៖ ការធានាបំណុលត្រូវបានបញ្ញត្តិ នៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយបែងចែកជាពីរគឺ ការធានាដោយបុគ្គល និងការធានាដោយទ្រព្យ។ ចំពោះការធានាបំណុលដោយបុគ្គល គឺជាលក្ខខណ្ឌដែលបុគ្គលណាមួយ មានបំណងធ្វើការធានាបំណុលរបស់កូនបំណុល ដោយការស្ម័គ្រចិត្តរបស់បុគ្គលនោះ ពោលគឺមានន័យថា បុគ្គលទី៣ណាមួយជាអ្នកចេញមុខធានា ចំពោះម្ចាស់បំណុលថានឹងសងបំណុល ជំនួសកូនបំណុល ក្នុងករណីកូនបំណុលមិនសង។ ជាទូទៅការធានាដោយបុគ្គល គឺជាទម្រង់នៃកិច្ចសន្យាមួយប្រភេទ ដែលបង្កើតឡើងរវាងអ្នកធានា និងម្ចាស់បំណុល ក្នុងការចងភ្ជាប់កាតព្វកិច្ចអ្នកធានា ដើម្បីធានាលើការទូទាត់សងបំណុលវិញ។ ចំណុចនេះត្រូវបានបញ្ញត្តិក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីមាត្រា៩០០ថា៖ «កិច្ចសន្យាធានាត្រូវបានបង្កើតឡើង ដោយសារបុគ្គលដែលមានបំណងធ្វើជាអ្នកធានា បានសន្យាជាមួយនឹងម្ចាស់បំណុលថា ខ្លួននឹងអនុវត្តកាតព្វកិច្ចមួយផ្នែក ឬទាំងមូលជាមួយនឹងកូនបំណុលដែលមានកាតព្វកិច្ចចម្បង នៅក្នុងករណីដែលកូនបំណុលមានកាតព្វកិច្ចចម្បងនោះពុំអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ហើយម្ចាស់បំណុលបានយល់ព្រមអំពីការសន្យានោះ»។ ចំណុចនេះមានន័យរួមថា៖ ក្នុងករណីដែលកូនបំណុលអលទ្ធភាពក្នុងការសងបំណុល ឬពុំអាចអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្នុងការសងបំណុលទៅម្ចាស់បំណុលវិញ នោះអ្នកធានាត្រូវមានកាតព្វកិច្ចសងបំណុលនោះជំនួសកូនបំណុល។ ប៉ុន្តែចំណុចបែបនេះហាក់បីដូចជាបន្ទុកមួយដ៏ធ្ងន់ចំពោះអ្នកធានា ក្នុងការធានាកាតព្វកិច្ចលើបំណុលជំនួសកូនបំណុល ហេតុនេះហើយទើបក្រមរដ្ឋប្បវេណីមាត្រា ៩០០ វាក្យខណ្ឌទី២ កថាខណ្ឌទី២ បានចែងទៀតថា៖ «... ប៉ុន្តែ កាតព្វកិច្ចនៃការសន្យាពិសេសដែលធានាការខូចខាត អាចកើតបាន លុះត្រាតែអ្នកដែលទទួលបន្ទុកកាតព្វកិច្ចនៃការសន្យាពិសេសដែលធានាការខូចខាតនោះ មានអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន ជាការធានាការខូចខាត ឬការធានា»។ មានន័យថា ក្រមរដ្ឋប្បវេណីបានបញ្ញត្តិ ដើម្បីការពារដល់អ្នកធានា ព្រោះថាបើគិតលើស្ថានភាពជាក់ស្ដែង ការធានាបែបនេះគឺពិតជាផ្ដល់បន្ទុកដល់អ្នកធានាពិតមែន ហេតុនេះទើបក្រមរដ្ឋប្បវេណី បានបញ្ញត្តិបន្ថែមទៀតថា ការបង្កើតកិច្ចសន្យាធានាបែបនេះអាចធ្វើឡើងបានលុះត្រាតែ អ្នកធានាកាតព្វកិច្ចធានាការខូចខាតនោះ មានអាជីវកម្មរបស់ខ្លួនជាការធានា។ ម៉្យាងវិញទៀតទោះបីជាអ្នកធានាកាតព្វកិច្ចធានាការខូចខាតនោះ មិនមានប្រកបអាជីវកម្មអ្វីសោះ ហើយបានបង្កើតកិច្ចសន្យាធានាការខូចខាតខាងលើក៏ដោយ ក៏មិនអាចមានអានុភាពក្នុងការអនុវត្តដែរ។ ក្នុងករណីដែលកិច្ចសន្យាធានាត្រូវបានបង្កើតឡើងហើយ នោះអ្នកធានាត្រូវមានកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវច្បាប់ក្នុងការធានាកាតព្វកិច្ចលើបំណុល។ ជាគោលការណ៍ទំហំនៃកាតព្វកិច្ចធានាត្រូវបានកំណត់រួចជាស្រេចហើយតាមរយៈឆន្ទៈរបស់អ្នកធានា និងម្ចាស់បំណុល ដែលជាភាគីនៃកិច្ចសន្យាធានា។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមិនមានការសន្យាគ្នា ជាមុននោះទេទំហំនៃកាតព្វកិច្ចធានាត្រូវបានកំណត់ក្នុងកម្រិតនៃប្រាក់ដើមដែលកូនបំណុលត្រូវទទួលបន្ទុក ព្រមទាំងកាតព្វកិច្ចបន្ទាប់បន្សំទៀតដូចជា ការប្រាក់ ប្រាក់ធានាការអនុវត្តកាតព្វកិច្ច ឬសំណងនៃការខូចខាតជាដើម តែត្រូវតែក្នុងកម្រិតមួយដែលមិនអាចធ្ងន់ធ្ងរជាងកូនបំណុលជាដាច់ខាត។ ការធានានេះស្រដៀងទៅនិងសិទ្ធិប្រាតិភោគប្រត្យក្សដូចជា ហ៊ីប៉ូតែក ប៉ុន្តែមានផ្នែកមួយចំនួនខុសគ្នា ពោលគឺ ហ៊ីប៉ូតែក ប្រាតិភោគដោយអនុប្បទាន ឬសិទ្ធិលើការបញ្ចាំ អ្វីដែលត្រូវធានា គឺជាតម្លៃជាក់លាក់ណាមួយ ចំណែកឯការធានាវិញ គឺធានាជាមួយនឹងទ្រព្យរបស់ខ្លួន នៅក្នុងចំនួនទឹកប្រាក់ដែលបានធានា។ សរុបមក ការធានាដោយបុគ្គល គឺជាទម្រង់នៃការសន្យាពិសេសមួយ ដែលក្នុងនោះ អ្នកធានាត្រូវមានកាតព្វកិច្ចធានា ក្នុងការទូទាត់បំណុលជំនួសកូនបំណុល ជាមួយម្ចាស់បំណុល ក្នុងករណីដែលកូនបំណុលមិនមានលទ្ធភាពទូទាត់បំណុល ឬមិនអាចអនុវត្តបាននូវកាតព្វកិច្ចលើបំណុលរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែក្រមរដ្ឋប្បវេណី ក៏បានចែងនូវបញ្ញត្តិពិសេសមួយចំនួនផងដែរ ក្នុងគោលបំណងការពារអ្នកធានា ពីការទទួលបន្ទុកលើកាតព្វកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនេះ។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ថន យូសៀង និងលោក ឡេង ពុទ្ធិតារា ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសប៊ុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ មនុស្សភាគច្រើនច្បាស់ជាធ្លាប់បានជួបប្រទះរួចមកហើយ នៅលើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គម ដោយមាន ស្ថាប័នព័ត៌មាន និងបុគ្គលមួយចំនួន បានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានជាអត្តបទ រូបថត និងវីដេអូជាដើម ដើម្បីទទួលបានចំណាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់មហាជន ហើយព័ត៌មានទាំងនោះ ភាគច្រើនសុទ្ធសឹងតែជាព័ត៌មានពុំមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ឡើយ។ ព័ត៌មានខ្លះទៀតជាព័ត៌មានមិនពិត ដែលផ្សព្វផ្សាយឡើងក្នុងចេតនាញុះញង់ឲ្យសាធារណៈជន មានការភ័នច្រឡំ ភ័យខ្លាច ទៅនឹងបុគ្គល ឬព្រឹត្តិការណ៍ណាមួយ ឬបង្ហាញឲ្យឃើញថា នឹងមានរឿងហេតុដែលនាំឲ្យមានក្ដីវិនាសអន្តរាយ ឬកើតមានហេតុការណ៍អ្វីមួយដែលនាំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់សង្គមជាតិ រួមទាំងមនុស្សជាតិជាដើម។ ទាំងនេះជាសកម្មភាព «ក្លែងព័ត៌មាន» ដែលចាំបាច់ត្រូវតែគ្រប់គ្រងឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយ បើពុំដូចនេះទេវាអាចជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់សង្គមជាតិបាន។ ដូច្នេះ តើសកម្មភាពបែបណាខ្លះដែលអាចចាត់ទុកបានថាជា អំពើ «ក្លែងព័ត៌មាន» ? តើវាអាចជះឥទ្ធិពលមិនល្អដល់សង្គមជាតិកម្រិតណា ? ហើយចំពោះជនល្មើសវិញ តើត្រូវផ្ដន្ទាទោសកម្រិតណាដែរ? ដើម្បីឲ្យកាន់តែច្បាស់ ក្នុងថ្ងៃនេះ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh New បានសហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ បានលើកយកនូវប្រធានបទមួយស្ដីអំពី «បទក្លែងព័ត៌មាន» មកបកស្រាយ និងចែករំលែក ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតទាំងអស់ដូចតទៅ៖ នៅក្នុងក្របខណ្ឌវិជ្ជាជីវៈនៃការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន រាល់សកម្មភាពទាំងអស់ចាំបាច់ណាស់ត្រូវតែអនុលោមតាមក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ដោយហេតុថា សារព័ត៌មានជាផ្នែកមួយ ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងសង្គមក្នុងការបង្ហាញអំពី ព័ត៌មានទាំងជាអត្ថបទ រូបថត សម្លេង ឬវីដេអូ ជាដើម។ រាល់ព័ត៌មានដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយចេញមកត្រូវតែជាការពិត មិនបំភ្លើស ហើយអាចផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់សង្គមជាតិទាំងមូលបាន។ ក្នុងករណីដែលព័ត៌មានផ្សព្វផ្សាយចេញមកមិនមែនជាការពិតនោះ ច្បាស់ណាស់វាអាចជះផលមិនល្អដល់សង្គមជាតិទាំងមូលបាន។ ហេតុនេះហើយទើបគេចាំបាច់ត្រូវតែមានវិធានសម្រាប់គ្រប់គ្រងរាល់សកម្មភាពនានាពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន ជាក់ស្ដែង រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មាត្រា ៤១ បានចែងថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋមាន សេរីភាពខាងបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងបោះពុម្ភផ្សាយ សេរីភាពខាងប្រជុំ។ ក៏ប៉ុន្ដែជនណាក៏ដោយមិនអាចឆ្លៀតប្រើសិទិ្ធនេះ ដោយរំលោភនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសរបស់អ្នកដទៃ ដល់ទំនៀមទម្លាប់ល្អរបស់សង្គម ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសន្តិសុខជាតិឡើយ។ របបសារព័ត៌មានត្រូវរៀបចំឡើង ដោយច្បាប់»។ ចំណែកឯ ច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មាន មាត្រា៧ កថាខណ្ឌ៣ និង៦ ឯនេះវិញ ក៏បានចែងផងដែរនូវ ក្រមសីលធម៌របស់អ្នកសារព័ត៌មាន ដោយអ្នកសារព័ត៌មានត្រូវរាយការណ៍តែតាមហេតុការណ៍ ដែលខ្លួនបានដឹងពី ប្រភពដើមតែប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកសារព័ត៌មានមិនត្រូវបំបាត់ចោលនូវព័ត៌មានសំខាន់ៗ ឬកែបន្លំឯកសារផ្សេងៗឡើយ។ មួយវិញទៀតត្រូវចៀសវាងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន ដែលញុះញង់អោយមានការប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿ សាសនា មតិ ឬនិន្នារការនយោបាយ ដើមកំណើតជាតិ ឋានៈសង្គម ធនធាន ឬស្ថានភាព ដទៃទៀត។ ដូចនេះ ក្នុងករណីដែលជនណាបានបំពានទៅលើវិធាន ក៏ដូចជាគោលការណ៍វិជ្ជាជីវៈសម្រាប់ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន ដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើនោះសកម្មភាពរបស់ជននោះ នឹងត្រូវកំណត់ថាជាការ «ក្លែងព័ត៌មាន»។ អំពើបែបនេះ គឺជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌមួយ ដែលនៅក្នុងមាត្រា ៤២៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថា៖ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ឆ្នាំ ទៅ ២ (ពីរ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២,០០០,០០០ (ពីរលាន) រៀល ទៅ ៤,០០០,០០០ (បួនលាន) រៀល អំពើផ្ដល់ ឬបើកកកាយព័ត៌មានក្លែង ដើម្បីធ្វើឲ្យជឿថា នឹងកើតមានឡើងនូវការបំផ្លិចបំផ្លាញ ការធ្វើឲ្យទ្រុឌទ្រោម ឬការធ្វើឲ្យខូចខាត ប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ចំពោះមនុស្ស។ ឧទាហរណ៍៖ បុគ្គលម្នាក់បានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននៅលើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គមថា ក្រសួង សុខាភិបាលបានប្រកាសអំពីការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីត ១៩ នៅកម្ពុជាកំពុងមានស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង ដែលនេះជា សញ្ញាណមួយបង្ហាញឲ្យឃើញថា កម្ពុជាកំពុងប្រឈមនឹងការប្រកាសដាក់ប្រទេសស្ថិតក្នុងគ្រាអាសន្ន ហេតុនេះ សូមបងប្អូនទិញស្បៀងអាហារទុកឲ្យហើយទៅ។ (នេះជាពាក្យបង្អើល សតិអារម្មណ៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យមានការភ័យខ្លាច និងដើម្បីកេងចំណេញក្នុងស្ថានភាពជ្រួលច្របល់នេះផងដែរ)។ សកម្មភាពទាំងនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា បុគ្គលម្នាក់នេះ មានចេតនាទុច្ចរិតផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ដើម្បីបង្កឲ្យមានភាពចលាចលក្នុងសង្គម ព្រមទាំងឆ្លៀតឱកាសក្នុងការដំឡើងថ្លៃទំនិញ។ សរុបមក មិនថាជាបុគ្គលឯកជន ស្ថាប័ន ឬអ្នកសារព័ត៌មាននោះទេ គឺច្បាប់ពុំផ្ដល់សិទ្ធិសេរីក្នុងការផ្សព្វ ផ្សាយព័ត៌មានតាមតែទំនើងចិត្តនោះទេ ហើយចំពោះជនណា ឬស្ថាប័នណា ដែលបានប្រព្រឹត្តល្មើសដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ នឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ឡាន ស៊ីនីត និងកញ្ញា ថន រ៉ាវ៉ាឌី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសប៊ុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ការគាំពារ និងការអប់រំអំពីសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបាន គេទទួលស្គាល់ពីមួយសម័យកាលទៅមួយសម័យកាល និងរីកសាយភាយទៅបណ្ដាប្រទេសជាច្រើននៅជុំវិញពិភពលោក។ យ៉ាងណាមិញការការពារសិទ្ធិមនុស្ស មិនមែនផុតរលត់នៅពេលដែលបុគ្គលនោះបាត់បង់ជីវិតឡើយ ច្បាប់ក៏បានការពារប្រឆាំងទៅនឹងអំពើយាយីលើបុគ្គលដែលបាន ទទួលមរណៈភាពផងដែរ ជាក់ស្ដែងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានកំណត់អំពើទោសចំពោះ អំពើបំពារបំពានទាំងទ្បាយដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់បូរណភាពនៃសាកសព និងទីបញ្ចុះសព។ បើទោះបីជាការរស់នៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ពុំសូវមានការរំលោភបំពានទៅលើសាកសព និងទីបញ្ចុះសពក៏ដោយ ក៏ច្បាប់បានបង្ការទុកមុខ និងមិនបានទុកចន្លោះឱ្យជនខិលខូចឆ្លៀតឱកាស ក្នុងការប្រព្រឹត្តិអំពើអសីលធម៌ និងមិនគួរគប្បីណាមួយនោះឡើយ។ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ថា តើអំពើណាខ្លះដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការធ្វើប៉ះពាល់ដល់បូរណភាពនៃសាកសព និងប្រមាថទីបញ្ចុះសព? ហើយជនដែលប្រព្រឹត្តអំពើបែបនោះ នឹងត្រូវប្រឈមមុខជាមួយនឹងការផ្ដន្ទាទោសដល់កម្រិតណា? កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ នឹងធ្វើការបង្ហាញ និងចែករំលែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិត ដូចតទៅ៖ យោងតាមមាត្រា២៦១ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អំពើប៉ះពាល់ដល់បូរណភាពនៃសាក សព ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ខែ ទៅ ១(មួយ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០,០០០ (មួយសែន)រៀល ទៅ ២,០០០,០០០ (ពីរលាន)រៀល។ ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងអំទ្បុងឆ្នាំ២០១៤ ធ្លាប់មានករណីដែលជនសង្ស័យម្នាក់បានលួចគាស់មឈូសរបស់យុវតីអាយុ ១៧ឆ្នាំ ដែលទើបនឹងទទួលមរណភាព ដើម្បីរំលោភសាកសពរបស់យុវតីនោះ។ អំពើស្មោកគ្រោក និងអសីលធម៌បែបនេះ ក៏ត្រូវបានច្បាប់រាប់បញ្ចូលជាការប៉ះពាល់ដល់បូរណភាពនៃសាកសពផងដែរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ មាត្រា ២៦២ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានកំណត់ថា អំពើប្រមាថតាមមធ្យោបាយណាមួយក៏ដោយ ទៅលើផ្នូរ ទីបញ្ចុះសព កោដ្ឋ ឬទៅលើសំណង់ដែលកសាងឡើង សម្រាប់រំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធនៃអ្នកទទួលមរណភាព ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែ ទៅ ១ (មួយ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០,០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ២,០០០,០០០ (ពីរលាន) រៀល ។ នាពេលកន្លងមក យើងសង្កេតឃើញអំពើដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការប្រមាថទីបញ្ចុះសពរួមមាន ការគាស់ទីបញ្ចុះសពដើម្បីលួចយកវត្ថុមានតម្លៃ ឬវត្ថុបុរាណដែលក្រុមគ្រួសារនៃសព បានកប់ទៅជាមួយសាកសព ជាដើម។ ក្រៅពីនេះ រួមមានសកម្មភាពមិនគប្បីមួយចំនួនទៀតដូចជា ការវាយកម្ទេចទីបញ្ចុះសពដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ក្នុងគោលបំណងមិនសមរម្យណាមួយ ឬការប្រព្រឹត្តិអំពើអសីលធម៌ក្នុងរូបភាពប្រមាថដល់ទីបញ្ចុះសពផងដែរ។ សរុបមក បទប៉ះពាល់ដល់បូរណភាពនៃសាកសព និងប្រមាថទីបញ្ចុះសព ជាបទល្មើសបទមជ្ឈឹម ដែលត្រូវបានកំណត់ និងផ្តន្ទាទោសចំពោះបុគ្គលដែលបានប្រព្រឹត្តអំពើអសីលធម៌ និងបំពារបំពានដល់សាកសព និងប្រមាថទីបញ្ចុះសព។ ដើម្បីគេចផុតពីការទទួលទោសព្រហ្មទណ្ឌទាំងនេះ វាជាការចាំបាច់ណាស់ដែលបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋគួរយល់ដឹងបន្ថែមថា តើអំពើណាខ្លះដែលត្រូវអនុវត្ត ហើយអំពើណាខ្លះទៀតដែលត្រូវចៀសវាង។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ម៉េង វណ្ណី និងកញ្ញា គន្ធ វិជិតា ជាជំនួយការមេធាវី និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥/០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖president@ciclg.com គេហទំព័រ៖ http://www.ciclg.com,ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវី កម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ជាទូទៅស្ថានភាពនៃការរស់នៅរបស់មនុស្សម្នាក់ៗនៅក្នុងសង្គម មិនដូចគ្នានោះទេ ដូចជាស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ជាអាទិ៍ ដែលក្នុងនោះយើងឃើញថា មានបុគ្គលមួយចំនួនមានទ្រព្យសម្បត្ដិស្ដុកស្ដម្ភមួយចំនួនមានភាពក្រីក្រ និងខ្លះទៀតធ្លាក់ខ្លួនក្លាយជាទុរគត់ជន និងអ្នកសូមទានជាអាទិ៍។ អាស្រ័យដូចនេះ ដោយចិត្ដសប្បុរសធម៌ និងសណ្ដោសប្រណី រវាងគ្នានឹងគ្នា មនុស្សម្នាក់ៗត្រូវចេះចែករំលែក និងជួយយកអាសារគ្នាទៅវិញទៅមក ដូចសុភាសិតខ្មែរ ពោលថា ត្រូវចេះជួយគ្នាក្នុងគ្រាក្រ ជាដើម។ លើសពីនោះវប្បធម៌ដែលមាននៅក្នុងសង្គម ដែលតម្រូវឱ្យឪពុកម្ដាយមានករណីកិច្ចចិញ្ចឹមកូន កូនចិញ្ចឹមឪពុកម្ដាយ បងប្អូនផ្គត់ផ្គង់គ្នាទៅវិញទៅមក គឺជាករណីកិច្ចផ្នែកសីលធម៌មួយដែលត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរប្រកាន់ខ្ជាប់តាំងពីដើមរៀងមក។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ក៏មានស្ថានភាពមួយចំនួន ដែលកូនរមើលគុណឪពុកម្ដាយ ឪពុកម្ដាយបោះបង់កូនចោល បងប្អូនមិនចេះជួយគ្នាក្នុងគ្រាលំបាក សមាជិកគ្រួសារបែកបាក់សាមគ្គីភាព មិនជួយផ្គត់ផ្គង់គ្នាទៅវិញទៅមក ដែលជាស្ថានភាពមួយបង្ករផលប៉ះពាល់ ផ្នែកសីលធម៍ ប្រពៃណីល្អរបស់សង្គមជាតិផងដែរ។ ដោយហេតុដូចនេះ ច្បាប់បានកំណត់នូវសិទ្ធិ និងករណីកិច្ចដល់បុគ្គលម្នាក់ៗ ក្នុងការទាមទារឱ្យមានការផ្គត់ផ្គង់ និងមានករណីកិច្ចផ្គត់ផ្គង់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ រវាងញាតិ ដោយឈលើស្ថានភាពទ្រព្យសម្បត្ដិ អាយុ និងស្ថានភាពផ្លូវកាយ ចិត្ដ ជាដើម ដែលការផ្គត់ផ្គង់នេះ ហៅថា «អាហារកាតព្វកិច្ច»។ តើអាហារកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវច្បាប់មានលក្ខណៈដូចម្ដេច? តើបុគ្គលណាខ្លះដែលត្រូវបានកំណត់ជាអ្នកទទួលបានអាហារកិច្ច និងបុគ្គលណាខ្លះដែលជាប់ករណីកិច្ច ផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចនេះ? ហេតុនេះ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News សហការជាមួយ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមធ្វើការបកស្រាយពាក់ព័ន្ធនឹងប្រធានបទស្ដីពី «អាហារកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវច្បាប់» មកធ្វើការចែករំលែកជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ និងសិស្ស និស្សិត ដូចតទៅ៖ យោងតាមក្រមរដ្ឋប្បវេណី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អាហារកាតព្វកិច្ច គឺជាជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដល់បុគ្គលដែលមិនអាចទ្រទ្រង់ជីវភាពដោយសមត្ថភាពផ្ទាល់ខ្លួនបាន។ បុគ្គលដែលត្រូវការអាហារកាតព្វកិច្ច ហៅថាជនដែលមានសិទ្ធិទទួលអាហារកាតព្វកិច្ច ឬឯជនដែល់ផ្ដល់អាហារកាតព្វកិច្ចហៅថាជន ដែលមានករណីកិច្ចផ្ដល់អាហារកាតព្វកិច្ច។ ជាទូទៅអាហារកាតព្វកិច្ចមានប្រភេទដូចជា អាហារកាតព្វកិច្ចផ្គត់ផ្គង់ដោយរដ្ឋ អាហាការព្វកិច្ចដែលកើតចេញពីសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការក្នុងករណីលែងលះ (អាហារកាតព្វកិច្ចសហព័ទ្ធ និងអាហារកាតព្វកិច្ចចំពោះកូនជាអនីតិជន) និងអាហារកាតព្វកិច្ចឯកជនដែលកំណត់ដោយច្បាប់។ យោងតាមក្រមរដ្ឋប្បវេណីជនដែលមានករណីកិច្ចត្រូវ ផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចត្រូវបានកំណត់នៅក្នុងចំណោម ញាតិជាក់លាក់ជាមួយជនដែលមានសិទ្ធិទទួលបានអាហារកាតព្វកិច្ច។ អាហារកាតព្វកិច្ចដែលកំណត់ដោយច្បាប់នេះ គឺជាអាហារកាតព្វកិច្ចឯកជន ដែលផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ពិសេសនៅក្នុងទំនាក់ទំនងញាតិរបស់បុគ្គលឯកជនម្នាក់ហើយដោយមិនរាប់បញ្ចូល ទំនាក់ទំនងរវាងសហព័ទ្ធ (ប្ដី ប្រពន្ធ) និងទំនាក់ទំនងរវាងឪពុកម្ដាយ និងកូនដែលជាអនីតិជនឡើយ។ យោងតាមក្រមរដ្ឋប្បវេណីបានកំណត់ទំហំញាតិ និងលំដាប់នៃជនដែលមានករណីកិច្ចផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចដូចជា៖ ទី១៖ គឺញាតិដែលរស់នៅជាមួយគ្នា មានន័យថាជាញាតិ ឬរាប់បញ្ចូលទាំងជនដែលក្រៅពីញាតិ ដែលស្ថិតក្រោមដំបូងផ្ទះតែមួយ។ ទី២៖ គឺញាតិលោហិតខ្សែរផ្ទាល់ ដែលរួមមានប្រាំមួយថ្នាក់ ទាំងបច្ឆាញាតិ(ឪពុកម្ដាយ ជីដូនជីតា ជីទួត ជីលួត ជីលា និងជីប៉ា) និងបុព្វញាតិ (កូនបង្កើត ចៅ ចៅទួត ចៅលួត ចៅលា និងចៅប៉ា ) និងទី៣៖ គឺបងប្អូនបង្កើត។ ការទទួលបន្ទុកអាហារកាតព្វកិច្ច គឺគិតរាប់ចាប់ពីថ្នាក់ទី១ មកមុន បើគ្មានញាតិក្នុងថ្នាក់ទី១ ទេ ត្រូវកំណត់យកញាតិតាមលំដាប់បន្ដបន្ទាប់ដូចមានរៀបរាប់ខាងដើមនេះ។ ក្រៅពីជនដែលបាន កំណត់ខាងលើនេះ តុលាការអាចបង្គាប់ឱ្យញាតិ ឬញាតិពន្ធ (ករណីសហព័ទ្ធស្លាប់) នៅក្នុងថ្នាក់ទី៣ ទទួលបន្ទុកករណីកិច្ចផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចបាន បើមានស្ថានភាពពិសេស តាមពាក្យសុំរបស់ជនដែលមានសិទ្ធិទទួលអាហារកាតព្វកិច្ច។ មានន័យថា បុគ្គលដែលត្រូវទទួលអាហារកាតព្វកិច្ចនោះមិនមានសល់ញាតិក្នុងលំដាប់ថ្នាក់ទី១ និងទី២ ឡើយ អាចទាមទារឱ្យញាតិថ្នាក់ទី៣ ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់បាន។ ចំពោះករណីនេះ បើមានការផ្លាស់ប្ដូរស្ថានភាព ដូចជាករណីដែលបុគ្គលនេះបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ថ្មីទៀត ជាអាទិ៍ តុលាការអាចលុបចោលនូវសេចក្ដីសម្រេចនោះបានតាមពាក្យសុំរបស់ជន មានកាតព្វកិច្ចផ្គត់ផ្គង់។ បើក្នុងករណីដែលជនមានករណីកិច្ចត្រូវផ្គត់ផ្គង់មានច្រើននាក់ ជនទាំងនោះត្រូវកំណត់ជាក់លាក់អំពីជនម្នាក់ ឬច្រើននាក់ដែលត្រូវផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចដោយការពិភាក្សា។ បើការពិភាក្សាមិនបានសម្រេច ឬបើពុំមានការពិភាក្សាទេ នោះតុលាការ គឺជាអ្នកកំណត់អ្នកដែលត្រូវផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចជាក់លាក់ ដោយពិចារណាទៅលើលទ្ធភាពទ្រព្យធន អាយុ ស្ថានភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ដ របស់ជនដែលមានករណីកិច្ចត្រូវផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ច ទំនាក់ទំនងបុគ្គលរបស់ភាគី និងស្ថានភាពផ្សេងទៀតទាំងអស់។ ចំណុចខាងលើនេះ ក៏ត្រូវយកមកអនុវត្ដដូចគ្នាផងដែរ ចំពោះករណីដែលមានបុគ្គលដែលត្រូវទទួលការផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចមានច្រើននាក់ ហើយដែលទ្រព្យធនរបស់ជនដែលមានករណីកិច្ចផ្គត់ផ្គង់ ពុំគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ចំពោះជនទាំងអស់នោះ។ ចំពោះកម្រិត និងរបៀបនៃការផ្គត់ផ្គង់ត្រូវបានសម្រេចដោយការពិភាក្សាគ្នារបស់ជនដែលមានករណីកិច្ចផ្គត់ផ្គង់ ឬតាមការកំណត់របស់តុលាការដោយគិតពិចារណាទៅលើសេចក្ដី ត្រូវការចាំបាច់ក្នុងជីវភាពរស់នៅរបស់ជនទាំងនោះ លទ្ធភាពទ្រព្យធនរបស់ជនដែលមានករណីកិច្ច និងស្ថានភាពផ្សេងទៀតទាំងអស់។ ទំនាក់ទំនងនៃអាហារកាតព្វកិច្ចកិច្ចអាចនឹងត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរ និងលុបចោលទៅវិញ ដោយមូលហេតុដូចខាងក្រោម៖ ១៖ ប្រសិនបើមានការផ្លាស់ប្ដូរស្ថានភាព ក្រោយពីបានពិភាក្សា ឬក្រោយពីមានការសម្រេចសេចក្ដីចំពោះជនដែលត្រូវផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ចជាក់លាក់ ឬ ជនទទួលអាហារកាតព្វកិច្ចជាក់លាក់ ឬ កម្រិត ឬ របៀបនៃការផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ច ភាគីអាចផ្លាស់ប្ដូរទំនាក់ទំនងអាហារកាតព្វកិច្ចដោយការពិភាក្សាបាន។ ២៖ បើការពិភាក្សាមិនបានសម្រេច ឬបើពុំអាចពិភាក្សាបានទេ ភាគីអាចទាមទារទៅតុលាការឱ្យលុបចោល ឬផ្លាស់ប្ដូរការពិភាក្សា ឬការសម្រេចសេចក្ដីដែលធ្វើមុនបាន។ ៣៖ ចំពោះករណីស្ដីពីការកំណត់ជាក់លាក់អំពីជនដែលត្រូវបានផ្គត់ផ្គង់អាហារកាតព្វកិច្ច និងជនដែលទទួលអាហារកាតព្វកិច្ច ត្រូវយកមកអនុវត្ដដូចគ្នាផងដែរ ចំពោះករណីដែលតុលាការ បង្គាប់ឱ្យលុបចោល ឬផ្លាស់ប្ដូរទំនាក់ទំនងនៃអាហារកាតព្វកិច្ចនេះ។ សិទ្ធិទាមទារអាហារកាតព្វកិច្ចត្រូវបានហាមឃាត់ដោយច្បាប់មិនឱ្យមានការចាត់ចែងបានឡើយ ដោយហេតុថាសិទ្ធិនេះ គឺជាសិទ្ធិផ្ដាច់មុខរបស់បុគ្គលត្រូវការចាំបាច់នូវអាហារកាព្វកិច្ច ដែលពុំអាចយកមកធ្វើជាកម្មវត្ថុនៃអនុប្បទាន ប្រទានកម្ម ឬ ការបង្កើតសិទ្ធិប្រាតិភោគសម្រាប់តតិយជន ឬជំនួញផ្សេងៗទៀតបានឡើយ។ សរុបមក យើងឃើញថា អាហារកាតព្វកិច្ច គឺជាសិទ្ធិ និងករណីកិច្ចផ្នែករដ្ឋប្បវេណីមួយប្រភេទដែលកំណត់ចំពោះទំនាក់ទំនងញាតិ ដែលផ្ដោតសំខាន់លើការផ្គត់ផ្គង់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ចំពោះញាតិ ឬជនដែលបានកំណត់ជាក់លាក់ម្នាក់ ឬច្រើននាក់ ដែលមានតម្រូវការចាំបាច់ពាក់ព័ន្ធនឹងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួន ទៅតាមការកំណត់របស់ច្បាប់។ រៀបរៀងដោយ៖ លោក ប៊ុន វិទូ និងលោក រ៉ាត់ ចាន់ធី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ, ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com, គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ចំនួនគម្រោងសាងសង់មានការកើនឡើងជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូចជាការសាងសង់៖ ភូមិគ្រឹះ វីឡា អាផាតមិន ខុនដូ សណ្ឋាគារ កាស៊ីណូ និងផ្សារទំនើបជាដើម។ ក្នុងការសាងសង់នូវសំណង់ធំៗទាំងនោះ គឺគេតែងបង្កើតនូវកិច្ចសន្យារវាងម្ចាស់ការ និងអ្នកម៉ៅការ ដើម្បីចងភ្ជាប់នូវកាតព្វកិច្ចរបស់ភាគីនៃកិច្ចសន្យាដែលនោះហៅថា «កិច្ចសន្យាម៉ៅការ»។ ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់អំពីកិច្ចសន្យាម៉ៅការ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន FRESH NEWS សហការជាមួយក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមធ្វើការបកស្រាយពាក់ព័ន្ធនឹងប្រធានបទ «កិច្ចសន្យាម៉ៅការ» ជូនប្រជាពលរដ្ឋដូចតទៅ៖ ដោយយោងតាមក្រមរដ្ឋប្បវេណី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រង់មាត្រា ៦៥២ បានឲ្យនិយមន័យថា កិច្ចសន្យាម៉ៅការ សំដៅលើកិច្ចសន្យាមួយដែលភាគីម្ខាង ហៅថាអ្នកម៉ៅការ មានករណីយកិច្ចសម្រេចការងារដែលព្រមព្រៀង ហើយភាគីម្ខាងទៀត ហៅថាម្ចាស់ការ មានករណីយកិច្ចផ្តល់កម្រៃចំពោះលទ្ធផលនៃការងារដែលបានធ្វើនោះ។ ចំពោះកម្រៃ គឺត្រូវបង់ដំណាលគ្នានឹងការប្រគល់វត្ថុដែលជាកម្មវត្ថុនៃការងារ។ បើពុំចាំបាច់ក្នុងការប្រគល់វត្ថុទេ ក្រោយពីបានសម្រេចការងារហើយ អ្នកម៉ៅការអាចទាមទារឲ្យបង់កម្រៃបាន។ ដោយឡែកអ្នកម៉ៅការមានករណីយកិច្ចសម្រេចការងារដោយគ្មានវិការៈចំពោះម្ចាស់ការ។ បើការងារពុំមានលក្ខណៈដូចបានព្រមព្រៀងទេ ឬ ក្នុងករណីដែលមិនបានព្រមព្រៀងអំពីលក្ខណៈ បើការងារនោះមិនត្រឹមត្រូវក្នុងការប្រើប្រាស់ជាប្រក្រតីទេ ត្រូវចាត់ទុកថា ជាការងារមានវិការៈ។ ប្រសិនបើអ្នកម៉ៅការ បានធ្វើការផ្ទុយនឹងការបញ្ជា ឬ បើការងារដែលបានធ្វើនោះមិនគ្រប់ចំនួនទេ ត្រូវចាត់ទុកថា ជាការងារមានវិការៈ ។ ចំពោះការងារមានវិការៈ ម្ចាស់ការអាចទាមទារចំពោះអ្នកម៉ៅការ ឲ្យអនុវត្តការងារពេញលេញ ដោយកំណត់អំឡុងពេលសមរម្យបាន។ ក្នុងករណីនេះ អ្នកម៉ៅការអាចជួសជុលវិការៈនៃការងារនោះ ឬ អាចធ្វើការងារនោះសាជាថ្មីឡើងវិញ ដោយផ្អែកតាមការជ្រើសរើសបាន។ បើការអនុវត្តការងារឲ្យពេញលេញនេះ ចាំបាច់ត្រូវចំណាយសោហ៊ុយច្រើនហួសហេតុ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងការខូចខាតផលប្រយោជន៍ដោយវិការៈនោះ អ្នកម៉ៅការអាចបដិសេធបាន។ បើអ្នកម៉ៅការបានចាប់ផ្តើមធ្វើការងារនោះឡើងវិញ អ្នកម៉ៅការនោះអាចទាមទារឲ្យម្ចាស់ការសងការងារដែលមានវិការៈមកវិញបាន។ នៅពេលដែលការងារមានវិការៈ ម្ចាស់ការអាចជួសជុលវិការៈដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ ហើយអាចទាមទារសោហ៊ុយដែលចាំបាច់លើការជួសជុលវិការៈនោះ ពីអ្នកម៉ៅការបាន ប្រសិនបើអំឡុងពេលសមរម្យដែលបានកំណត់ដើម្បីអនុវត្តការងារឲ្យពេញលេញនោះ បានកន្លងផុត ឬ ក្នុងករណីដែលការអនុវត្តការងារឲ្យពេញលេញ មិនបានសម្រេច ឬ ក្នុងករណីដែលវាយតម្លៃថា ការអនុវត្តការងារឲ្យពេញលេញដោយអ្នកម៉ៅការ នឹងធ្វើឲ្យមានការខូចខាតប្រយោជន៍ដោយមិនត្រឹមត្រូវ ចំពោះម្ចាស់ការ។ ម្ចាស់ការមានសិទ្ធិរំលាយកិច្ចសន្យា ឬ មានសិទ្ធិទាមទារឲ្យបន្ថយតម្លៃ ឬ មានសិទ្ធិទាមទារសំណងនៃការខូចខាត ដោយយកមូលហេតុវិការៈនៃការងារ ឬក្នុងករណីដែលការអនុវត្តការងារ ឲ្យពេញលេញមិនបានសម្រេច ឬ ក្នុងករណីដែលវាយតម្លៃថា ការអនុវត្តការងារឲ្យពេញលេញដោយអ្នកម៉ៅការនឹងធ្វើឲ្យមានការខូចខាត ផលប្រយោជន៍ដោយមិនត្រឹមត្រូវ ចំពោះម្ចាស់ការ។ ប៉ុន្តែចំពោះការទាមទារសំណងនៃការខូចខាត ប្រសិនបើការអនុវត្តការងារឲ្យពេញលេញនេះចាំបាច់ត្រូវចំណាយសោហ៊ុយច្រើនហួសហេតុ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងការខូចខាត ផលប្រយោជន៍ដោយវិការៈនោះ ម្ចាស់ការមិនអាចទាមទារចំនួនទឹកប្រាក់ ដែលសមរម្យនឹងសោហ៊ុយដែលចាំបាច់ក្នុងការជួសជុលវិការៈនោះ ថាជាសំណងនៃការខូចខាតនោះទេ។ យ៉ាងណាមិញ ទោះបីជាគូភាគីបានព្រមព្រៀងគ្នាធ្វើនូវកិច្ចសន្យាពិសេសមិនទទួលខុសត្រូវក្នុងការធានាក៏ដោយ ចំពោះហេតុការណ៍ដែលបានដឹងហើយ តែបែរជាមិនបានរាយការណ៍ប្រាប់ទេនោះ អ្នកម៉ៅការមិនអាចរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវ ឬ ការកម្រិតការទទួលខុសត្រូវបានឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀតម្ចាស់ការអាចរំលាយកិច្ចសន្យា នៅពេលណាក៏បាន ដោយសងសំណាងនៃការខូចខាត រហូតដល់ពេលដែលអ្នកម៉ៅការបានសម្រេចការងារ។ សរុបជារួម កិច្ចសន្យាម៉ៅការ ជាកិច្ចសន្យាដែលទាមទារឲ្យមានការសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដោយកំណត់ឲ្យបានច្បាស់អំពីសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់ភាគីនីមួយៗ។ ប្រសិនបើមិនបានកំណត់នៅក្នុងកិច្ចសន្យាទេ ភាគីត្រូវតែគោរពទៅតាមបញ្ញត្តិដែលបានចែងនៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណី ឬ នៅក្នុងច្បាប់ពិសេសប្រសិនបើមាន។ រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី មាស រ៉ាវីន និងកញ្ញា សាំង សុភាព ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ, ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com, គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕

(ភ្នំពេញ)៖ នីតិរដ្ឋប្បវេណី ជាគោលការណ៍សំខាន់មួយសម្រាប់គ្រប់គ្រងសកម្មភាព ផ្នែករដ្ឋប្បវេណីរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប ជាពិសេសផ្ដល់ឲ្យគ្រប់គ្នានូវសិទ្ធិ ករណីយកិច្ច ចំពោះមុខច្បាប់ក្នុងករណីមានទំនាក់ទំនងគតិយុត្តណាមួយកើតឡើង ក្នុងគោលបំណងការពារនូវផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់បុគ្គលគ្រប់គ្នា។ ក្នុងករណីដែលបុគ្គលណាម្នាក់ទទួលបានផលប្រយោជន៍ ហើយធ្វើឲ្យបុគ្គលម្នាក់ទៀតបាត់បង់ផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ដោយមិនមានមូលហេតុគតិយុត្តណាមួយទេ នោះច្បាប់ផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យអ្នកដែលបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ អាចធ្វើការទាមទារផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនពីអ្នកទទួលបានផលប្រយោជន៍នោះយកមកវិញបាន ហើយអ្នកដែលទទួលបានផលប្រយោជន៍នោះ ត្រូវប្រគល់ត្រឡប់ទៅវិញនូវអ្វីដែលខ្លួនបានទទួល។ ទាក់ទងនឹងសកម្មភាពបែបនេះ គឺមានកំណត់នៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីថាជា «សេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ»។ ដូចនេះតើអ្វីទៅជាសេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ? ហើយចុះអ្នកដែលទទួលផលប្រយោជន៍ដែលស្ដែងចេញពីសេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ ត្រូវមានកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវច្បាប់អ្វីខ្លះ? ដើម្បីជ្រាបកាន់តែច្បាស់ អង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News បានសហការជាមួយក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទមួយស្ដីអំពី «សេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ» មកចែករំលែកដល់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្សនិស្សិតដូចតទៅ៖ តាមគោលការណ៍រដ្ឋប្បវេណី សេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ សំដៅលើការទទួលបានផលប្រយោជន៍ដោយ សារទ្រព្យសម្បត្តិ ឬកម្លាំងពលកម្មរបស់អ្នកដទៃដោយគ្មានមូលហេតុតាមផ្លូវច្បាប់ ហើយការទទួលបានផលប្រយោជន៍នោះធ្វើឲ្យកើតមានការបាត់បង់ផលប្រយោជន៍របស់អ្នកដទៃ។ គ្រប់ផលប្រយោជន៍ទាំងអស់មានសណ្ឋានជារូបិយ និង អរូបិយ ដោយផលរូបិយអាចជា ចលនវត្ថុ ឬ អចលនវត្ថុ ចំណែកឯផលអរូបិយវិញ អាចទទួលបានតាមរយៈការប្រើប្រាស់ ឬ ដោយការចាត់ចែងនៃផលប្រយោជន៍នោះ ដោយយើងអាចកំណត់បានថាផលរូបិយធៀបទៅនឹងទ្រព្យសម្បត្តិ រីឯផលអរូបិយធៀបទៅនឹងកម្លាំងពលកម្មជាដើម។ លក្ខខណ្ឌដែលអាចត្រូវបានកំណត់ថាជាសេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុអាចត្រូវបានមើលឃើញក្រោមរូបភាពដូចខាងក្រោម៖ ១៖ ការសងដោយគ្មានកាតព្វកិច្ច៖ ចំពោះបុគ្គលណាដែលគ្មានកាតព្វកិច្ច ហើយបានសងនូវកាតព្វកិច្ចនោះ បុគ្គលនោះត្រូវចាត់ទុកថារងនូវការបាត់បង់ផលប្រយោជន៍។ ផ្ទុយទៅវិញប្រសិនបើបុគ្គលណាដែលគ្មានសិទ្ធិលើបំណុល ហើយ បានទទួលការសងចំពោះសិទ្ធិលើបំណុលនោះ បុគ្គលនោះត្រូវចាត់ទុកថាបានទទួលផលប្រយោជន៍ដោយគ្មានមូលហេតុផ្លូវច្បាប់។ ជារួមក្នុងករណីនេះបុគ្គលដែលបានបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ អាចធ្វើការទាមទារឲ្យសងនូវតាវកាលិក(ជាសកម្មភាព ឬជាវត្ថុ) ដែលខ្លួនបានផ្ដល់ជាការសងមកវិញបានក៏ប៉ុន្ដែលើកលែងចំពោះបុគ្គលដែលបានសងកាតព្វកិច្ចដោយដឹងអំពីនត្ថិភាពនៃកាតព្វកិច្ចនោះ ។ ២៖ ការសងកាតព្វកិច្ចរបស់អ្នកដទៃ៖ ក្នុងករណីដែលបុគ្គលណាម្នាក់ដែលមិនមានកាតព្វកិច្ចក្នុងការសងលើបំណុល ហើយបានសងកាតព្វកិច្ចលើបំណុលនោះទៅម្ចាស់បំណុល ដោយការភាន់ច្រឡំពីកាតព្វកិច្ចរបស់អ្នកដទៃ ដែលមានភាពស្រដៀងនឹងកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន បុគ្គលនោះអាចទាមទារឲ្យសងមកវិញនូវកម្រិតតាវកាលិកដែលខ្លួនបានផ្ដល់ឲ្យពីម្ចាស់បំណុលបាន។ ក៏ប៉ុន្ដែប្រសិនបើបុគ្គលនោះបាន សងកាតព្វកិច្ចលើបំណុលទៅឲ្យម្ចាស់បំណុលដោយការភាន់ច្រឡំ ហើយម្ចាស់បំណុលមិនបានដឹង ដោយយល់ថាការសងនោះមានសុពលភាពព្រមទាំងបានបំផ្លាញចោលនូវ ឯកសារគតិយុត្តដែលអាចបញ្ជាក់អំពីអត្ថិភាពនៃសិទ្ធិលើបំណុលចោល នោះអ្នកសងមិនអាចទាមទារតាវកាលិកនោះមកវិញបានឡើយ។ ៣៖ ការសងនៅមុនកំណត់ពេល៖ ជាគោលការណ៍ច្បាប់ បើទោះបីជាកូនបំណុល បានសងកាតព្វកិច្ចមុនពេលកំណត់ក៏ដោយ ក៏កូនបំណុលមិនអាចទាមទារនូវតាវកាលិកដែលបានផ្ដល់ឲ្យម្ចាស់បំណុលមកវិញបានឡើយ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើ កូនបំណុលបានសងកាតព្វកិច្ចដោយមិនបានដឹងអំពីពេលកំណត់មិនទាន់មកដល់ នោះកូនបំណុលអាចធ្វើការទាមទារឲ្យសងនូវផលប្រយោជន៍ ដែលម្ចាស់បំណុលអាចប្រើប្រាស់តាវកាលិកដែលខ្លួនបានទទួលមុនពេលកំណត់សង រហូតដល់ពេលកំណត់សងពីម្ចាស់ បំណុលបាន។ ៤៖ ការផ្ដល់តាវកាលិកដោយមូលហេតុខុសច្បាប់៖ ការផ្ដល់តាវកាលិកដោយមូលហេតុខុសច្បាប់ អាចកើតឡើងក្នុងករណីកិច្ចសន្យាត្រូវមោឃៈដោយសារភាពផ្ទុយនឹងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងទំនៀមទម្លាប់ល្អ ឬផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំណាមួយ។ ហេតុនេះប្រសិនបើមានការទាមទារដែលមានសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងសង្គម នោះនឹងមានការបដិសេធចំពោះការទាមទារឲ្យសងនូវតាវកាលិក។ ដូចនេះប្រសិនបើគេរកឃើញថា ផលប្រយោជន៍ដែលបុគ្គលណាមួយទទួលបាននោះតាមរយៈសេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ នោះច្បាប់តម្រូវឲ្យបុគ្គលដែលទទួលបានផលប្រយោជន៍នោះ សងត្រឡប់ទៅវិញនូវអ្វីដែលខ្លួនបានទទួលទៅឲ្យបុគ្គលដែលបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ និងផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យបុគ្គលដែលបាត់បង់ផលប្រយោជន៍នោះអាចទាមទារមកវិញនូវអ្វីដែលខ្លួនបានបាត់បង់ ដោយគ្មានមូលហេតុតាមផ្លូវច្បាប់នោះ។ លក្ខខណ្ឌនៃការសងត្រឡប់ទៅវិញ នឹងត្រូវកំណត់ដូចខាងក្រោម៖ ១៖ កាតព្វកិច្ចសងរបស់អ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ដោយសុចរិត៖ ចំពោះកាតព្វកិច្ចសងរបស់អ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ ដោយសារទ្រព្យសម្បតិ្ត ឬកម្លាំងពលកម្មរបស់អ្នកដទៃ បើទោះជាគ្មានមូលហេតុលើផ្លូវច្បាប់ក៏ដោយ ក៏អ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ត្រូវមានកាតព្វកិច្ច សងផលប្រយោជន៍ទាំងនោះទៅអ្នកបាត់បង់ផលប្រយោជន៍វិញ។ តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងគោលការណ៍ច្បាប់ក៏មានការយោគយល់ដែរ ចំពោះអ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ដែលទទួល រងនូវការខូចខាតនៅពេលដែលត្រូវបង្គាប់ឱ្យសងទៅវិញ នូវផលប្រយោជន៍ដែលគាត់ទទួលបានក្រោយពេលបរិភោគផលប្រយោជន៍នោះរួច នោះគាត់ត្រូវសងទៅវិញត្រឹមតែផលប្រយោជន៍ដែលមានតែប៉ុណ្ណោះ ប្រសិនបើគាត់សុចរិត។ ២៖ កាតព្វកិច្ចសងរបស់អ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ដោយទុច្ចរិត៖ ប្រសិនបើអ្នកទទួលផលប្រយោជន៍នោះទុច្ចរិត ព្រមទាំងបានដឹងថាខ្លួនបានទទួលផលប្រយោជន៍ដែលគ្មានមូលហេតុគតិយុត្តពីអ្នកដទៃ ហើយធ្វើឱ្យខូចខាតផលប្រយោជន៍របស់អ្នកដទៃទៀតនោះ អ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ត្រូវសងនូវសំណងនៃការខូចខាត រួមទាំងការប្រាក់នៃផលប្រយោជន៍នោះទៅអ្នកខូចខាត ឬបាត់បង់ផលប្រយោជន៍វិញ។ សរុបមក សេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ មានការផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងកិច្ចសន្យាសំខាន់ៗ និងអំពើអនីត្យានុកូល ហេតុនេះនាំឲ្យកើតមានទំនាក់ទំនងរវាងសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចរវាងម្ចាស់បំណុល ជាមួយកូនបំណុលដើម្បីបង្កើតបានជាកាតព្វកិច្ចការពារការខ្វែងគំនិតគ្នានៅពេលមានការបាត់បង់នូវផលប្រយោជន៍ ឬទទួលបានផលប្រយោជន៍ណាមួយដោយគ្មានមូលហេតុត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ពីបុគ្គលដទៃ។ បន្ថែមពីនេះ ក្រមរដ្ឋប្បវេណី មាត្រា៧៣៦ ដល់ ៧៤១ ចែងឡើងដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់បុគ្គលដែលទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់ដោយសេចក្ដីចម្រើនដោយឥតហេតុ រួមទាំងកត្តាមួយចំនួនដែលកើតចេញពី មូលហេតុខាងលើនេះ ហើយនាំឲ្យមានការប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ឬទំនៀមទម្លាប់ល្អរបស់សង្គម ឬផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិដែលអនុវត្តដោយបង្ខំណាមួយ។ រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ឡាន ស៊ីនីត និងកញ្ញា ថន រ៉ាវ៉ាឌី ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ, ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥, អ៊ីម៉ែល៖ president@ciclg.com, គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជា សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group៕